ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ ΣΤΟΝ ΑΝΑΥΛΟΧΟ ΣΤΟ ΒΡΑΧΑΣΙ

Το Βραχάσι είναι κτισμένο στους ΝΔ πρόποδες του Κεντουκλά (υψόμ. 605 μ.),
ανατολικότερα του οποίου είναι τό ύψωμα Αναύλοχος(625 μ.) και δυτικότερα το
ύψωμα Ρούσο Χαράκι(580 μ.),τριγυρισμένο από τους επιβλητικούς ορεινούς
όγκους της Σελένας και του Σταυρού. Το χωριό αναπτύσσεται αμφιθεατρικά.
Το κατώτερο τμήμα είναι κτισμένο επάνω στους σχιστόλιθους της  κοιλάδας
τουΜεραμπέλλου, το μεσαίο στην επαφή σχιστόλιθων ασβεστόλιθων και το
ανώτερο, επάνω στoυς ασβεστόλιθους. Από τον Κ. Άμαντο (Ε.Ε.Κ.Σ, Γ΄ σ. 225)
το τοπωνύμιο Βραχάσι είναι υποκοριστικό του βράχος. Αλλά μάλλον προέρχεται
από αρχαιότερο τοπωνύμιο βραχάς= τόπος με βράχους κατά τα Πλατανιά, Πρινιάς,
κ.λπ.

Το Βραχάσι Λόγω της θέσης του υπήρξε κατά τις επαναστάσεις το θέατρο πολλών
συγκρούσεων. Είναι γενέτειρα του Κων/νου Σφακιανάκη, οπλαρχηγού των ανατο-
λικών επαρχιών της Κρήτης κατά την επανάσταση του 1866 καθώς και του Ιωάννη
Σφακιανάκη,ιατρού και πολιτικού, επικεφαλής της  πρώτης  Εκτελεστικής Επιτροπής
της Κρητικής Πολιτείας. Υπήρξε έδρα του ομώνυμου Δήμου από το 1878 έως το
1925. Από το 1925 μέχρι το 1998 υπήρξε Κοινότητα με τους οικισμούς Σίσι, Επάνω
Σίσι, Καρτσινιανός, Πύργος, Αγία Βαρβάρα.Από το 1998 έως το 2006 εντάχθηκε στο
Δήμο Νεάπολης, αλλά χάρη στον αγώνα των κατοίκων της περιοχής από το 2006
αποτελεί και πάλι Κοινότητα μαζί με τους οικισμούς της πρώην Κοινότητας Μιλάτου.

Από το Βραχάσι ξεκινούν μερικές από τις καλύτερες  ορεινές διαδρομές που θα βρείτε
στο νομό,και πουοδηγούν σε μοναδικά μέρη όπως στο μοναστήρι του Αϊ Γιώργη του
Βραχασιώτη με τον δίκλιτος ναό που είναι αφιερωμένος και στον Άγιο Δημήτριο,στο
μοναδικό δάσος των Αζιλάκων (οι αζίλακες είναι ένα είδος βελανιδιάς που κατακλύζει
το όρος Δίκτη), στο γνωστό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Σεληνάρι,το σημαντικό
σπήλαιο της περιοχής, ο σπήλιος του Περιστερά στον Πύργο αλλά και στο βουνό
Ανάβλοχος ψηλά πάνω από το χωριό όπου έχουν εντοπισθεί αναλήμματα, δεξαμενή,
και θολωτοί τάφοι που μαρτυρούν οικισμό 9ου-6ου αι.π.Χ.

Η πεζοπορική μας διαδρομή είχε σαν στόχο την κορυφή του Αναύλοχου εκεί όπου οι
ανασκαφές έχουν εντοπίσειτην ύπαρξη του αρχαίου οικισμού.Αρχικά διασχίσαμε το
όμορφο χωριό του Βραχασίου μέσα από τα στενά ανηφορικά σοκάκια,την πάνω βρύση
του χωριού με το τεράστιο πλάτανο και με πορεία δυτική μετά από λίγο ακολουθήσαμε
το στενό ανηφορικό μονοπάτι που μας οδήγησεστο διάσελο κάτω από την κορυφή του
βουνού. Η θέα εντυπωσική,μπορούσαμε από το σημείο εκείνο να παρατηρήσουμε από
ψηλά όλη τον λεκάνη του κάμπου του Βραχασίου με τα στενά του Σεληναρίου από την
μια μεριά,και την την Μίλατο μπροστά από κρητικό πέλαγος από την άλλη.

Η κορυφή του Αναύλοχου μερικές δεκάδες μέτρα ψηλότερα μας περίμενε και έτσι 

αρχίσαμε το τελικό στάδιο της ανάβασης ανάμεσα στις ανθισμένες φασκομηλιές και
ρίγανες που μοσχοβολούσαν το αέρα το άρωμα τους. Σκαρφαλώσαμε με πολύ 

προσοχή στα βράχια και μετά από είκοση λεπτά βρεθήκαμε στο ψηλότερο σημείο,και
μπροστά μας ανοίχτηκε μια μοναδική εικόνα στα βόρεια παράλια  παράλια της ανα-
τολικής Κρήτης.Χερσόνησος,Μάλλια,Σίσι,Μίλατος ,και στο βάθος το νησί Ντία ,όλα
απλωμένα μπροστά στα μάτια μας,σε φόντο το μοναδικό μπλέ του ουρανού που
γινόταν ένα  με το υπέροχο γαλάζιο του Κρητικού πελάγους. Εμφανή σημάδια 

του αρχαίου οικισμού δεν μπορεί να διακρίνει κανείς,παρά μονάχα μια δεξαμενή
συλλογής νερού ανάμεσα στους  βράχους και μερικά χαλάσματα στην περιοχή "κακό
πλάι",στα οποία μας ξενάγησε ο  Δημήτρης συνοδός μας από το Βραχάσι,ο οποίος 

μας έδειξε επίσης και το σημείο με τα παράξενα απόλιθώματα  ανάμεσα στα βράχια
της κορυφής. Αποχαιρετίσαμε την κορυφή  και τον Δημήτρη που από την σειρά του
μας αποχαιρέτησε με  μια μαντινάδα του  : " Aνέβηκα στ' Αναύλοχο να δώ όλη την 
Κρήτη...και άναψα μια φωτιά να κάψω τον πλανήτη.."

Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΑΝΑΥΛΟΧΟ

Ο αρχαίος οικισμός και το ιερό στο Κακό πλάι που 

έχουν βρεθεί,δεσπόζoυν σε ολόκληρη την περιοχή 

όπως συνέβαινε με όλα τα Μινωϊκά Ιερά κορυφής,σε 

ένα πολύ ιδιαίτερο σημείο στο ανατολικό τμήμα της 

Κρήτης,μεταξύ των σημερινών πόλεων των Μαλίων και 

της Νεάπολης και βόρεια από το χωριό Βραχάσι.

Τους νότιους πρόποδες του όρους Αναύλοχου διασχίζει 

το φαράγγι Σεληνάρι που αποτελεί από τα αρχαία 

ακόμη χρόνια τη σημαντικότερη γραμμή μεταφοράς από 

τη βόρεια ακτή της κεντρικής Κρήτης προς τον κόλπο 

του Μιραμπέλλου. 

Επιφανειακά ευρήματα κεραμικής στην κορυφή δηλώνουν ότι η 

εποικιστική δραστηριότητα διατηρήθηκε μέχρι την Ύστερη Μινωική 

περίοδο IIIC (περ. 1200-1000π.Χ.)Το 1929 ο Γάλλος αρχαιολόγος 

Πιέρ Demargne πραγματοποίησε μια σύντομη ανασκαφή του χώρου 

βορειοανατολικά της κορυφής και έφερε στο φως ρίζες από τις 

βεράντες και τους τοίχους σπιτιών.Τα κεραμικά που βρέθηκαν μας 

δείχνουν ότι ανήκουν στην αρχαική περίοδο.Ούτε όμως από τις 

ανασκαφές του Demargne ούτε από την έρευνα σε ολόκληρη την 

περιοχή του Krzysztof  Nowicki έχουν βρεθεί αποδείξεις του 

εποικισμού στην κλασική ή σε μεταγενέστερους χρόνους.Πρέπει 

λοιπόν να υποθέσουμε ότι ο οικισμός κατά τη διάρκεια του 6ου 

Αιώνα. π.χ. είχε εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του.

Οι ανασκαφές έφεραν στο φως συλλογή από κεραμικά

που περιλαμβάνει κυρίως μικρής κλίμακας αναθήματα,

αντικείμενα από μέταλλο ή άλλα πιο πολύτιμα υλικά 

διάφορα κομμάτια από Terra Cotta με ανάγλυφα,που 

χρονολογούνται την περίοδο της προγεωμετρικής και 

κλασικής περιόδου. Ανάμεσα στα κεραμικά ευρήματα 

είναι και  μεγάλος αριθμός θραυσμάτων από αγγεία 

νερού, καθώς και ορισμένα κομμάτια από μεγάλα 

πυθάρια που είναι διακοσμημένα με σφραγίδα ή 

εγχάρακτα στολίδια όπως κορδέλες ρόδακες,αλλά και 

με κυματοειδής ομόκεντρους κύκλους,ενώ στο ιερό 

στο Κακό πλάι βρέθηκε μια μοναδική συλλογή βάζων.

Η πορεία μας στην συνέχεια ακολούθησε την ρεματιά 

ανατολικά από την πλευρά "κακό πλάι" σε μια ελαφρά

δύσκολη διαδρομή μιας και δεν υπήρχε μονοπάτι που

να μας οδηγούσε.Η όμορφη όμως ανοιξιάτικη φύση μας

αποζημίωνε σε κάθε μας βήμα με τα λογής όμορφα 

λουλούδια που παρατηρούσαμε καθώς κατεβαίναμε.

Ο τόπος ήταν πλημυρισμένος από πανέμορφες μαργαρίτες

κρητικά κυκλάμινα,όμορφα άνθη λάθυρου,κίτρινες βρούβες

και σκορζενέρες,με τις ρόδινες όμως σιληνές να έχουν 

την τιμητική τους δημιουργώντας παντού μικρα στρώματα.

Το εντυπωσιακότερο όμως άνθος που συναντήσαμε και που

παρατήρησε ο κος Γιώργος ήταν του κύτινου(υπόκιστος)

ένος παράξενου φυτού που παρασιτεί στις λαδανιές.

Cytinus hypocistis 

Κύτινος ο υπόκιστος   (λύκος της λαδανιάς)

Αυτό το χωρίς χλωροφύλλη περίεργο φυτό με το εκτυφλωτικό 

κόκκινο χρώμα παρασιτεί στις ρίζες της λαδανιάς. Έχει φύλλα 

κόκκινα, σαρκώδη σε επάλληλη επικάλυψη. Άνθη με 4 τέπαλα, 

λευκά ή κίτρινα, καλυμμένα από τα φύλλα, σε πυκνά κεφάλια, 

τα έξω αρσενικά τα εσωτερικά θηλυκά. Το όνομα υπόκιστος 

(υποκιστίς) είναι από τον Διοσκουρίδη.Ο κύτινος ανήκει στην 

ίδια οικογένεια με την Raflesia, ένα τροπικό φυτό που το 

άνθος του είναι το μεγαλύτερο του κόσμου και έχει διάμετρο 1μ.

Η κατηφορική πορεία στις βόρεια πλευρά του Αναύλοχου 

μας έφερε στον αγροτικό δρόμο που μετά από πορεία 

τριάντα λεπτών μας έφερε στον δρόμο που από την 

Νεάπολη οδηγεί στην Μίλατο.Εμείς συνεχίσαμε πρός

την εκκλησία των Αγίων Σαράντα και περπατώντας σε

ένα όμορφο μονοπάτι ανάμεσα στα χωράφια με τις ελιές

επιστρέψαμε μετά από τέσσερις ώρες και επτά λεπτά

στο Βραχάσι.Διασχίσαμε τα όμορφα πάνω σοκάκια του

χωριού όπου θαυμάσαμε τα παλιά εγκαταλλελημένα σπίτια

αλλά και τις φροντισμένες εκκλησίες του χωριού και 

καταλήξαμε στον πλάτανο στην μικρή ταβέρνα όπου η

όμορφη συντροφιά μας τερματίσε μιά ακόμα πεζοπορία 

απολαμβάνοντας ρακί δίπλα στην παλία βρύση του χωριού.

 Η  Δ Ι Α Δ Ρ Ο Μ Η  Μ Α Σ

ΒΡΑΧΑΣΙ-ΑΝΑΥΛΟΧΟΣ

EveryTrail - Find trail maps for California and beyond