Μια εντυπωσιακή διαδρομή είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν όσοι συμμετείχαν
στην 7η Μινωική Διαδρομή που διοργάνωσε την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου 2014
ο Δήμος Οροπεδίου Λασιθίου και ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας σε συνεργασία τους
πολιτιστικούς συλλόγους Κασταμονίτσας και Ψυχρού.Σκοπός της διοργάνωσης
είναι η ανάδειξη της συγκεκριμένης διαδρομής, μιας διαδρομής στα χνάρια τουΜίνωα, την οποία ακολουθούσε σύμφωνα με την μυθολογία κάθε εννιά χρόνια
ο βασιλειάς της Κρήτης, τότε που συνέγκλιναν οι τροχιές ήλιου και σελήνης, για
να ανέβει στο γενέθλιο σπήλαιο στο Δικταίο Άντρο και να πάρει τους ανανεωμέ-
νους νόμους από τον πατέρα του Δία.Οι πεζοπόροι που συμμετείχαν περπάτη-
σαν κάτι περισσότερο από τέσσερις ώρες με αφετηρία την Αρχαία Λύττο πέρα-
σαν από τις περιοχές Τοίχος - Άη Γιώργης Φλέβες - Συκιάς Νερό - Βόλιτες -
Τσούλη Μνήμα (γίνεται και η αναβίωση της παράδοσης με το "ανάθεμα" και το
ρίξιμο της πέτρας στο σημείο που σκότωσαν τον αιμοσταγή γενίτσαρο) – Χο-
ρτασά – Χώνος - Κάτω Μετόχι - Άγ. Χαράλαμπος – Πλάτη για να καταλήξουν
στο Δικταίον 'Αντρο στο Ψυχρό.
 |
| ΧΑΡΑΜΑΤΑ ΣΤΟ ΨΥΧΡΟ |
Η συγκεκριμένη διαδρομή , γεμάτη από μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία,
ήταν η μοναδική οδική σύνθεση μεταξύ των κατοίκων της αρχαίας Λυττούς και
των τότε κατοίκων του οροπεδίου των Λασυνθίων, και ήταν ιδιαίτερα πολυσύ-
χναστη καθώς συνέδεε τη αρχαία αυτή Μητρόπολη με το ορεινό ιερό σπήλαιο
του Δία. 'Ομως το ίδιο σημαντική ήταν η διαδρομή και επί Τουρκοκρατίας. Από
το δρόμο αυτό ανέβαινε ο αιμοχαρής Γενίτσαρος Τσούλης και επιδιδόταν σε
όργια σε βάρος των Χριστιανών της περιοχής,ενώ εδώ σε ένα σημείο της μάλι-
στα κατάφεραν μετά από ενέδρα και τον σκότωσαν μερικοί ατρόμητοι Λασιθι-
ώτες απαλάσσοντας την περιοχή από το βάρος του.Εδώ ακόμα και σήμερα
αναβιώνει στο σημείο που βρίσκεται «του Τσούλη το Μνήμα». το έθιμο που η
παράδοση έφερε μέχρι τις μέρες μας το "ανάθεμα στον τσούλη" δηλαδή το ρί-
ξιμο πέτρας,αναθεματίζοντας τον, από τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους.
ΑΡΧΑΙΑ ΛΥΤΤΟΣ Ή ΛΥΚΤΟΣ
Η διαδρομή μας ξεκινά από την περιοχή που κάποτε άκμαζε η αρχαία Λύττος.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Πολύβιο, η Λύττος η Λύκτος, είναι η αρχαιότερη πό-
λη της Κρήτης.Βρίσκεται 1 χλμ. ΒΑ του σημερινού χωριού Λύττος του Δήμου
Καστελλίου,που παλαιότερα ονομαζόταν Ξιδάς. Βρίσκεται σε ύψωμα 656μ. και
πάνωστα ερείπιά της βρίσκονται σήμερα κτισμένες δύο εκκλησίες, ο «Τίμιος
Σταυρός» και ο «Άγιος Γεώργιος».Η Λύττος πήρε αυτό το όνομα, -σύμφωνα
με τον Στέφανο Βυζάντιο-, από την υψηλή θέση στην οποία ήταν κτισμένη,
πάνω σε γήλοφους στις δυτικές υπόρειες των Λασιθιώτικων βουνών.Ο Ησίοδος
την αναφέρει στην Θεογονία του σαν πλούσια χώρα της Κρήτης,καθώς επίσης
και ο Όμηρος με το επίθετο «ευκτισμένη», δηλαδή καλοκτισμένη.Ακόμη ανα-
φέρεται από τον Σκύλακα, τον Στράβωνα και τον Ιεροκλή στην Πολιτική του
Γεωγραφία.Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, η Ρέα στάλθηκε από τους
γονείς της στη Λύκτο, για να γεννήσει τον Δία.Η Λύκτος ήταν από τις αρχαι-
ότερες αποικίες των Λακεδαιμονίων. Την Δωρική καταγωγήτης Λύκτου φανε-
ρώνει και νεώτερος τύπος του ονόματός της Καρνησόπολις.Το πήρε από τη
λατρεία του Καρνείου Απόλλωνος, προς τιμή του οποίου ετελούντο αγώνες
και εορτές.Στον αποικισμό της Λύκτου εμπλέκονται και οι Αθηναίοι.Αναφέρε-
ται ότι η Λύκτος πήρε μέρος και στον Τρωικό Πόλεμο,αναδείχτηκε δε σε μια
από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες πόλεις της Κρήτης.
Η ΑΡΧΑΙΑ ΛΥΤΤΟΣ κυριάρχησε σε όλη την Ανατολική Κρήτη και κυρίως στις
επαρχίες Πεδιάδος Μεραμπέλου, Μονοφατσίου και Βιάνου. Κυριαρχώντας από
Βορρά μέχρι Νότο, αμφισβήτησε για πολύ καιρό την πρωτοκαθεδρία της Κνω-
σού και γιαυτό το λόγο βρισκόταν πολύ συχνά σε πόλεμο μαζί της.Το 343, η
Κνωσός κατέλαβε την Λύκτο, αλλά με την βοήθεια του βασιλιά της Σπάρτης
Αρχιδάμου,οι Λύκτιοι ανακατέκτησαν την πόλη τους.Το 220 και ενώ οι Λύκτιοι
βρίσκονταν σε πόλεμο με την Ιεράπυτνα, οι Κνώσιοι βρήκαν αφύλακτη την
Λύκτο και την κατέλαβαν. Αιχμαλώτισαν τα γυναικόπαιδα έκαψαν την πόλη και
την ανάσκαψαν εκ θεμελίων. Οι Λύκτιοι δεν είχαν το κουράγιο να ξαναχτίσουν
τηνπόλη τους. Φιλοξενήθηκαν με συμπάθεια από την Λάππα.Με την βοήθεια
της Σπάρτης η πόλη ξαναχτίστηκε και έγινε μια από τις ισχυρότερες πόλεις
της Κρήτης.Συμμάχησε με την Ιεράπετρα και την Ολούντα καθώς και με την
Δρήρο. Πήρε μέρος στην συμμαχία των 30 πόλεων της Κρήτης υπό τον Ευμέ-
νη Β΄ βασιλιά της Περγάμου το 2ο π.Χ. αιώνα. Έμβλημα των νομισμάτων
της ήταν ο αετός με ανοιχτά φτερά, καθώς επίσης και η κεφαλή αγριογού-
ρουνου με την λέξη ΛΥΤΤΙΩΝ.Πολλά είναι τα ευρήματα που έφερε στο φως
η αρχαιολογική σκαπάνη, όπως γλυπτά και επιγραφές, όπως τα δύο ψηφί-
σματα της πόλης των Λυττίων γραμμένα βουστροφηδόν.Το 1951, βρέθηκε
τετράγωνο αναθηματικό βάθρο, με ανάγλυφη παράσταση ήρωα, μπροστά
σε άλογο και σκυλιά που ορμούν σε ελάφι και ζαρκάδι. Φέρει την επιγραφή
: ΑΧΙΛΛΕΥΣ ΑΧΙΛΛΕΩΣ.
Ξεκινήσαμε λοιπόν την πεζοπορία από την περιοχή της αρχαίας Λύκτου και
κατευθυνθήκαμε με πορεία ανατολική στις παρυφές των Λασιθιώτικων βου
νών.Το εντυπωσιακό μονοπάτι ξεκινά να ανηφορίζει με στροφές προς το διά-
σελο ανάμεσα στις Λουλουδάκης 1160μ.στα βόρεια και Μαλλία 1296μ.στα
νότια.Μετρήσαμε 28 στροφές που όσο οδηγούν στα ψηλά προσφέρουν μο-
ναδική θέα στο ανατολικότερο τμήμα του νομού Ηρακλείου με τα λευκά σπί-
τια από τα χωριά να ξεχωρίζουν στο πράσινο των μικρών πεδιάδων με τις ελιές
Κασταμονίτσα,Τοίχος,Ασκοί και πίσω τους το Καστέλλι με την μεγάλη πεδιάδα
του και φόντο στο βάθος τον Ψηλορείτη.Θέα μοναδική και απίστευτη όσο
ανεβαίνουμε για να φτάσουμε τελικά στο διάσελο στην περιοχή "Τσούλη μνή-
μα".Μετά το έθιμο του "αναθέματος στον Τσούλη" πετώντας μια πέτρα στο
υπάρχοντα σωρό, η πορεία μας κατηφορική προχωρά για την περιοχή του
"Χώνου" και με περπάτημα μέσα στα λιβάδια του Οροπέδίου φτάνει στο Ψυ-
χρό στο χωριό με το ιστορικό σπήλαιο Δικταίο Άντρο.
Η όλη διοργάνωση από τους Δήμους Οροπεδίου Λασιθίου και Δήμου Μινώα
ήταν άψογη σε όλη την διάρκεια της.Παρόντες και δυό Δήμαρχοι (κος Μηλια-
ράς και κος Καλογεράκης) φρόντισαν τους πεζοπόρους σε όλη την διαδρομή
ενώ παράλληλα έδιναν στους συμμετέχοντες πλήθος πληροφοριών και ιστο-
ρικών στοιχείων στα σημεία ενδιαφέροντως της ιστορικής διαδρομής.Σε δυό
σημεία μάλιστα της διαδρομής στον 'Αγιο Γεώργιο στις Φλέβες΄και ψηλά στου
"Τσούλη το μνήμα" προσέφεραν εντυπωσικά πικ-νικ με παραδοσιακά προιό-
ντα που περιλάμβαναν ακόμα και βραστό κρέας που ψηνόταν και προσφερό-
ταν επιτόπου.Και στον τερματισμό οι κάτοικοι του Ψυχρού είχαν ετοιμάσει τελε-
τή υποδοχής προφέροντας ρακί και μεζεδάκια ενώ σε κάθε συμμετέχοντα δό-
θηκαν συλλεκτική κρητική μαγκούρα καπέλο και μπλουζάκι και με τους δύο
προέδρους να εύχονται σε όλους να βρεθούν και την επόμενη χρόνια για την
8η Μινωική Διαδρομή.
ΨΥΧΡΟ
Το Ψυχρό είναι το πιο γνωστό και το πιο τουριστικό χωριό του Οροπεδίου
εξαιτίας του σπηλαίου του (Δικταίον Άντρον), που βρίσκεται πάνω ακριβώς
από το χωριό. Σύμφωνα με την παράδοση, αλλά και λόγω πολλών λατρευτικών
κειμηλίων που έχουν βρεθεί μέσα στο σπηλαίο, θεωρείται το μέρος όπου γεν
νήθηκε και κυρίως λατρεύτηκε ο πατέρας των Ολύμπιων Θεών, ο Δίας. Το σπή
λαιο, βέβαια, είναι ένα από τα μοναδικότερα σπήλαια της Κρήτης, καθώς
διαθέτει εκατοντάδες μικρούς και μεγάλους σταλακτίτες. Είναι από τα πλέον
τουριστικά μέρη της Κρήτης και κάθε χρόνο εδώ και 60 χρόνια το επισκέπτο
νται δεκάδες χιλιάδες τουρίστες.Το χωριό του Ψυχρού, όπως και όλα τα χω
ριά του Λασιθίου, είναι κτίσμα των τελευταίων αιώνων της Ενετοκρατίας.
Ύστερα από την ολοσχερή καταστροφή ολόκληρης της επαρχίας το 1364, έναν
αιώνα μετά, το 1465, η Βενετία αποφάσισε να καλλιεργηθεί ο κάμπος για την
παραγωγή σιτηρών. Από τότε άρχισε η εποχική παραμονή στο Οροπέδιο κατά
τη σπορά και τη συγκομιδή. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Τού-
μπα Μούτσουνας(1537μ.και ήταν έδρα του Ανατολικού δήμου του Οροπεδίου το
1900 επί Κρητικής Πολιτείας.
ΨΥΧΡΟ
Υπάρχουν διάφορες υποθέσεις για την προέλευση του ονόματος του: άλλοι το
συνδέουν με την τοποθεσία όπου είναι κτισμένο (όπου γίνεται το πλάτεμα
της συνεχιζόμενης λαγκαδιάς), άλλοι θεωρούν ότι έχει προελληνική προέλευ
ση και άλλοι ότι οφείλεται σε μια πηγή κρύου νερού που βρίσκεται στο χω-
ριό.Πρώτη φορά αναφέρεται ως Mettocchio Psicro, αλλά δεν γίνεται αναφορά
στον αριθμό των κατοίκων του, όπως γίνεται σε άλλα μετόχια. Πιθανόν να
ήταν ακατοίκητο τότε. Στην τούρκικη απογραφή του 1671 αναφέρεται ως
Psihro με 42 οικογένειες. Στην απογραφή του 1881 το Ψυχρό είναι έδρα
ομώνυμου δήμου με αριθμό κατοίκων 333 και το 1900 με 363. Το 1920 ανα
φέρεται ως έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου με 325 κατοίκους, το 1928 ως
έδρα ομώνυμης κοινότητας με 390 κατοίκους, το 1940 με 453, το 1951 με
422, το 1961 με 506, το 1971 με 307, το 1981 με 248, το 1991 με 323
και το 2001 με 208 μονίμους κατοίκους.
ήταν η μοναδική οδική σύνθεση μεταξύ των κατοίκων της αρχαίας Λυττούς και
των τότε κατοίκων του οροπεδίου των Λασυνθίων, και ήταν ιδιαίτερα πολυσύ-
χναστη καθώς συνέδεε τη αρχαία αυτή Μητρόπολη με το ορεινό ιερό σπήλαιο
του Δία. 'Ομως το ίδιο σημαντική ήταν η διαδρομή και επί Τουρκοκρατίας. Από
το δρόμο αυτό ανέβαινε ο αιμοχαρής Γενίτσαρος Τσούλης και επιδιδόταν σε
όργια σε βάρος των Χριστιανών της περιοχής,ενώ εδώ σε ένα σημείο της μάλι-
στα κατάφεραν μετά από ενέδρα και τον σκότωσαν μερικοί ατρόμητοι Λασιθι-
ώτες απαλάσσοντας την περιοχή από το βάρος του.Εδώ ακόμα και σήμερα
αναβιώνει στο σημείο που βρίσκεται «του Τσούλη το Μνήμα». το έθιμο που η
παράδοση έφερε μέχρι τις μέρες μας το "ανάθεμα στον τσούλη" δηλαδή το ρί-
ξιμο πέτρας,αναθεματίζοντας τον, από τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους.
ΑΡΧΑΙΑ ΛΥΤΤΟΣ Ή ΛΥΚΤΟΣ
Η διαδρομή μας ξεκινά από την περιοχή που κάποτε άκμαζε η αρχαία Λύττος.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Πολύβιο, η Λύττος η Λύκτος, είναι η αρχαιότερη πό-
λη της Κρήτης.Βρίσκεται 1 χλμ. ΒΑ του σημερινού χωριού Λύττος του Δήμου
Καστελλίου,που παλαιότερα ονομαζόταν Ξιδάς. Βρίσκεται σε ύψωμα 656μ. και
πάνωστα ερείπιά της βρίσκονται σήμερα κτισμένες δύο εκκλησίες, ο «Τίμιος
Σταυρός» και ο «Άγιος Γεώργιος».Η Λύττος πήρε αυτό το όνομα, -σύμφωνα
με τον Στέφανο Βυζάντιο-, από την υψηλή θέση στην οποία ήταν κτισμένη,
πάνω σε γήλοφους στις δυτικές υπόρειες των Λασιθιώτικων βουνών.Ο Ησίοδος
την αναφέρει στην Θεογονία του σαν πλούσια χώρα της Κρήτης,καθώς επίσης
και ο Όμηρος με το επίθετο «ευκτισμένη», δηλαδή καλοκτισμένη.Ακόμη ανα-
φέρεται από τον Σκύλακα, τον Στράβωνα και τον Ιεροκλή στην Πολιτική του
Γεωγραφία.Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, η Ρέα στάλθηκε από τους
γονείς της στη Λύκτο, για να γεννήσει τον Δία.Η Λύκτος ήταν από τις αρχαι-
ότερες αποικίες των Λακεδαιμονίων. Την Δωρική καταγωγήτης Λύκτου φανε-
ρώνει και νεώτερος τύπος του ονόματός της Καρνησόπολις.Το πήρε από τη
λατρεία του Καρνείου Απόλλωνος, προς τιμή του οποίου ετελούντο αγώνες
και εορτές.Στον αποικισμό της Λύκτου εμπλέκονται και οι Αθηναίοι.Αναφέρε-
ται ότι η Λύκτος πήρε μέρος και στον Τρωικό Πόλεμο,αναδείχτηκε δε σε μια
από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες πόλεις της Κρήτης.
Η ΑΡΧΑΙΑ ΛΥΤΤΟΣ κυριάρχησε σε όλη την Ανατολική Κρήτη και κυρίως στις
επαρχίες Πεδιάδος Μεραμπέλου, Μονοφατσίου και Βιάνου. Κυριαρχώντας από
Βορρά μέχρι Νότο, αμφισβήτησε για πολύ καιρό την πρωτοκαθεδρία της Κνω-
σού και γιαυτό το λόγο βρισκόταν πολύ συχνά σε πόλεμο μαζί της.Το 343, η
Κνωσός κατέλαβε την Λύκτο, αλλά με την βοήθεια του βασιλιά της Σπάρτης
Αρχιδάμου,οι Λύκτιοι ανακατέκτησαν την πόλη τους.Το 220 και ενώ οι Λύκτιοι
βρίσκονταν σε πόλεμο με την Ιεράπυτνα, οι Κνώσιοι βρήκαν αφύλακτη την
Λύκτο και την κατέλαβαν. Αιχμαλώτισαν τα γυναικόπαιδα έκαψαν την πόλη και
την ανάσκαψαν εκ θεμελίων. Οι Λύκτιοι δεν είχαν το κουράγιο να ξαναχτίσουν
τηνπόλη τους. Φιλοξενήθηκαν με συμπάθεια από την Λάππα.Με την βοήθεια
της Σπάρτης η πόλη ξαναχτίστηκε και έγινε μια από τις ισχυρότερες πόλεις
της Κρήτης.Συμμάχησε με την Ιεράπετρα και την Ολούντα καθώς και με την
Δρήρο. Πήρε μέρος στην συμμαχία των 30 πόλεων της Κρήτης υπό τον Ευμέ-
νη Β΄ βασιλιά της Περγάμου το 2ο π.Χ. αιώνα. Έμβλημα των νομισμάτων
της ήταν ο αετός με ανοιχτά φτερά, καθώς επίσης και η κεφαλή αγριογού-
ρουνου με την λέξη ΛΥΤΤΙΩΝ.Πολλά είναι τα ευρήματα που έφερε στο φως
η αρχαιολογική σκαπάνη, όπως γλυπτά και επιγραφές, όπως τα δύο ψηφί-
σματα της πόλης των Λυττίων γραμμένα βουστροφηδόν.Το 1951, βρέθηκε
τετράγωνο αναθηματικό βάθρο, με ανάγλυφη παράσταση ήρωα, μπροστά
σε άλογο και σκυλιά που ορμούν σε ελάφι και ζαρκάδι. Φέρει την επιγραφή
: ΑΧΙΛΛΕΥΣ ΑΧΙΛΛΕΩΣ.
Ξεκινήσαμε λοιπόν την πεζοπορία από την περιοχή της αρχαίας Λύκτου και
κατευθυνθήκαμε με πορεία ανατολική στις παρυφές των Λασιθιώτικων βου
νών.Το εντυπωσιακό μονοπάτι ξεκινά να ανηφορίζει με στροφές προς το διά-
σελο ανάμεσα στις Λουλουδάκης 1160μ.στα βόρεια και Μαλλία 1296μ.στα
νότια.Μετρήσαμε 28 στροφές που όσο οδηγούν στα ψηλά προσφέρουν μο-
ναδική θέα στο ανατολικότερο τμήμα του νομού Ηρακλείου με τα λευκά σπί-
τια από τα χωριά να ξεχωρίζουν στο πράσινο των μικρών πεδιάδων με τις ελιές
Κασταμονίτσα,Τοίχος,Ασκοί και πίσω τους το Καστέλλι με την μεγάλη πεδιάδα
του και φόντο στο βάθος τον Ψηλορείτη.Θέα μοναδική και απίστευτη όσο
ανεβαίνουμε για να φτάσουμε τελικά στο διάσελο στην περιοχή "Τσούλη μνή-
μα".Μετά το έθιμο του "αναθέματος στον Τσούλη" πετώντας μια πέτρα στο
υπάρχοντα σωρό, η πορεία μας κατηφορική προχωρά για την περιοχή του
"Χώνου" και με περπάτημα μέσα στα λιβάδια του Οροπέδίου φτάνει στο Ψυ-
χρό στο χωριό με το ιστορικό σπήλαιο Δικταίο Άντρο.
Η όλη διοργάνωση από τους Δήμους Οροπεδίου Λασιθίου και Δήμου Μινώα
ήταν άψογη σε όλη την διάρκεια της.Παρόντες και δυό Δήμαρχοι (κος Μηλια-
ράς και κος Καλογεράκης) φρόντισαν τους πεζοπόρους σε όλη την διαδρομή
ενώ παράλληλα έδιναν στους συμμετέχοντες πλήθος πληροφοριών και ιστο-
ρικών στοιχείων στα σημεία ενδιαφέροντως της ιστορικής διαδρομής.Σε δυό
σημεία μάλιστα της διαδρομής στον 'Αγιο Γεώργιο στις Φλέβες΄και ψηλά στου
"Τσούλη το μνήμα" προσέφεραν εντυπωσικά πικ-νικ με παραδοσιακά προιό-
ντα που περιλάμβαναν ακόμα και βραστό κρέας που ψηνόταν και προσφερό-
ταν επιτόπου.Και στον τερματισμό οι κάτοικοι του Ψυχρού είχαν ετοιμάσει τελε-
τή υποδοχής προφέροντας ρακί και μεζεδάκια ενώ σε κάθε συμμετέχοντα δό-
θηκαν συλλεκτική κρητική μαγκούρα καπέλο και μπλουζάκι και με τους δύο
προέδρους να εύχονται σε όλους να βρεθούν και την επόμενη χρόνια για την
8η Μινωική Διαδρομή.
ΨΥΧΡΟ
Το Ψυχρό είναι το πιο γνωστό και το πιο τουριστικό χωριό του Οροπεδίου
εξαιτίας του σπηλαίου του (Δικταίον Άντρον), που βρίσκεται πάνω ακριβώς
από το χωριό. Σύμφωνα με την παράδοση, αλλά και λόγω πολλών λατρευτικών
κειμηλίων που έχουν βρεθεί μέσα στο σπηλαίο, θεωρείται το μέρος όπου γεν
νήθηκε και κυρίως λατρεύτηκε ο πατέρας των Ολύμπιων Θεών, ο Δίας. Το σπή
λαιο, βέβαια, είναι ένα από τα μοναδικότερα σπήλαια της Κρήτης, καθώς
διαθέτει εκατοντάδες μικρούς και μεγάλους σταλακτίτες. Είναι από τα πλέον
τουριστικά μέρη της Κρήτης και κάθε χρόνο εδώ και 60 χρόνια το επισκέπτο
νται δεκάδες χιλιάδες τουρίστες.Το χωριό του Ψυχρού, όπως και όλα τα χω
ριά του Λασιθίου, είναι κτίσμα των τελευταίων αιώνων της Ενετοκρατίας.
Ύστερα από την ολοσχερή καταστροφή ολόκληρης της επαρχίας το 1364, έναν
αιώνα μετά, το 1465, η Βενετία αποφάσισε να καλλιεργηθεί ο κάμπος για την
παραγωγή σιτηρών. Από τότε άρχισε η εποχική παραμονή στο Οροπέδιο κατά
τη σπορά και τη συγκομιδή. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Τού-
μπα Μούτσουνας(1537μ.και ήταν έδρα του Ανατολικού δήμου του Οροπεδίου το
1900 επί Κρητικής Πολιτείας.
ΨΥΧΡΟ
Υπάρχουν διάφορες υποθέσεις για την προέλευση του ονόματος του: άλλοι το
συνδέουν με την τοποθεσία όπου είναι κτισμένο (όπου γίνεται το πλάτεμα
της συνεχιζόμενης λαγκαδιάς), άλλοι θεωρούν ότι έχει προελληνική προέλευ
ση και άλλοι ότι οφείλεται σε μια πηγή κρύου νερού που βρίσκεται στο χω-
ριό.Πρώτη φορά αναφέρεται ως Mettocchio Psicro, αλλά δεν γίνεται αναφορά
στον αριθμό των κατοίκων του, όπως γίνεται σε άλλα μετόχια. Πιθανόν να
ήταν ακατοίκητο τότε. Στην τούρκικη απογραφή του 1671 αναφέρεται ως
Psihro με 42 οικογένειες. Στην απογραφή του 1881 το Ψυχρό είναι έδρα
ομώνυμου δήμου με αριθμό κατοίκων 333 και το 1900 με 363. Το 1920 ανα
φέρεται ως έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου με 325 κατοίκους, το 1928 ως
έδρα ομώνυμης κοινότητας με 390 κατοίκους, το 1940 με 453, το 1951 με
422, το 1961 με 506, το 1971 με 307, το 1981 με 248, το 1991 με 323
και το 2001 με 208 μονίμους κατοίκους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου