Πάνω σε μερικά από τα πολλά πανέμορφα καλτερίμια που συναντά κανείς στο
"Απάνω Μεραμπέλλου" που ενώνουν οικισμούς,μετόχια και τις διάσπαρτες Μο-
νές της περιοχής περπάτησε η Ορειβατική Ομάδα Αγίου Νικολάου την 321η
ημέρα του έτους 2013 την Κυριακή του Νοέμβρη που το ημερολόγιο έδειχνε
17.Ο τόπος ξεχωριστός,εξαιρετικής άγριας ομορφιάς, με μεγάλη εκκλησιαστι-
κή παράδοση και προσφορά είναι γνωστός και ως "'Αγιο Όρος της Κρήτης" από
το πλήθος των ναών και μοναστηριών που σώζονται από τα χρόνια της Βενετο-
κρατίας.Η περιοχή του "Απάνω Μεραμπέλλου" χαρακτηρίζεται επίσης από το
ξηρό και άνυδρο κλίμα,τα άγονα εδάφη ανάμεσα στους χαμηλούς λόφους που
τα χαράζουν πολλά φαράγγια με κατεύθυνση τα βόρεια παράλια της Κρήτης.H
πεζοπορία μας ξεκίνησε και τελείωσε στον οικισμό του Πάνω Λούμα αφού
πρώτα πέρασε με κυκλική διαδρομή από τις δυό πιο ιστορικές μονές της πε-
ριοχής : της Καρδαμούτσας και του Αρετίου.
Η διαδρομή μας ξεκίνησε από τον παραδοσιακό οικισμό του Πάνω Λούμα,από
όπου και ακολουθούμε τον αγροτικό δρόμο που ξεκινάει μέσα από το χωριό και
μετά από λίγο από τα δεξιά βρίσκουμε και συνεχίζουμε στο παλιό μονοπάτι.Το
περιτοιχισμένο καλτερίμι ακολουθεί ανηφορική πορεία,και είναι καλυμμένο από
θάμνους όμως οι αντηρίδες στην δεξιά άκρη μας βοηθούν να μην χάσουμε το
δρόμο.Η ομάδα αναγκάζεται και κόβει ΄σους έχουν καλύψει το καλντερίμι καθα-
ρίζοντας το κιόλας, και συνεχίζει την ανηφορική πορεία.Μετά από λίγο η πορεία
μας στρέφεται ελαφρά δυτική και φτάνουμε μέχρι κορυφή του λόφου που προ-
σφέρει όμορφη θέα τόσο από τα βόρεια στο μπλέ του κρητικού πελάγους όσο
και στην ενδοχώρα του Πάνω Μεραμπέλλου στην νότια με φόντο τα Λαισθιώτι-
κα βουνά.
ΛΟΥΜΑΣ
Οι σημερινοί οικισμοί Επάνω και Κάτω Λούμας βρίσκονται ανάμεσα στο Σκινιά
και το Βρουχά, απέχουν μεταξύ τους 500 μ. περίπου και βρίσκονται σε υψόμετρο
360 και 390 μ. αντίστοιχα. Ο Λούμας αναφέρεται ως τοπωνύμιο σε έγγραφα του
17ου αιώνα και προσδιορίζει τη μονή του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στον Επάνω Λού-
μα και το ναό του Αγίου Ιωάννου του Ξενικού στη θέση Μεσάρμι. Το όνομα του
οικισμού «κάτω λούμα» συνοδεύεται από τον προσδιορισμό «μετόχι» σε υποση-
μείωση εγγράφου του 1641. Το όνομα ίσως προέρχεται από τη λέξη λούμα που
σήμαινε λούσιμο ή λουτρό κατά τη Βυζαντινή περίοδο ή κατά μία άλλη εκδοχή
προέρχεται από τη λέξη λούμακας (σημαίνει το ζωηρό νέο βλαστό του δένδρου)
και αναφέρεται στους λούμακες τους υψηλούς και εύρωστους άνδρες που έβγαζε
το χωριό. Για πρώτη φορά πάντως αναφέρεται " Luma" το 1834 στην αιγυπτιακή
να έχει 15 χριστιανές οικογένειες.
Στο διάσελο με την ωραία θέα κάνουμε μια πρώτη στάση ξεκούρασης,και στην
συνέχεια ακολουθούμε κατηφορική πορεία ενώ στα δεξία μας στην άλλη πλευ-
ρά της ρεματιάς διακρίνεται η Μονή Αρετιού με τα πανύψηλα κυπαρήσσια της
να ξεχωρίζουν το γυμνό τοπίο του "Πάνω Μεραμπέλλου".Από το σημείο με την
μεγάλη δεξαμενή νερού με τα χαρακτηριστικά σκαλοπάτια,στρίβουμε δεξιά ακο-
λουθώντας τον αγροτικό δρόμο που μετά από λίγο μας φέρνει στην Μονή του
Τιμίου Σταυρού η "Καρδαμούτσας" όπως είναι περισσότερο γνωστή από το ομώ-
νυμο μετόχι.Το μετόχι Καρδαμούτσα των Κατσαράδων αναφέρεται το 16ο αιώνα
και η μονή του Τιμίου Σταυρού το 17ο αιώνα. Η ίδρυσή της από τους αδελφούς
Κατσαρά, ιερομόναχο Μακάριο,ιερομόναχο Μανασσή και μοναχό Ξενοφώντα το-
ποθετείται ανάμεσα στα έτη 1570 – 1580.
ΜΟΝΗ ΚΑΡΔΑΜΟΥΤΣΑΣ
Το μοναστήρι έχει οπτική επαφή με τους οικισμού Καρύδι και Δωριές, τον κάμπο
της περιοχής, λόφους της σκάφης Μιραμπέλου, τη σκοπιά της Βενετοκρατίας Κε-
φάλα, τα μοναστήρια του Αγίου Αντωνίου στο Καρύδι και του Σωτήρος και του
Αγίου Κων/νου στις Δωριές.Κτίστηκε περίπου το 16ο αιώνα και είναι το σημαντι-
κότερο μνημείο λαϊκής αρχιτεκτονικής στην Ανατολική Κρήτη με πλήθος λίθινων πελεκημάτων,καμαρωτών τοίχων και κιόνων με εξαιρετικές γλυπτές γούρνες και
κιονόκρανα. Ο Ιερός Ναός του Τιμίου Σταυρού αντιπροσωπεύει την αρχιτεκτονική
του 16ου αιώνα.Αν και στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχουν διάφορα δέντρα, το πε-
τρώδες έδαφος κυριαρχεί στην περιοχή που είναι κατάφυτη απo αγριόπρινους.Σή-
μερα,δυστυχώς, είναι εγκαταλελειμμένο το μνημείο αυτό. Έξω από τους κήπους
της Μονής υπάρχουν τεράστιες μουργιές και ένας πελώριος πρίνος στην είσοδο
του μοναστηριού. Σύμφωνα με την παράδοση όποιος πάει να κόψει ένα κλαδί από
τον πρίνο του κόβεται το χέρι!!!
Ακολουθούμε τo περιστοιχισμένο καλντερίμι,που ξεκινάει βόρεια της Μονής Κα-
ρδαμούτσας και στο σημείο που διακλαδίζεται μετά από πενήντα περίπου μέτρα
στρίβουμε δεξιά, ακολουθούμε την διαδρομή του και μετά από τριάντα περίπου
λεπτά μας οδηγεί στην άλλη μεγάλη Μονή της περιοχής την Μονή Αρετίου,μιας
ακόμα από τις πολλές της περιοχής που έδωσαν άλλωστε και στο Πάνω Μερα-
μπέλλο τον χαρακτηρισμό "μικρό Αγιο Ορος".Η Μονή Αρετίου είναι μία από
τις μονές που αποτέλεσαν πραγματικές πνευματικές εστίες του κρητικού ελλη-
νισμού.Βρίσκεται σε υψόμετρο 530μ. και σε απόσταση περίπου 11χλμ. βορειο-
ανατολικά της Νεάπολης.Ιδρύθηκε το 1600 από το Μάρκο Παπαδόπουλο όταν
ακόμα η Κρήτη βρισκόταν υπό ενετική κατοχή. Βασική πηγή πληροφοριών για
τη Μονή, την ίδρυση και τη λειτουργία της αποτελούςν 130 έγγραφα που έχουν
συνταχθεί κατά τα τελευταία έτη της ενετικής κατοχής (1575-1643 μ.Χ.) και φυ-
λάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
ΜΟΝΗ ΑΡΕΤΙΟΥ
Η Μονή Αρετίου διατηρήθηκε σ' όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Υπήρξε
έδρα των Επισκόπων Πέτρας μέχρι το 1869 οπότε και μεταφέρθηκε στη Νεά-
πολη. Κατά την επανάσταση του 1821 η Μονή έγινε στόχος τουρκικής αγριό-
τητας που την πυρπόλησαν και τη λεηλάτησαν.Είναι περιτοιχισμένη και έχει
δύο κεντρικές εισόδουςΣτο πρώτο περιβόλι υπάρχουν οι βιομηχανικές εγκα-
ταστάσεις και οι στάβλοι και στο εσωτερικό το Καθολικό και τα κελιά των μο-
ναχών.Η Μονή μοιάζει με μια μικρή όαση,στο άγονο τοπίο που κυριαρχούν οι
πέτρες οι αγκαθωτοί θάμνους και τα ελάχιστα χαμηλά δέντρα, αντίθετα με το
εσωτερικό όπου βλέπουμε πανύψηλα πεύκα κυπαρίσσια και άλλα δέντρα, κα-
θώς επίσης και πολλά λουλούδια.Ξεκουραζόμαστε στην πανέμορφη αυλή του
μοναστηριού κάτω από τις πορτοκαλίες και τις λεμονιές αφού προσκυνήσαμε
και συνεχίσαμε την πεζοπορία μας.Η πορεία μας μετά την Μονή Αρετίου γίνε-
ται βόρειοανοτολική με κατεύθυνση πλέον πρός τις βόρειες ακτές της Κρήτης.
Το μονοπάτι λόγω της βλάστησης από αγκαθωτούς θάμνους διακρίνεται δύσκο-
λα,έστω και έτσι όμως το ακολουθούμε κατηφορικά.
Στην πορεία μας συνατάμε μετά το μονοπάτι χωματόδρομο που περνά κάτω από
τον οικισμό"Χοντροβολάκοι".Είναι ένας ημιορεινός εγκαταλλελημένος σήμερα
οικισμός με την παλιά εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, να ξεχωρίζει με το άσπρο
χρώματης ανάμεσα στα υπόλοιπα χαλάσματα.Ο οικισμός πιθανά να οφείλει το
όνομα του σε βόλακες, στρογγυλές πέτρες,( χονδρούς δηλαδή μεγάλους) που
ίσως να παρατήρησαν οι πρώτοι κάτοικοι στην περιοχή.Συνεχίζουμε για λίγο
πάνω στο αγροτικό δρόμο μέχρι που ξανά συνατάμε ένα τμήμα από το εντυπω-
σιακό μονοπάτι που φτάνει μέχρι τον ασαφάλτινο δρόμο λίγο πριν τον Σχοινιά.
Από εκεί η πορεία μας ανατολική για λίγο στον άσφαλτο και μετά ξανά στα εντυ-
πωσιακά καλντερίμια ανάμεσα στον Σχοινιά και τον Λούμα, όπου και κλείνει ο
κύκλοςτης πεζοπορία μας μετά από τέσσερις ώρες και πενήντα λεπτά έχοντας
διανύσει 10 και κάτι χιλιόμετρα.
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ
ΠΑΝΩ ΛΟΥΜΑΣ-ΚΑΡΔΑΜΟΥΤΣΑ-ΑΡΕΤΙ-ΣΚΙΝΙΑΣ- at EveryTrail
EveryTrail - Find hiking trails in California and beyond
"Απάνω Μεραμπέλλου" που ενώνουν οικισμούς,μετόχια και τις διάσπαρτες Μο-
νές της περιοχής περπάτησε η Ορειβατική Ομάδα Αγίου Νικολάου την 321η
ημέρα του έτους 2013 την Κυριακή του Νοέμβρη που το ημερολόγιο έδειχνε
17.Ο τόπος ξεχωριστός,εξαιρετικής άγριας ομορφιάς, με μεγάλη εκκλησιαστι-
κή παράδοση και προσφορά είναι γνωστός και ως "'Αγιο Όρος της Κρήτης" από
το πλήθος των ναών και μοναστηριών που σώζονται από τα χρόνια της Βενετο-
κρατίας.Η περιοχή του "Απάνω Μεραμπέλλου" χαρακτηρίζεται επίσης από το
ξηρό και άνυδρο κλίμα,τα άγονα εδάφη ανάμεσα στους χαμηλούς λόφους που
τα χαράζουν πολλά φαράγγια με κατεύθυνση τα βόρεια παράλια της Κρήτης.H
πεζοπορία μας ξεκίνησε και τελείωσε στον οικισμό του Πάνω Λούμα αφού
πρώτα πέρασε με κυκλική διαδρομή από τις δυό πιο ιστορικές μονές της πε-
ριοχής : της Καρδαμούτσας και του Αρετίου.
Η διαδρομή μας ξεκίνησε από τον παραδοσιακό οικισμό του Πάνω Λούμα,από
όπου και ακολουθούμε τον αγροτικό δρόμο που ξεκινάει μέσα από το χωριό και
μετά από λίγο από τα δεξιά βρίσκουμε και συνεχίζουμε στο παλιό μονοπάτι.Το
περιτοιχισμένο καλτερίμι ακολουθεί ανηφορική πορεία,και είναι καλυμμένο από
θάμνους όμως οι αντηρίδες στην δεξιά άκρη μας βοηθούν να μην χάσουμε το
δρόμο.Η ομάδα αναγκάζεται και κόβει ΄σους έχουν καλύψει το καλντερίμι καθα-
ρίζοντας το κιόλας, και συνεχίζει την ανηφορική πορεία.Μετά από λίγο η πορεία
μας στρέφεται ελαφρά δυτική και φτάνουμε μέχρι κορυφή του λόφου που προ-
σφέρει όμορφη θέα τόσο από τα βόρεια στο μπλέ του κρητικού πελάγους όσο
και στην ενδοχώρα του Πάνω Μεραμπέλλου στην νότια με φόντο τα Λαισθιώτι-
κα βουνά.
ΛΟΥΜΑΣ
Οι σημερινοί οικισμοί Επάνω και Κάτω Λούμας βρίσκονται ανάμεσα στο Σκινιά
και το Βρουχά, απέχουν μεταξύ τους 500 μ. περίπου και βρίσκονται σε υψόμετρο
360 και 390 μ. αντίστοιχα. Ο Λούμας αναφέρεται ως τοπωνύμιο σε έγγραφα του
17ου αιώνα και προσδιορίζει τη μονή του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στον Επάνω Λού-
μα και το ναό του Αγίου Ιωάννου του Ξενικού στη θέση Μεσάρμι. Το όνομα του
οικισμού «κάτω λούμα» συνοδεύεται από τον προσδιορισμό «μετόχι» σε υποση-
μείωση εγγράφου του 1641. Το όνομα ίσως προέρχεται από τη λέξη λούμα που
σήμαινε λούσιμο ή λουτρό κατά τη Βυζαντινή περίοδο ή κατά μία άλλη εκδοχή
προέρχεται από τη λέξη λούμακας (σημαίνει το ζωηρό νέο βλαστό του δένδρου)
και αναφέρεται στους λούμακες τους υψηλούς και εύρωστους άνδρες που έβγαζε
το χωριό. Για πρώτη φορά πάντως αναφέρεται " Luma" το 1834 στην αιγυπτιακή
να έχει 15 χριστιανές οικογένειες.
Στο διάσελο με την ωραία θέα κάνουμε μια πρώτη στάση ξεκούρασης,και στην
συνέχεια ακολουθούμε κατηφορική πορεία ενώ στα δεξία μας στην άλλη πλευ-
ρά της ρεματιάς διακρίνεται η Μονή Αρετιού με τα πανύψηλα κυπαρήσσια της
να ξεχωρίζουν το γυμνό τοπίο του "Πάνω Μεραμπέλλου".Από το σημείο με την
μεγάλη δεξαμενή νερού με τα χαρακτηριστικά σκαλοπάτια,στρίβουμε δεξιά ακο-
λουθώντας τον αγροτικό δρόμο που μετά από λίγο μας φέρνει στην Μονή του
Τιμίου Σταυρού η "Καρδαμούτσας" όπως είναι περισσότερο γνωστή από το ομώ-
νυμο μετόχι.Το μετόχι Καρδαμούτσα των Κατσαράδων αναφέρεται το 16ο αιώνα
και η μονή του Τιμίου Σταυρού το 17ο αιώνα. Η ίδρυσή της από τους αδελφούς
Κατσαρά, ιερομόναχο Μακάριο,ιερομόναχο Μανασσή και μοναχό Ξενοφώντα το-
ποθετείται ανάμεσα στα έτη 1570 – 1580.
ΜΟΝΗ ΚΑΡΔΑΜΟΥΤΣΑΣ
Το μοναστήρι έχει οπτική επαφή με τους οικισμού Καρύδι και Δωριές, τον κάμπο
της περιοχής, λόφους της σκάφης Μιραμπέλου, τη σκοπιά της Βενετοκρατίας Κε-
φάλα, τα μοναστήρια του Αγίου Αντωνίου στο Καρύδι και του Σωτήρος και του
Αγίου Κων/νου στις Δωριές.Κτίστηκε περίπου το 16ο αιώνα και είναι το σημαντι-
κότερο μνημείο λαϊκής αρχιτεκτονικής στην Ανατολική Κρήτη με πλήθος λίθινων πελεκημάτων,καμαρωτών τοίχων και κιόνων με εξαιρετικές γλυπτές γούρνες και
κιονόκρανα. Ο Ιερός Ναός του Τιμίου Σταυρού αντιπροσωπεύει την αρχιτεκτονική
του 16ου αιώνα.Αν και στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχουν διάφορα δέντρα, το πε-
τρώδες έδαφος κυριαρχεί στην περιοχή που είναι κατάφυτη απo αγριόπρινους.Σή-
μερα,δυστυχώς, είναι εγκαταλελειμμένο το μνημείο αυτό. Έξω από τους κήπους
της Μονής υπάρχουν τεράστιες μουργιές και ένας πελώριος πρίνος στην είσοδο
του μοναστηριού. Σύμφωνα με την παράδοση όποιος πάει να κόψει ένα κλαδί από
τον πρίνο του κόβεται το χέρι!!!
Ακολουθούμε τo περιστοιχισμένο καλντερίμι,που ξεκινάει βόρεια της Μονής Κα-
ρδαμούτσας και στο σημείο που διακλαδίζεται μετά από πενήντα περίπου μέτρα
στρίβουμε δεξιά, ακολουθούμε την διαδρομή του και μετά από τριάντα περίπου
λεπτά μας οδηγεί στην άλλη μεγάλη Μονή της περιοχής την Μονή Αρετίου,μιας
ακόμα από τις πολλές της περιοχής που έδωσαν άλλωστε και στο Πάνω Μερα-
μπέλλο τον χαρακτηρισμό "μικρό Αγιο Ορος".Η Μονή Αρετίου είναι μία από
τις μονές που αποτέλεσαν πραγματικές πνευματικές εστίες του κρητικού ελλη-
νισμού.Βρίσκεται σε υψόμετρο 530μ. και σε απόσταση περίπου 11χλμ. βορειο-
ανατολικά της Νεάπολης.Ιδρύθηκε το 1600 από το Μάρκο Παπαδόπουλο όταν
ακόμα η Κρήτη βρισκόταν υπό ενετική κατοχή. Βασική πηγή πληροφοριών για
τη Μονή, την ίδρυση και τη λειτουργία της αποτελούςν 130 έγγραφα που έχουν
συνταχθεί κατά τα τελευταία έτη της ενετικής κατοχής (1575-1643 μ.Χ.) και φυ-
λάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
ΜΟΝΗ ΑΡΕΤΙΟΥ
Η Μονή Αρετίου διατηρήθηκε σ' όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Υπήρξε
έδρα των Επισκόπων Πέτρας μέχρι το 1869 οπότε και μεταφέρθηκε στη Νεά-
πολη. Κατά την επανάσταση του 1821 η Μονή έγινε στόχος τουρκικής αγριό-
τητας που την πυρπόλησαν και τη λεηλάτησαν.Είναι περιτοιχισμένη και έχει
δύο κεντρικές εισόδουςΣτο πρώτο περιβόλι υπάρχουν οι βιομηχανικές εγκα-
ταστάσεις και οι στάβλοι και στο εσωτερικό το Καθολικό και τα κελιά των μο-
ναχών.Η Μονή μοιάζει με μια μικρή όαση,στο άγονο τοπίο που κυριαρχούν οι
πέτρες οι αγκαθωτοί θάμνους και τα ελάχιστα χαμηλά δέντρα, αντίθετα με το
εσωτερικό όπου βλέπουμε πανύψηλα πεύκα κυπαρίσσια και άλλα δέντρα, κα-
θώς επίσης και πολλά λουλούδια.Ξεκουραζόμαστε στην πανέμορφη αυλή του
μοναστηριού κάτω από τις πορτοκαλίες και τις λεμονιές αφού προσκυνήσαμε
και συνεχίσαμε την πεζοπορία μας.Η πορεία μας μετά την Μονή Αρετίου γίνε-
ται βόρειοανοτολική με κατεύθυνση πλέον πρός τις βόρειες ακτές της Κρήτης.
Το μονοπάτι λόγω της βλάστησης από αγκαθωτούς θάμνους διακρίνεται δύσκο-
λα,έστω και έτσι όμως το ακολουθούμε κατηφορικά.
Στην πορεία μας συνατάμε μετά το μονοπάτι χωματόδρομο που περνά κάτω από
τον οικισμό"Χοντροβολάκοι".Είναι ένας ημιορεινός εγκαταλλελημένος σήμερα
οικισμός με την παλιά εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, να ξεχωρίζει με το άσπρο
χρώματης ανάμεσα στα υπόλοιπα χαλάσματα.Ο οικισμός πιθανά να οφείλει το
όνομα του σε βόλακες, στρογγυλές πέτρες,( χονδρούς δηλαδή μεγάλους) που
ίσως να παρατήρησαν οι πρώτοι κάτοικοι στην περιοχή.Συνεχίζουμε για λίγο
πάνω στο αγροτικό δρόμο μέχρι που ξανά συνατάμε ένα τμήμα από το εντυπω-
σιακό μονοπάτι που φτάνει μέχρι τον ασαφάλτινο δρόμο λίγο πριν τον Σχοινιά.
Από εκεί η πορεία μας ανατολική για λίγο στον άσφαλτο και μετά ξανά στα εντυ-
πωσιακά καλντερίμια ανάμεσα στον Σχοινιά και τον Λούμα, όπου και κλείνει ο
κύκλοςτης πεζοπορία μας μετά από τέσσερις ώρες και πενήντα λεπτά έχοντας
διανύσει 10 και κάτι χιλιόμετρα.
 |
| ΣΤΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΑΚΑ... |
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ
ΠΑΝΩ ΛΟΥΜΑΣ-ΚΑΡΔΑΜΟΥΤΣΑ-ΑΡΕΤΙ-ΣΚΙΝΙΑΣ- at EveryTrail
EveryTrail - Find hiking trails in California and beyond
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου