Στο Οροπέδιο Λασιθίου περπάτησε η Ορειβατική ομάδα Αγίου Νικολάου
και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή γύρω από το Ψυχρό και τον Μαγουλά
την πρώτη Κυριακή του φετεινού Αυγούστου.Η δραστηριότητα μας στην
περιοχή συνδυάστηκε και με την επίσκεψη στο εντυπωσιακό σπήλαιο Δι-
κταίο Άντρο, ένα από τα σημαντικότερα και πιο γνωστά σπήλαια της Κρή
της, φημισμένο από την αρχαιότητα.Στο Δικαταίο Άντρο γεννήθηκε ο Δίας
ο μέγιστος των Θεών της Αρχαίας Ελλάδος και όπως προδίδουν τα πολυ-
άριθμα αναθήματα που βρέθηκαν εκεί,το σπήλαιο ήταν αφιερωμένο στη
λατρεία του.Η πεζοπορική μας διαδρομή περιλάμβανε περπάτημα από το
Ψυχρό στον Μαγουλά, στη συνέχεια ανηφορική διαδρομή στα δεξιά του
" κάμπου του Κλώρου" και από το διάσελο "στση κορφής τα λακκούδια"
κατηφορικά μέχρι το σπήλαιο και τέρματισμό στο Ψυχρό. Η όλη διαδρομή
είχε διάρκεια 4 ώρες και διανύθηκαν περίπου 5 χιλιόμετρα στα ορεινά χώ-
ματα και βράχια του Λασιθίου.
ΨΥΧΡΟ
Η πεζοπορική μας διαδρομή ξεκίνησε από το Ψυχρό με κατεύθυνση προς
το Μαγουλά.Το χωριό του Ψυχρού, όπως και όλα τα χωριά του Λασιθίου,
είναι κτίσμα των τελευταίων αιώνων της Ενετοκρατίας. Ύστερα από την
ολοσχερή καταστροφή ολόκληρης της επαρχίας το 1364, έναν αιώνα μετά,
ο 1465, η Βενετία αποφάσισε να καλλιεργηθεί ο κάμπος για την παραγωγή
σιτηρών. Από τότε άρχισε η εποχική παραμονή στο Οροπέδιο κατά τη σπορά
και τη συγκομιδή. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Τούμπα Μού
τσουνας (1537μ.) και ήταν έδρα του Ανατολικού δήμου του Οροπεδίου το
1900 επί Κρητικής Πολιτείας. Υπάρχουν διάφορες υποθέσεις για την προέ
λευση του ονόματος του: άλλοι το συνδέουν με την τοποθεσία όπου είναι κτι
σμένο (όπου γίνεται το πλάτεμα της συνεχιζόμενης λαγκαδιάς), άλλοι θεωρούν
ότι έχει προελληνική προέλευση και άλλοι ότι οφείλεται σε μια πηγή κρύου
νερού που βρίσκεται στο χωριό.(Πηγή: www.oropedio.gr)
ΜΑΓΟΥΛΑΣ
Περπατήσαμε ελαφρά ανηφορικά στη συνέχεια μέχρι το Μαγουλά το επόμε-
χωριό, παράσαμε από τα στενά σοκάκια του χωριού θαυμάσαμε τα παλιά σπί-
τια που διατηρούνται ακόμα και φωτογραφίσαμε την παλιά βρύση του χωριού
που σώζεται από τα οθωμανικά χρόνια.Το χωριό του Μαγουλά είναι από τα
πρώτα χωριά που κατοικήθηκαν στο Οροπέδιο.Είναι το πιο ψηλό χωριό στο
Οροπέδιο, αφού το τελευταίο του σπίτι βρίκεται σε υψόμετρο πάνω από τα
900 μέτρα. Είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά του Οροπεδίου, καθώς σε όλο
το χωριό είναι χτισμένο ανάμεσα σε δέντρα και γύρω από το χωριό υπάρχουν
μικρά άλση. Στο Μαγουλά πρόσφατα βρέθηκαν και μινωικοί τάφοι στις παρυ
φές του χωριού. Μέσα από το χωριό περνάει ένας αγροτικός δρόμος που κα
ταλήγει στην όμορφη κοιλάδα του Κλώρου, την οποία καλλιεργούσαν παλαι
ότερα οι κάτοικοι του χωριού και παρήγαγαν πληθώρα αγροτικών προϊόντων,
όπως αμύγδαλα, κρασί,σιτάρι κ.ά.(Πηγή: www.oropedio.gr)
Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΜΑΓΟΥΛΑ
Το χωριό του Μαγουλά ήταν το θερινό κονάκι-πύργος του Χάνιαλη, ο οποίος
διέμενε εκεί τα καλοκαίρια.Ο Χάνιαλης ήταν ένας τρομερός γενίτσαρος, που
καταδυνάστευε μια τεράστια σε έκταση περιοχή. Ήταν γενάρχης της οικογέ-
νειας των Χανιαλήδων και προερχόταν από εξισλαμισμένο χριστιανόπουλο
από τα Χανιά (Χανιαλής). Το πραγματικό του όνομα ήταν Ζαδέ Αχμέτ Αγάς.
Ήταν ο μεγαλύτερος και πλουσιότερος μελικιαναγάς (τιμαριούχος) της Οθω-
μανικής Αυτοκρατορίας, καθώς είχε αρπάξει τεράστιες περιουσίες από τους
χριστιανούς της ανατολικής Κρήτης. Οι περιουσίες του εκτείνονταν από το
μικρό οροπέδιο της επαρχίας Πεδιάδος ως την κοιλάδα του Μιραμπέλου και
τον κάμπο της Ιεράπετρας και από τα πεδινά παραλιακά μέρη των Μαλίων και
της Χερσονήσου ως το Οροπέδιο Λασιθίου και τη μικρή κοιλάδα του Σαραντά-
πηχου και τον κάμπο του Μύρτου (στο Μύρτος είχε το χειμερινό μετόχι του).
Σήμερα από τον πύργο του Μαγουλά δεν υπάρχει τίποτα, παρά μόνον μια οθω-
μανική βρύση που θεωρείται ότι ανήκε στο κονάκι του Χάνιαλη.
ΠΗΓΗ : http://www.cretanbeaches.com
Το τοπωνύμιο του χωριού "ΜΑΓΟΥΛΑΣ" πιθανόν να προέρχεται από το
επώνυμο του πρώτου οικιστή, που πρέπει να ήταν Μαγουλάς, όπως έγινε
και με πολλά χωριά της επαρχίας (Λαγού, Τζερμιάδω, Φαρσάρω κ.λπ.).
Υπάρχει άλλη μια εκδοχή ότι προήλθε από την μορφολογία της τοποθεσίας
που έχει κτιστεί, καθώς καλύπτει όλη την πλευρά ενός λόφου που είναι σαν
μάγουλο ανθρώπου.Η πιο πιθανή ετυμολογία πρέπει να είναι η πρώτη για
διάφορους λόγους. Το επώνυμο του πρώτου οικιστή Μαγουλά υπάρχει και
σήμερα στο Ηράκλειο ως Μαγουλάκης.Η πορεία μας μέσα από το χωριό
στρέφεται σε νότια ανηφορική με υπέροχη θέα τόσο στο μεγάλο οροπέδιο
όσο και σε αυτό το μικρότερο γνωστό σαν "Κλώρου".Μετά από περίπου
ένα χιλιόμετρο στο χωματόδρομο αρχίζουμε να ανεβαίνουμε την πλαγιά
του βουνού στα δεξιά μας με κατεύθυνση το διάσελο δυτικά της κορυφής
Τούμπα Μουτσούνα (1538μ.), που οι ντόπιοι ονομάζουν "στση κορφής τα
λακκούδια".Η ανάβαση γίνεται σε ένα μικρό αλλά με μεγάλη κλίση τμήμα
όμως η θέα από την κορυφή αποζημιώνει την όποια προσπάθεια μας.
Έχοντας φτάσει στα περίπου στα 1250 μ. στο ψηλότερο σημείο της δια-
δρομής μας ξεκουραζόμαστε και απολαμβάνουμε την μοναδική θέα που
απλώνεται μπροστά μας.Το σπήλαιο που είναι και ο προορισμό μας φαί-
νεται πλέον μπροστά μας στην απέναντι πλαγιά και η ομάδα το μόνο που
έχει να κάνει είναι να περπατήσει ανάμεσα στην λασιθιώτικη φύση μέχρι
το σημείο που υπάρχει το σπουδαίο αυτό σπήλαιο η "Βηθλεέμ της Αρχαι-
ότητας" όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς.Πίσω μας βρίσκονται οι νεφο-
σκέπαστες σήμερα ψηλές κορφές της Δίκτης Σπαθί,Λάζαρος και Αφέντης
και στα αριστερά μας λίγο ψηλότερα η Τούμπα Μουτσούνα και ο Σαρα-
κηνός.Ξεκινάμε την κατάβαση τραβερσάροντας την ράχη από αριστερά
με κατεύθυνση μέσα στην ρεματιά διασχίζοντας ένα μικρό πρινοδάσος
μέχρι που συναντάμε το πλακόστρωτο που οδηγεί λίγο ψηλότερα στο
σημείο που βρίσκεται η είσοδος του Δικταίου Άντρου.
ΔΙΚΤΑΙΟ ΑΝΤΡΟ ( η "Βηθλεέμ της αρχαιότητας)
Το Δικταίο Άντρο είναι από τα σημαντικότερα και πιο γνωστά σπήλαια από
τα 3000 στην Κρήτη ή τα 8500 στην Ελλάδα.To σπήλαιο είναι πλούσιο σε
σταλαγμίτες και σταλακτίτες, ο μύθος θέλει να γεννήθηκε ο Δίας. Γι’ αυτό
το λόγο το Δικταίο Άντρο ήταν ήδη από την αρχαιότητα φημισμένο σπήλαιο
αφιερωμένο στη λατρεία του μέγιστου των θεών, όπως προδίδουν τα πολυ
άριθμα αναθήματα που βρέθηκαν εδώ.Το Δικταίο Αντρο βρίσκεται σε υψό
μετρο 1025μ στις βόρειες πλαγιές του όρους Δίκτη, που δεσπόζει στο ορο
πέδιο Λασιθίου και ολόκληρη την ανατολική Κρήτη,κοντά στο χωριό Ψυ-
χρό, από όπου παίρνει και το δεύτερό του όνομα Σπήλαιο του Ψυχρού Το
οροπέδιο Λασιθίου φαίνεται ότι κατοικείται ήδη από τη Νεολιθική Εποχή
(6.000 π.Χ.) και είναι μάλιστα από τις ελάχιστες περιοχές στη Μεσόγειο
που αναπτύχθηκαν οικισμοί σε τόσο μεγάλο υψόμετρο (μ.ο. 840μ.)Σημα
ντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι το οροπέδιο Λασιθίου έχει ιδιαίτερα εύ-
φορο έδαφος και ο υδροφόρος του ορίζοντας μαζεύει μεγάλες ποσότητες
νερού από το χιόνι που πέφτει στις ψηλές κορυφές της Δίκτης.
Το ιερό σπήλαιο του Δικταίου 'Αντρου φαίνεται ότι λειτουργούσε ως κεντρι
κό ιερό της Ανατολικής Κρήτης με δύο πιθανά παραρτήματα στην Πραισό
και στο Παλαίκαστρο.Οι μύθοι που αφορούν το Δικταίο Αντρο είναι πολλοί,
γεγονός που αποδεικνύει και τη σπουδαιότητά του για την Κρήτη και ολόκλη
ρη την αρχαία Ελλάδα.Ο πιο γνωστός μύθος είναι ασφαλώς η γέννηση του
Δία, που όπως μας πληροφορεί ο Ησίοδος έλαβε χώρα κοντά στη πόλη Λύ-
κτο της κεντρικής - ανατολικής Κρήτης, δηλαδή στο Δικταίο Αντρο.Εξετά-
ζοντας τα διάφορα ευρήματα φαίνεται ότι το σπήλαιο του Δικταίου χρησιμο
ποιήθηκε από τον άνθρωπο ήδη από τη βαθιά αρχαιότητα. Αρχικά πιθανότατα
σαν χώρος κατοικίας και ταφών ενώ από τη2η χιλιετία π.Χ. ως χώρος λατρεί-
ας μέχρι περίπου το 700 π.Χ. Ο θεός που λατρεύεται στο Δικταίο είναι ο Δι-
κταίος Δίας που απεικονίζεται στα αρχαιότερα αφιερώματα νεαρός, χωρίς
γένια, πεθαίνει κάθε χρόνο και ξαναγεννιέται, μάλιστα με τρόπο θεαματικό
καθώς φωτιά έβγαινε από το βάθος της σπηλιάς τη στιγμή της αναγέννησής
του.
ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ
Ένα ανηφορικό μονοπάτι οδηγεί σε ένα πλάτωμα μπροστά στη στενή είσοδο
του σπηλαίου, το οποίο αποτελείται από δύο τμήματα. Δεξιά ανοίγεται ένας
προθάλαμος χωρίς σταλαγμιτική διακόσμηση (42 x 19 μ.), το λεγόμενο Άνω
Σπήλαιο, στον οποίο υπήρχε ορθογώνιος βωμός ύψους 1 μ., κτισμένος με
αργολιθοδομή. Στο χώρο αυτό αποκαλύφθηκαν επίσης νεολιθικά όστρακα,
πρωτομινωικές ταφές (2800 - 2200 π.Χ.) και αναθήματα της Μεσομινωικής
περιόδου (2200 - 1550 π.Χ). Στα σημαντικότερα ευρήματα περιλαμβάνονται
πήλινα ειδώλια, τμήματα λίθινων αγγείων, καθώς και μικροί βωμοί με επι-
γραφές στη Γραμμική Α γραφή. Στο βορειότερο τμήμα του προθαλάμου ανα-
πτύσσεται χαμηλός θάλαμος. Σε αυτόν βρέθηκε ένας ακανόνιστος περίβολος
με δάπεδο λιθόστρωτο σε ορισμένα μέρη, που σχημάτιζε ένα είδος τεμένους.
ΠHΓΗ : http://odysseus.culture.gr
Στο Κατώτερο Σπήλαιο, το οποίο χωρίζεται σε πέντε μικρά και μεγαλύτερα
διαμερίσματα, και όπου βρίσκεται μια μικρή λίμνη και τεράστιοι σταλαγμιτι
κοί και σταλακτιτικοί σχηματισμοί, αποκαλύφθηκαν τα περισσότερα αφιερώ
ματα: ειδώλια ζώων, χάλκινα εργαλεία, μαχαίρια, βέλη, αναθηματικοί διπλοί
πελέκεις, ξυράφια, λεπίδες, σφραγιδόλιθοι, κοσμήματα, χάλκινα ειδώλια,
που παριστάνουν άνδρες και γυναίκες σε λατρευτικές στάσεις και χάλκινα
πλακίδια, που εικονίζουν νέους ανδρες που κουβαλούν ζώα ως προσφορές
στη θεότητα. Η μεγάλη αίθουσα του κατώτερου σπηλαίου (84 x 38 μ.) είναι
κατωφερής, ενώ στο βάθος και αριστερά υπάρχει μικρός θάλαμος, μία εσοχή
του οποίου ονομάστηκε ως το «λίκνον του Δία. Δεξιά αναπτύσσεται μεγα
λύτερος θάλαμος (25 x 12 μ.) που χωρίζεται σε δύο τμήματα, στο ένα από
τα οποία υπάρχει μικρή λίμνη, ενώ στο άλλο υπάρχει ένας ιδιαίτερα εντυπω
σιακός σταλακτίτης, "ο μανδύας του Δία" ΠΗΓΗ: http://odysseus.culture.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΤΑΙΟΥ ΑΝΤΡΟΥ
Το Δικταίο Αντρο μέσα από τα μέχρι τώρα αρχαιολογικά ευρήματα υποδη-
λώνει αδιάκοπη ανθρώπινη παρουσία από το τέλος της Νεολιθικής περιόδου,
δηλαδή τα τελευταία 6000 χρόνια. Πιθανώς να κατοικήθηκε και να χρησιμο-
ποιήθηκε για ταφές, πάντως σίγουρα λειτούργησε ως κέντρο λατρείας από
την Μινωική μέχρι την Αρχαϊκή Εποχή (2000- 700 π.Χ.) ενώ η λατρεία στο
Δικταίο συνεχίστηκε σποραδικά μέχρι τα Ρωμαϊκά Χρόνια (1ος π.Χ.-1ος
μ.Χ. αιώνας) με περιόδους άνθησης και σχετικής παρακμής. Από τον 16ο
μ.Χ. μέχρι το 1883 τη σπηλιά του Δικταίου χρησιμοποιούσαν ντόπιοι βοσκοί
και κυνηγοί ως καταφύγιο.Η σημασία του Δικταίου Αντρου ως σπουδαίο λα-
τρευτικό σπήλαιο της αρχαιότητας ανακαλύφθηκε τυχαία, όπως γίνεται τις
περισσότερες φορές, το 1883. Το 1886 ο ιταλός αρχαιολόγος Φρ. Άλμπερ
(Federico Halbherr) έρχεται να κάνει τις πρώτες ανασκαφές μικρής κλίμακας.
Η πρώτη συστηματική ανασκαφή όμως ξεκίνησε το 1899 με επικεφαλής τον
Άγγλο αρχαιολόγο,διευθυντή της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών,
Ντέβιντ Χόγκαρθ. Η ανασκαφή έφερε στο φως ευρήματα που έκρυβε το Δι-
κταίο για αιώνες και ήταν αρχαιότερα από αυτά που βρέθηκαν στο Ιδαίο Αντρο
: έναν κτιστό βωμό, αναθήματα πιστών μέσα σε σχισμές των βράχων και άλ-
λα τελετουργικά αντικείμενα.
ΜΥΘΟΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΚΤΑΙΟ
Η γέννηση του Δία - Αναμφισβήτητα ο πιο γνωστός μύθος που σχετίζεται με
το Δικταίο Αντρο και του έδωσε τη φήμη του στην αρχαιότητα είναι η γέννη
ση του Δία. Σύμφωνα με το μύθο εδώ γέννησε η Ρέα τον Υπέρτατο των θεών,
Δία,κρυφά από το σύζυγό της Κρόνο. Εδώ επίσης μεγάλωσε ο Δίας κάτω από
την προστασία των μυθικών Κουρήτων με τη φροντίδα της κατσίκας Αμάλθει-
ας και της νύμφης Μέλισσας.Ο Μίνωας παίρνει τους νόμους από τον Δία.Στο
Δικταίο επίσης, όπως λέει η ντόπια παράδοση, είχε ραντεβού ο Μίνωας με
τον πατέρα του Δία κάθε εννιά χρόνια, όταν συγκλίνουν οι τροχιές ήλιου και
σελήνης, για να πάρει τους ανανεωμένους νόμους. Δεν είναι τυχαίο συνεπώς
πως ο Μίνωας συμβολίζει την απόλυτη δικαιοσύνη γι’ αυτό μετά το θάνατό
του έγινε κριτής στον άλλο κόσμο. Ένας άλλος ντόπιος μύθος, όχι ιδιαίτερα
γνωστός, αναφέρει ότι και ο Μίνωας γεννήθηκε στο Δικταίο, τη σπηλιά που
γεννήθηκε ο πατέρας του Δίας Όταν ο Δίας, μεταμορφωμένος σε ταύρο, έκλε
ψε την πριγκίπισσα της Φοινίκης, Ευρώπη, την πήρε μαζί του στην Κρήτη,
στο Δικταίο άντρο (αντίθετα με την πιο γνωστή παραλλαγή του μύθου, που
αναφέρει τη Γόρτυνα) όπου της αποκάλυψε το πραγματικό του πρόσωπο σε
πλήρη μεγαλοπρέπεια. Η συνεύρεσή τους έφερε καρπούς: το Μίνωα, μυθικό
βασιλιά της Κνωσού, το Ραδάμανθυ και τον Σαρπηδόνα.
και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή γύρω από το Ψυχρό και τον Μαγουλά
την πρώτη Κυριακή του φετεινού Αυγούστου.Η δραστηριότητα μας στην
περιοχή συνδυάστηκε και με την επίσκεψη στο εντυπωσιακό σπήλαιο Δι-
κταίο Άντρο, ένα από τα σημαντικότερα και πιο γνωστά σπήλαια της Κρή
της, φημισμένο από την αρχαιότητα.Στο Δικαταίο Άντρο γεννήθηκε ο Δίας
ο μέγιστος των Θεών της Αρχαίας Ελλάδος και όπως προδίδουν τα πολυ-
άριθμα αναθήματα που βρέθηκαν εκεί,το σπήλαιο ήταν αφιερωμένο στη
λατρεία του.Η πεζοπορική μας διαδρομή περιλάμβανε περπάτημα από το
Ψυχρό στον Μαγουλά, στη συνέχεια ανηφορική διαδρομή στα δεξιά του
" κάμπου του Κλώρου" και από το διάσελο "στση κορφής τα λακκούδια"
κατηφορικά μέχρι το σπήλαιο και τέρματισμό στο Ψυχρό. Η όλη διαδρομή
είχε διάρκεια 4 ώρες και διανύθηκαν περίπου 5 χιλιόμετρα στα ορεινά χώ-
ματα και βράχια του Λασιθίου.
ΨΥΧΡΟ
Η πεζοπορική μας διαδρομή ξεκίνησε από το Ψυχρό με κατεύθυνση προς
το Μαγουλά.Το χωριό του Ψυχρού, όπως και όλα τα χωριά του Λασιθίου,
είναι κτίσμα των τελευταίων αιώνων της Ενετοκρατίας. Ύστερα από την
ολοσχερή καταστροφή ολόκληρης της επαρχίας το 1364, έναν αιώνα μετά,
ο 1465, η Βενετία αποφάσισε να καλλιεργηθεί ο κάμπος για την παραγωγή
σιτηρών. Από τότε άρχισε η εποχική παραμονή στο Οροπέδιο κατά τη σπορά
και τη συγκομιδή. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Τούμπα Μού
τσουνας (1537μ.) και ήταν έδρα του Ανατολικού δήμου του Οροπεδίου το
1900 επί Κρητικής Πολιτείας. Υπάρχουν διάφορες υποθέσεις για την προέ
λευση του ονόματος του: άλλοι το συνδέουν με την τοποθεσία όπου είναι κτι
σμένο (όπου γίνεται το πλάτεμα της συνεχιζόμενης λαγκαδιάς), άλλοι θεωρούν
ότι έχει προελληνική προέλευση και άλλοι ότι οφείλεται σε μια πηγή κρύου
νερού που βρίσκεται στο χωριό.(Πηγή: www.oropedio.gr)
ΜΑΓΟΥΛΑΣ
Περπατήσαμε ελαφρά ανηφορικά στη συνέχεια μέχρι το Μαγουλά το επόμε-
χωριό, παράσαμε από τα στενά σοκάκια του χωριού θαυμάσαμε τα παλιά σπί-
τια που διατηρούνται ακόμα και φωτογραφίσαμε την παλιά βρύση του χωριού
που σώζεται από τα οθωμανικά χρόνια.Το χωριό του Μαγουλά είναι από τα
πρώτα χωριά που κατοικήθηκαν στο Οροπέδιο.Είναι το πιο ψηλό χωριό στο
Οροπέδιο, αφού το τελευταίο του σπίτι βρίκεται σε υψόμετρο πάνω από τα
900 μέτρα. Είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά του Οροπεδίου, καθώς σε όλο
το χωριό είναι χτισμένο ανάμεσα σε δέντρα και γύρω από το χωριό υπάρχουν
μικρά άλση. Στο Μαγουλά πρόσφατα βρέθηκαν και μινωικοί τάφοι στις παρυ
φές του χωριού. Μέσα από το χωριό περνάει ένας αγροτικός δρόμος που κα
ταλήγει στην όμορφη κοιλάδα του Κλώρου, την οποία καλλιεργούσαν παλαι
ότερα οι κάτοικοι του χωριού και παρήγαγαν πληθώρα αγροτικών προϊόντων,
όπως αμύγδαλα, κρασί,σιτάρι κ.ά.(Πηγή: www.oropedio.gr)
Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΜΑΓΟΥΛΑ
Το χωριό του Μαγουλά ήταν το θερινό κονάκι-πύργος του Χάνιαλη, ο οποίος
διέμενε εκεί τα καλοκαίρια.Ο Χάνιαλης ήταν ένας τρομερός γενίτσαρος, που
καταδυνάστευε μια τεράστια σε έκταση περιοχή. Ήταν γενάρχης της οικογέ-
νειας των Χανιαλήδων και προερχόταν από εξισλαμισμένο χριστιανόπουλο
από τα Χανιά (Χανιαλής). Το πραγματικό του όνομα ήταν Ζαδέ Αχμέτ Αγάς.
Ήταν ο μεγαλύτερος και πλουσιότερος μελικιαναγάς (τιμαριούχος) της Οθω-
μανικής Αυτοκρατορίας, καθώς είχε αρπάξει τεράστιες περιουσίες από τους
χριστιανούς της ανατολικής Κρήτης. Οι περιουσίες του εκτείνονταν από το
μικρό οροπέδιο της επαρχίας Πεδιάδος ως την κοιλάδα του Μιραμπέλου και
τον κάμπο της Ιεράπετρας και από τα πεδινά παραλιακά μέρη των Μαλίων και
της Χερσονήσου ως το Οροπέδιο Λασιθίου και τη μικρή κοιλάδα του Σαραντά-
πηχου και τον κάμπο του Μύρτου (στο Μύρτος είχε το χειμερινό μετόχι του).
Σήμερα από τον πύργο του Μαγουλά δεν υπάρχει τίποτα, παρά μόνον μια οθω-
μανική βρύση που θεωρείται ότι ανήκε στο κονάκι του Χάνιαλη.
ΠΗΓΗ : http://www.cretanbeaches.com
Το τοπωνύμιο του χωριού "ΜΑΓΟΥΛΑΣ" πιθανόν να προέρχεται από το
επώνυμο του πρώτου οικιστή, που πρέπει να ήταν Μαγουλάς, όπως έγινε
και με πολλά χωριά της επαρχίας (Λαγού, Τζερμιάδω, Φαρσάρω κ.λπ.).
Υπάρχει άλλη μια εκδοχή ότι προήλθε από την μορφολογία της τοποθεσίας
που έχει κτιστεί, καθώς καλύπτει όλη την πλευρά ενός λόφου που είναι σαν
μάγουλο ανθρώπου.Η πιο πιθανή ετυμολογία πρέπει να είναι η πρώτη για
διάφορους λόγους. Το επώνυμο του πρώτου οικιστή Μαγουλά υπάρχει και
σήμερα στο Ηράκλειο ως Μαγουλάκης.Η πορεία μας μέσα από το χωριό
στρέφεται σε νότια ανηφορική με υπέροχη θέα τόσο στο μεγάλο οροπέδιο
όσο και σε αυτό το μικρότερο γνωστό σαν "Κλώρου".Μετά από περίπου
ένα χιλιόμετρο στο χωματόδρομο αρχίζουμε να ανεβαίνουμε την πλαγιά
του βουνού στα δεξιά μας με κατεύθυνση το διάσελο δυτικά της κορυφής
Τούμπα Μουτσούνα (1538μ.), που οι ντόπιοι ονομάζουν "στση κορφής τα
λακκούδια".Η ανάβαση γίνεται σε ένα μικρό αλλά με μεγάλη κλίση τμήμα
όμως η θέα από την κορυφή αποζημιώνει την όποια προσπάθεια μας.
Έχοντας φτάσει στα περίπου στα 1250 μ. στο ψηλότερο σημείο της δια-
δρομής μας ξεκουραζόμαστε και απολαμβάνουμε την μοναδική θέα που
απλώνεται μπροστά μας.Το σπήλαιο που είναι και ο προορισμό μας φαί-
νεται πλέον μπροστά μας στην απέναντι πλαγιά και η ομάδα το μόνο που
έχει να κάνει είναι να περπατήσει ανάμεσα στην λασιθιώτικη φύση μέχρι
το σημείο που υπάρχει το σπουδαίο αυτό σπήλαιο η "Βηθλεέμ της Αρχαι-
ότητας" όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς.Πίσω μας βρίσκονται οι νεφο-
σκέπαστες σήμερα ψηλές κορφές της Δίκτης Σπαθί,Λάζαρος και Αφέντης
και στα αριστερά μας λίγο ψηλότερα η Τούμπα Μουτσούνα και ο Σαρα-
κηνός.Ξεκινάμε την κατάβαση τραβερσάροντας την ράχη από αριστερά
με κατεύθυνση μέσα στην ρεματιά διασχίζοντας ένα μικρό πρινοδάσος
μέχρι που συναντάμε το πλακόστρωτο που οδηγεί λίγο ψηλότερα στο
σημείο που βρίσκεται η είσοδος του Δικταίου Άντρου.
ΔΙΚΤΑΙΟ ΑΝΤΡΟ ( η "Βηθλεέμ της αρχαιότητας)
Το Δικταίο Άντρο είναι από τα σημαντικότερα και πιο γνωστά σπήλαια από
τα 3000 στην Κρήτη ή τα 8500 στην Ελλάδα.To σπήλαιο είναι πλούσιο σε
σταλαγμίτες και σταλακτίτες, ο μύθος θέλει να γεννήθηκε ο Δίας. Γι’ αυτό
το λόγο το Δικταίο Άντρο ήταν ήδη από την αρχαιότητα φημισμένο σπήλαιο
αφιερωμένο στη λατρεία του μέγιστου των θεών, όπως προδίδουν τα πολυ
άριθμα αναθήματα που βρέθηκαν εδώ.Το Δικταίο Αντρο βρίσκεται σε υψό
μετρο 1025μ στις βόρειες πλαγιές του όρους Δίκτη, που δεσπόζει στο ορο
πέδιο Λασιθίου και ολόκληρη την ανατολική Κρήτη,κοντά στο χωριό Ψυ-
χρό, από όπου παίρνει και το δεύτερό του όνομα Σπήλαιο του Ψυχρού Το
οροπέδιο Λασιθίου φαίνεται ότι κατοικείται ήδη από τη Νεολιθική Εποχή
(6.000 π.Χ.) και είναι μάλιστα από τις ελάχιστες περιοχές στη Μεσόγειο
που αναπτύχθηκαν οικισμοί σε τόσο μεγάλο υψόμετρο (μ.ο. 840μ.)Σημα
ντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι το οροπέδιο Λασιθίου έχει ιδιαίτερα εύ-
φορο έδαφος και ο υδροφόρος του ορίζοντας μαζεύει μεγάλες ποσότητες
νερού από το χιόνι που πέφτει στις ψηλές κορυφές της Δίκτης.
Το ιερό σπήλαιο του Δικταίου 'Αντρου φαίνεται ότι λειτουργούσε ως κεντρι
κό ιερό της Ανατολικής Κρήτης με δύο πιθανά παραρτήματα στην Πραισό
και στο Παλαίκαστρο.Οι μύθοι που αφορούν το Δικταίο Αντρο είναι πολλοί,
γεγονός που αποδεικνύει και τη σπουδαιότητά του για την Κρήτη και ολόκλη
ρη την αρχαία Ελλάδα.Ο πιο γνωστός μύθος είναι ασφαλώς η γέννηση του
Δία, που όπως μας πληροφορεί ο Ησίοδος έλαβε χώρα κοντά στη πόλη Λύ-
κτο της κεντρικής - ανατολικής Κρήτης, δηλαδή στο Δικταίο Αντρο.Εξετά-
ζοντας τα διάφορα ευρήματα φαίνεται ότι το σπήλαιο του Δικταίου χρησιμο
ποιήθηκε από τον άνθρωπο ήδη από τη βαθιά αρχαιότητα. Αρχικά πιθανότατα
σαν χώρος κατοικίας και ταφών ενώ από τη2η χιλιετία π.Χ. ως χώρος λατρεί-
ας μέχρι περίπου το 700 π.Χ. Ο θεός που λατρεύεται στο Δικταίο είναι ο Δι-
κταίος Δίας που απεικονίζεται στα αρχαιότερα αφιερώματα νεαρός, χωρίς
γένια, πεθαίνει κάθε χρόνο και ξαναγεννιέται, μάλιστα με τρόπο θεαματικό
καθώς φωτιά έβγαινε από το βάθος της σπηλιάς τη στιγμή της αναγέννησής
του.
 |
| Το "λίκνον του Δία" |
ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ
Ένα ανηφορικό μονοπάτι οδηγεί σε ένα πλάτωμα μπροστά στη στενή είσοδο
του σπηλαίου, το οποίο αποτελείται από δύο τμήματα. Δεξιά ανοίγεται ένας
προθάλαμος χωρίς σταλαγμιτική διακόσμηση (42 x 19 μ.), το λεγόμενο Άνω
Σπήλαιο, στον οποίο υπήρχε ορθογώνιος βωμός ύψους 1 μ., κτισμένος με
αργολιθοδομή. Στο χώρο αυτό αποκαλύφθηκαν επίσης νεολιθικά όστρακα,
πρωτομινωικές ταφές (2800 - 2200 π.Χ.) και αναθήματα της Μεσομινωικής
περιόδου (2200 - 1550 π.Χ). Στα σημαντικότερα ευρήματα περιλαμβάνονται
πήλινα ειδώλια, τμήματα λίθινων αγγείων, καθώς και μικροί βωμοί με επι-
γραφές στη Γραμμική Α γραφή. Στο βορειότερο τμήμα του προθαλάμου ανα-
πτύσσεται χαμηλός θάλαμος. Σε αυτόν βρέθηκε ένας ακανόνιστος περίβολος
με δάπεδο λιθόστρωτο σε ορισμένα μέρη, που σχημάτιζε ένα είδος τεμένους.
ΠHΓΗ : http://odysseus.culture.gr
 |
| XAΡΤΗΣ ΣΠΗΛΑΙΟΥ |
Στο Κατώτερο Σπήλαιο, το οποίο χωρίζεται σε πέντε μικρά και μεγαλύτερα
διαμερίσματα, και όπου βρίσκεται μια μικρή λίμνη και τεράστιοι σταλαγμιτι
κοί και σταλακτιτικοί σχηματισμοί, αποκαλύφθηκαν τα περισσότερα αφιερώ
ματα: ειδώλια ζώων, χάλκινα εργαλεία, μαχαίρια, βέλη, αναθηματικοί διπλοί
πελέκεις, ξυράφια, λεπίδες, σφραγιδόλιθοι, κοσμήματα, χάλκινα ειδώλια,
που παριστάνουν άνδρες και γυναίκες σε λατρευτικές στάσεις και χάλκινα
πλακίδια, που εικονίζουν νέους ανδρες που κουβαλούν ζώα ως προσφορές
στη θεότητα. Η μεγάλη αίθουσα του κατώτερου σπηλαίου (84 x 38 μ.) είναι
κατωφερής, ενώ στο βάθος και αριστερά υπάρχει μικρός θάλαμος, μία εσοχή
του οποίου ονομάστηκε ως το «λίκνον του Δία. Δεξιά αναπτύσσεται μεγα
λύτερος θάλαμος (25 x 12 μ.) που χωρίζεται σε δύο τμήματα, στο ένα από
τα οποία υπάρχει μικρή λίμνη, ενώ στο άλλο υπάρχει ένας ιδιαίτερα εντυπω
σιακός σταλακτίτης, "ο μανδύας του Δία" ΠΗΓΗ: http://odysseus.culture.gr
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΤΑΙΟΥ ΑΝΤΡΟΥ
Το Δικταίο Αντρο μέσα από τα μέχρι τώρα αρχαιολογικά ευρήματα υποδη-
λώνει αδιάκοπη ανθρώπινη παρουσία από το τέλος της Νεολιθικής περιόδου,
δηλαδή τα τελευταία 6000 χρόνια. Πιθανώς να κατοικήθηκε και να χρησιμο-
ποιήθηκε για ταφές, πάντως σίγουρα λειτούργησε ως κέντρο λατρείας από
την Μινωική μέχρι την Αρχαϊκή Εποχή (2000- 700 π.Χ.) ενώ η λατρεία στο
Δικταίο συνεχίστηκε σποραδικά μέχρι τα Ρωμαϊκά Χρόνια (1ος π.Χ.-1ος
μ.Χ. αιώνας) με περιόδους άνθησης και σχετικής παρακμής. Από τον 16ο
μ.Χ. μέχρι το 1883 τη σπηλιά του Δικταίου χρησιμοποιούσαν ντόπιοι βοσκοί
και κυνηγοί ως καταφύγιο.Η σημασία του Δικταίου Αντρου ως σπουδαίο λα-
τρευτικό σπήλαιο της αρχαιότητας ανακαλύφθηκε τυχαία, όπως γίνεται τις
περισσότερες φορές, το 1883. Το 1886 ο ιταλός αρχαιολόγος Φρ. Άλμπερ
(Federico Halbherr) έρχεται να κάνει τις πρώτες ανασκαφές μικρής κλίμακας.
Η πρώτη συστηματική ανασκαφή όμως ξεκίνησε το 1899 με επικεφαλής τον
Άγγλο αρχαιολόγο,διευθυντή της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών,
Ντέβιντ Χόγκαρθ. Η ανασκαφή έφερε στο φως ευρήματα που έκρυβε το Δι-
κταίο για αιώνες και ήταν αρχαιότερα από αυτά που βρέθηκαν στο Ιδαίο Αντρο
: έναν κτιστό βωμό, αναθήματα πιστών μέσα σε σχισμές των βράχων και άλ-
λα τελετουργικά αντικείμενα.
ΜΥΘΟΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΚΤΑΙΟ
Η γέννηση του Δία - Αναμφισβήτητα ο πιο γνωστός μύθος που σχετίζεται με
το Δικταίο Αντρο και του έδωσε τη φήμη του στην αρχαιότητα είναι η γέννη
ση του Δία. Σύμφωνα με το μύθο εδώ γέννησε η Ρέα τον Υπέρτατο των θεών,
Δία,κρυφά από το σύζυγό της Κρόνο. Εδώ επίσης μεγάλωσε ο Δίας κάτω από
την προστασία των μυθικών Κουρήτων με τη φροντίδα της κατσίκας Αμάλθει-
ας και της νύμφης Μέλισσας.Ο Μίνωας παίρνει τους νόμους από τον Δία.Στο
Δικταίο επίσης, όπως λέει η ντόπια παράδοση, είχε ραντεβού ο Μίνωας με
τον πατέρα του Δία κάθε εννιά χρόνια, όταν συγκλίνουν οι τροχιές ήλιου και
σελήνης, για να πάρει τους ανανεωμένους νόμους. Δεν είναι τυχαίο συνεπώς
πως ο Μίνωας συμβολίζει την απόλυτη δικαιοσύνη γι’ αυτό μετά το θάνατό
του έγινε κριτής στον άλλο κόσμο. Ένας άλλος ντόπιος μύθος, όχι ιδιαίτερα
γνωστός, αναφέρει ότι και ο Μίνωας γεννήθηκε στο Δικταίο, τη σπηλιά που
γεννήθηκε ο πατέρας του Δίας Όταν ο Δίας, μεταμορφωμένος σε ταύρο, έκλε
ψε την πριγκίπισσα της Φοινίκης, Ευρώπη, την πήρε μαζί του στην Κρήτη,
στο Δικταίο άντρο (αντίθετα με την πιο γνωστή παραλλαγή του μύθου, που
αναφέρει τη Γόρτυνα) όπου της αποκάλυψε το πραγματικό του πρόσωπο σε
πλήρη μεγαλοπρέπεια. Η συνεύρεσή τους έφερε καρπούς: το Μίνωα, μυθικό
βασιλιά της Κνωσού, το Ραδάμανθυ και τον Σαρπηδόνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου