Κυριακή 9 Μαΐου 2010

ΦΑΡΑΓΓΙ ΡΙΧΤΗ












Προορισμός μας αυτή την Κυριακή 9-5-2010 είχε οριστεί
το Φαράγγι του Ρίχτη στα Εξω Μουλιανά.Το όμορφο Σητειακό
χωριό Εξω Μουλιανά βρίσκεται στη σειρά μιας ομάδας
χωριών που μας υποδέχονται λίγο μετά την είσοδο μας στην
Επαρχία Σητείας. Λάστρος,Σφάκα,Τουρλωτή,Μυρσίνη,Μέσα και
Έξω Μουλιανά,και μετά Χαμαίζι και Σκοπή,όλα στην βόρεια
πλευρά του Νομού Λασιθίου όπου και βρίσκονται τα παλιότερα
γνωστά πετρώματα της Κρήτης τα "ερκύνεια πετρώματα"
(χρονολογούνται πριν περίπου 300 εκατομμύρια χρόνια).













Η περιοχή είναι γνωστή από την αρχαιότητα, βρέθηκαν θολωτοί
τάφοι Υστερομινωικής εποχής με σημαντικά κτερίσματα,ενώ
γνωστή έγινε στο πέρασμα των χρόνων και για το φημισμένο
μουλιανίτικο κρασί,που προέρχεται από το λιάτικο σταφύλι.
Η ονομασία των χωριών (Μέσα & Εξω Μουλιανά) δεν είναι
βεβαιωμένο από που προέρχεται.Πιθανά να συνδέεται με
το ρήμα "μύλλω", της Αρχαιοελληνικής γλώσσας,που σημαίνει
"συντρίβω,αλέθω",και παραπέμπει στους πολλούς νερόμυλλους
της περιοχής.









 

Tο φαράγγι του Ρίχτη είναι ένα από τα ομορφότερα μικρά φαράγγια
της ανατολικής Κρήτης με εξαιρετική διαδρομήμέσα σε πυκνή
βλάστηση που ακολουθεί την κοίτη του μικρού ποταμού που
σχεδόν ολόκληρο το χρόνο διαθέτει ροή νερού, δημιουργώντας
μάλιστα και ένα υπέροχο καταράκτη. Ξεκινάει λίγο έξω από τα Έξω
Μουλιανά στους πρόποδες του βουνού Όρνο,και καταλήγει στην
ομώνυμη παραλία του Ρίχτη ανατολικά από το χωριό Καλαβρό.










Το συνολικό μήκος της διαδρομής του φαραγγιού είναι περίπου
3,0 χιλιόμετρα και η υψομετρική διαφορά εισόδου εξόδου είναι
περίπου 350μ.Το φαράγγι μπορεί να το διασχίσει κανείς σε τρεις
περίπου ώρες με τα πόδια,και αποτελεί ένα από τα  πολλά φαράγγια
του νομού μας,αλλά και της Κρήτης γενικότερα που δημιουργήθηκαν
στις αρχές της πλειστόκαινου περιόδου,πριν δύο εκατομμύρια
χρόνια,όταν η Κρήτη απόκτησε τη μορφή που έχει σήμερα.









 

Η διαδρομή ξεκινά από το πέτρινο μονότοξο γεφύρι του Λαχανά
(19ος αιώνας),που στο σημείο εκείνο συνέδεε τη μια όχθη του
ποταμού με την άλλη και εξυπηρετούσε αυτούς που ήθελαν να
διαβούν στην άλλη πλευρά.Εκεί διαδραματίστηκε και μια
τραγωδία κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλάδας
Τουρκίας όταν λέγεται ότι οι χριστιανοί σκότωσαν τους
Τούρκους της περιοχής, οι οποίοι προσπαθούσαν να κατέβουν
στην Σητεία, για να φύγουν με καράβια για την Τουρκία.
Το γεφύρι θυμίζει τα περίτεχνα πέτρινα γεφύρια της Ηπειρου
σε μικρότερη όμως κλίμακα αλλά αρκετά εντυπωσιακό και αυτό.









 
Η βλάστηση οργιάζει και στις δύο όχθες του ποταμού,με πολλά
πλατάνια,χαμηλές καρυδιές,πικροδάφνες(σφάκες)συναντήσαμε και
μερικούς φοίνικες και πολλές συκιές. Οι κισσοί βρίσκονται
σκαρφαλωμένοι παντού και ντύνουν με το σκουροπράσινο μανδύα
τους τα γυμνά βράχια και τους κορμούς των δέντρων.Τα πολλά
οπορωφόρα δέντρα γεμίζουν τα περιβόλια της περιοχής,ενώ τα
πολλά λουλούδια που φυτρώνουν αυτή την περίοδο συμπληρώνουν
το όμορφο τοπίο,μπλέ καμπανούλες κίτρινες σκορτζονέτες μικρές
μαργαρίτες,και λευκές περικοκλάδες.
Το μονοπάτι συνεχίζει μέσα στη πυκνή βλάστηση και πολλά σημεία
το τρεχούμενο νερό και τα βράχια δημιουργούν μικρές λιμνούλες,
τοπίο που δεν το συναντάς πουθενά αλλού τουλάχιστον στην
Ανατολική Κρήτη.Βαδίζουμε στην σκία των πανύψηλων πλατάνων
ενώ στα ξέφωτα οι ρίγανες και οι φασκομηλιές είναι αμέτρητες,
και οι μυρωδιές από τα αρωματικά αυτά φυτά ευωδιάζουν τον αέρα.








 
Εντυπωσιακό θέαμα από το παρελθόν αποτελούν  τα ερείπια
νερόμυλων που συνατά ο πεζοπόρος και βρίσκονται περίπου
στα μέσα του φαραγγιού,ζωσμένα από την πυκνή βλάστηση .
Ο νερόμυλος είναι πρώτη μηχανή παραγωγής έργου που
κατασκεύασε ο άνθρωπος χρησιμοποιώντας σαν κινητήρια
δύναμη,τη δύναμη του νερού με τη βοήθεια του τροχού,
εφεύρεση που άλλαξε την ανθρώπινη ιστορία.Θαυμάσαμε
τους γραφικούς  πετρόκτιστους  Νερόμυλους,αλλά και
τα χτίσματα που τους αποτελούσαν,διατηρείτε μάλιστα
στον ένα από αυτούς σε καλή κατάσταση ένας πέτρινος
φούρνος,ωστόσω όσο και αν ψάξαμε δεν συναντήσαμε,ξωτικά
καλικάντζαρους ή άλλα λογής-λογής δαιμονικά που η αχαλίνωτη 
φαντασία του λαού πίστευε ότι κατοικούσαν σε αυτούς.









Ο πιο παλιός νερόμυλος που γνωρίζουμε λέγεται «υδραλέτης» και
αναφέρεται από τον Στράβωνα.Στην Ελλάδα δεν είναι γνωστό πότε
εμφανίστηκαν οι νερόμυλοι, κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους όμως
υπήρχαν. Οι βασικοί τύποι νερόμυλου που λειτούργησαν είναι δύο:
ο παλαιότερος «ρωμαϊκός» με όρθια εξωτερική φτερωτή και ο
νεότερος «ανατολικός» (ή βυζαντινός) με οριζόντια εσωτερική.
Στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά, όπου υπήρχε νερό,
 κτίστηκαν χιλιάδες,και χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για το άλεσμα
των σιτιρών.Συχνά το κτίσιμο ενός νερόμυλου συνοδευόταν και από
το κτίσιμο της κατοικίας του μυλωνά, με αποτέλεσμα να δημιου-
ργηθούν, σε αρκετές περιοχές, μυλοχώρια, όπου το κάθε σπίτι είχε
και το νερόμυλο του.






 

Ο μηχανισμός του νερόμυλου αποτελείτο από δύο μέρη:
το κινητικό, που το αποτελούσαν η φτερωτή και τα εξαρτήματά της,
και το αλεστικό, που περιλάμβανε τις μυλόπετρες με τα εξαρτήματα
λειτουργίας.Οι μυλόπετρες προέρχονταν συνήθως από τη Μήλο και
την Κίμωλο, των οποίων τα εδάφη είναι ηφαιστειογενή. Η ποιότητά
τους ήταν άριστη, γεγονός που τις καθιστούσε ακριβότερες.Τις
έφερναν σε κομμάτια και τις συναρμολογούσαν επί τόπου δένοντάς
τες με τσέρκια (μεταλλικά στεφάνια). Η φτερωτή ήταν οριζόντια και
εσωτερική.Οι νερόμυλοι ήταν ιδιόκτητοι ή μοναστηριακοί, που
νοικιάζονταν σε επαγελματίες μυλωνάδες.
Το μίσθωμα πληρωνόταν με ποσοστό επί των εισπράξεων ή σε
είδος (αλεύρι ή δημητριακά). Η αμοιβή των μυλωνάδων (αλεστικό)
ήταν επίσης σε είδος και μόνο τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας
τους ήταν σε χρήματα.Η αλεστική ικανότητα ενός μύλου μαθαίνουμε
σήμερα έφτανε περίπου τις 100 οκάδες/ώρα (περίπου 128 κιλά) και
με το 12ωρο που δούλευαν, η ημερήσια παραγωγή έφτανε τις 1.200
οκάδες (περίπου 1500 κιλά). Οι μύλοι συνήθως εξυπηρετούσαν τις
τοπικές ανάγκες και άλεθαν κυρίως κριθάρι και σμιγάδι (μείγμα από
σιτάρι-κριθάρι) και σπανιότερα καλαμπόκι,σιτάρι και ζωοτροφές.


 
Μια ξύλινη μεγάλη σκάλα κατεβαίνει στον καταρράκτη του Ρίχτη,
που έδωσε και τό όνομα στο φαράγγι επειδή ρίχνει το νερό από
μεγάλο ύψος(περίπου 20 μέτρα).Το νερό του καταρράκτη πέφτει
πάνω στους βράχους δημιουργώντας έτσι μικρότερους καταρράκτες
και μικρές λιμνούλες με διαυγή νερά.Τα γύρω βράχια είναι καλυμ-
μένα από τους κισσούς,και άλλα αναριχώμενα φυτά,κάνοντας το
τοπίο εντυπωσιακό.Κανένας φωτογραφικός φακός,καμιά περιγραφή
δεν μπορεί να αποδώσει την εικόνα που αντικρίζουν τα μάτια σου.
Στέκεσαι μαγεμένος και χαζεύεις το νερό που πέφτει από ψηλά και
ταυτόχρονα φτάνει στα αυτιά σου ο ήχος της "πρώτης μουσικής
της γης" του νερού δηλαδή που κτυπάει στην μικρή λίμνη.Οσο
χρόνο και να σταθείς δεν χορταίνεις το απίστευτο θέαμα.























Ακολουθούμε το νερό που συνεχίζει την πορεία του προς την
θάλασσα,και όσο πλησιάζουμε προς την έξοδο η πυκνή βλάστηση
αραιώνει.Το νερό παρακάτω μάλιστα χάνεται,και το ξανασυναντάμε
μετά από περίπου 100 μέτρα σε μια τεχνιτή μικρή λιμνοδεξαμενή.
Στο σημείο αυτό κυριαρχούν οι καλαμιές,ενώ κυριολεκτικά από
πάνω σου κρέμονται τα απότομα βράχια, δεξιά και αριστερά του
φαραγγιού,και ανάμεσα τους οι πορτοκαλοκίτρινοι φλώμοι δίνουν
ένα διαφορετικό τόνο από το μέχρι πριν λίγο κυρίαρχο πράσινο.
Όλα τα παραπάνω που είδαμε σε συνδυασμό με το γύρο φυσικό
περιβάλλον, προσδίδουν στο φαράγγι ιδιαίτερα χαρακτηριστηκά,
που το καθιστούν ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, μαγεύοντας τους
επισκέπτες.



Στην έξοδο του φαραγγιού στην βόρεια ακτή του νομού στο
Κρητικό πέλαγος ,ξεκουραστήκαμε κάτω από τα αλμυρίκια
στα πέτρινα καθίσματα,και δροσιστήκαμε από την πετρόκτιστη
βρύση με το τρεχούμενο νερό.Δυστυχώς το βοριαδάκι που
φυσσούσε δεν άφησε όσους το προγραμμάτιζαν να κολυμπήσουν,
μιας και τα αφρισμένα κύμματα τους αποθάρρυναν,και έτσι πήραμε
το δρόμο της επιστροφής για τα Εξω Μουλιανά αρκετά
ενθουσιασμένοι από την πεζοπορία μας στο φαράγγι του Ρίχτη.




                            Η  ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ






Δεν υπάρχουν σχόλια: