ΣΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ ΚΑΡΤΕΡΟΥ (ΑΣΤΡΑΚΙΑΝΟ ΦΑΡΑΓΓΙ)

Το Αστρακιανό φαράγγι ( ή φαράγγι του  Καρτερού)  αποτελεί τμήμα ενός 

ευρύτερου γεωλογικού συμπλέγματος που αποτελείται από τα φαράγγια 

«Κουνάβων- Αστρακών -Καρτερού», μήκους 21,500 χλμ. περίπου. 

Ο γεωλογικός αυτός σχηματισμός βρίσκεται ανατολικά της πόλης του 

Ηρακλείου και διατρέχει τους Δήμους Ν.Καζαντζάκη, Επισκοπής και Νέας 

Αλικαρνασσού. Εντάσσεται στην ευρύτερη περιοχή του Οικολογικου Πάρκου 

του Γιούχτα, στις Αρχάνες. Το οικολογικό πάρκο του Γιούχτα κατέχει συνολική
έκταση 4.000 στρεμμάτων. Το πάρκο περιλαμβάνει  το όρος Γιούχτα και τρία 

φαράγγια:το κνωσανό, το κουναβιανό και το αστρακανό ή φαράγγι του Καρτε-

ρού  που είναι και τομεγαλύτερο σε μήκος.Η περιοχή έχει ενταχθεί στο δίκτυο 

των περιοχών Natura 2000.

Συνολικά  τα φαράγγια συνδέονται σε διάφορα σημεία με τους οικισμούς που 

βρίσκο-νται κατά μήκος της πορείας του.Υπάρχουν πέντε κυρίες είσοδοι : μια 

από τον Καρτερό,μία από τα Αϊτάνια (γέφυρα Αϊτανίων), μία από τις Αγ. Παρα-

σκιές (περιοχή Κολομώδη), μία από τους Κάτω Αστρακούς και μία στο Κάμπο 

των Πεζών (είσοδος Κουναβιανού φαραγγιού).

Το Αστρακιανό φαράγγι που ήταν και ο προορισμός μας είναι από τα μεγαλύτερα της

περιοχής, με συνολικό μήκος διαδρομής περί τα 12,5 χλμ. Η αφετηρία του φαραγγιού

απαντάται μετά τον οικισμό των Κάτω Αστρακών. Στην κοίτη του και κατά μήκος της

διαδρομής κυλάει ο ποταμός Καρτερός. Το φαράγγι καταλήγει στον Μέσα Καρτερό,

σε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο που χαρακτηρίζεται από εξαιρετικό κάλλος, και

υποδομές αναψυχής. Εκεί υπάρχει και χώρος στάθμευσης.Η πορεία και η προσπέλαση

χαρακτηρίζεται εύκολη. Τονίζεται ότι στο φαράγγι έχουν γίνει εργασίες που περιλαμβά-

νουν βασικά έργα υποδομής, ώστε να είναι δυνατή η ασφαλής επισκεψιμότητα. Το

δασοτουριστικό μονοπάτι, η  τοποθέτηση γεφυρών, το ξύλινο κιγκλίδωμα κατά μήκος

της πορείας και η σήμανση διευκολύνουν και καθοδηγούν επαρκώς  τον επισκέπτη.

Στο φαράγγι προπολεμικά λειτουργούσαν 10 νερόμυλοι. Οι ντόπιοι ψάρευαν στα νερά

χέλια και καβούρια.Σήμερα οι τυχεροί πεζοπόροι μπορεί να συναντήσουν και χελώνες

που ζούν κατά μήκος του ποταμού.

Στην περσινή εξόρμηση μας στα φαράγγια της περιοχής είχαμε περπατήσει στο
τελευταίο τμήμα από την έξοδο του στην περιοχή του Καρτερού μέχρι την γέφυρα
του Αιτανίου.Ετσι φέτος η πεζοπορική μας διαδρομή έγινε στο επόμενο τμήμα
από την γέφυρα των Αιτανίων με κατεύθυνση μέσα από το φαράγγι πρός τους
την Μυρτιά.Το λεωφορείο μας άφησε στο σημείο λίγο πριν την γέφυρα Σουλάκη
στη περιοχή "καλή ράχη" από όπου ο δρόμος που οδηγεί στην Μυρτιά κόβει το
φαράγγι που κατεβαίνει από τους Κουνάβους.Παράλληλα με την κοίτη του και
ψηλά στο αριστερό πρανές 33 πεζοπόροι της ορειβατικής ομάδας ακολου-
θήσαμε το μονοπάτι που μας οδήγησε στο σημείο που το φαράγγι συναντά το
άλλο που έρχεται απο τους Αστράκους.Κατεβήκαμε χαμηλά στην κοίτη του και
αφού περπατήσαμε για λίγο στην αριστερή όχθη φτάσαμε στην παλιά εκκλησία
του Αγίου Νικολάου συνοδεία της γλυκιάς μελωδίας του νερού που κυλούσε
στο φαράγγι και αφού είχαμε πρώτα περάσει από τις πηγές Μηλιαρά.

Στα φαράγγια του πάρκου έχουν  εντοπιστεί  θέσεις ιστορικής και πολιτισμικής αξίας
όπως η αρχαία Έλτυνα, ο μινωικός οικισμός Μυρτιάς και το μινωικό νεκροταφείο
Αστράκων. Τα φαράγγια αποτελούν  θύλακα δραστηριοτήτων, που συνδυάζουν τη
διατήρηση και ανάδειξη της φυσικής ομορφιάς και της πλούσιας πολιτισμικής κληρο-
νομιάς του τόπου. Τα πλούσια νερά της περιοχής συνέβαλλαν στη δημιουργία ενός
συστήματος νερόμυλών κατά μήκος του φαραγγιού. Σήμερα δεν λειτουργεί κανένας
αλλά σώζονται τα ερείπια αρκετών.Η χλωρίδα των φαραγγιών περιλαμβάνει υδρόφιλα
είδη όπως πλατάνια, ιτιές και λυγαριές καθώς και πολλά ενδημικά της Ελλάδας ή της
Κρήτης. Όσο για την πανίδα της, περιλαμβάνει περισσότερα από 44 είδη πουλιών
και 7 είδη θηλαστικών.

Από την εκκλήσια του Αγίου Νικολάου περάσαμε στην απένατι όχθη και η πορεία
μας κατεύθυνση νότια μέχρι την γέφυρα του Αιτανίου.Η γέφυρα αυτή συνδέει το
Σκαλάνι με τα Αϊτάνια και βρίσκεται σε ανοικτό πεδίο που χαρακτηρίζεται από
καλλιεργημένες εκτάσεις και χωματόδρομους που συγκλίνουν προς τη γέφυρα.
Από το σημείο αυτό και μετά από πέντε λεπτά ξαναβρίσκουμε το φαράγγι το
οποίο και περπατάμε από το ειδικά διαμορφωμένο μονοπάτι με τον ξύλινο
φράκτη.Στο φαράγγι κυλάει ο Καρτερός ποταμός, στις όχθες το οποίου το στενό
μονοπάτι που περνά αρκετές φορές πάνω από τον Κλειστό αγωγό του υδραγωγείου.
Μικρές λιμνούλες, νερόμυλοι, μικροί καταρράκτες  και ήχοι της φύσης από τα
βατράχια, τα πουλιά,το νερό που κυλά αλλά και το εντυπωσιακό σκηνικό με την
οργιώδη βλάστηση που σε κάνουν να νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε ασιατική ζούγκλα
μας συναρπάζουν.

Περπατάμε απολαμβάνοντας το διαμορφωμένο κλιμακωτό μονοπάτι ανάποδα
στην ροή του Καρτερού ποταμού με κατεύθυνση προς Νότο. Μέσα στο φαράγγι
συναντάμε εκκλησάκια, νερόμυλους και πανδοχείο Βυζαντινής περιόδου.Το
μονοπάτι βαδίζει κάτω από τα πανύψηλα πλατάνια που μας προστατεύουν από
το καυτό ήλιο χαρίζοντας μας δροσιά ενώ σε όλη την διαδρομή αναγκαζόμαστε
πολλές φορές να διασχίζουμε το ρέμα ποταμού από την μια όχθη στην άλλη.
Σε απόσταση δύο ωρών από την γέφυρα του Αιτανίου  συναντούμε τον περιοχή
του Νεραϊδόσπηλιου. Πρόκειται για φυσικό σπήλαιο που συνδέεται με θρύλους
για νεράιδες και μάγισσες. Σήμερα το σπήλαιο έχει δομηθεί και η είσοδός του
είναι κλεισμένη με καγκελόπορτα (το σπήλαιο δεν είναι επισκέψιμο). Στο βάθος
του σπηλαίου αναβλήζει πηγή που συμβάλει μερικώς στην υδροδότηση της πόλης
του Ηρακλείου.

Το τοπίο στο νεραϊδόσπηλιο με την μικρή τεχνιτή λίμνη , την άφθονη βλάστηση και
την άγρια ζωή αποτελεί ένα σημείο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.Στην συνέχεια
περνάμε από μια πέτρινη δεξαμενή και τα σκαλοπάτιο μας οδηγούν στον αγροτικό
δρόμο μέχρι το ξύλινο κίοσκι όπου ξύλινος χάρτης μας  πληροφορεί για την είσοδο
στο φαράγγι.Λίγο πιο πάνω ακόμα σε αυτόν το δρόμο βρίσκονται τα ερείπια βασιλικής
αφιερωμένης στον Άγιο Γεώργιο. Πρόκειται για τρίκλιτη βυζαντινή Βασιλική. Σε
απόσταση 100 περίπου μέτρων από αυτήν βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας, με
μοναδική παράσταση βυζαντινού δικέφαλου αετού πάνω από την εξώθυρά της.Ο
δρόμος οδηγεί στον ερειπωμένο οικισμό (εγκαταλείφθηκε στις αρχές της δεκαετίας
του 1930) των Κάτω Αστρακών (2 χλμ. από τους Αστρακούς) Ομως εμείς στρίβουμε
δεξια εκεί μετά από δεκάλεπτη ανηφορική πορεία ανάμεσα στους εντυπωσιακούς
καταπράσινους αμπελώνες φτάνουμε στο χωριό Μυρτιά,όπου μετά από πέντε ώρες
περπάτημα τερματίζουμε την πεζοπορία μας.

Η Μυρτιά βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του Δήμου «Ν. Καζαντζάκης». Απέχει 15
χιλιόμετρα από το Ηράκλειο. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 365 μ. από τη θάλασσα.
Συνορεύει με το το Δήμο Επισκοπής και το Δήμο Ηρακλείου, τους Αστρακούς, τις
Αγιές Παρασκιές, τα Πεζά και τους Κουνάβους. Έχει πληθυσμό 651 κατοίκους,
σύμφωνα με την απογραφή του 2001.Το χωριό μετονομάστηκε σε «Μυρτιά».
Παλιότερα ονομαζόταν «Βαρβάροι».Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το πώς πήρε
το όνομά του.Σύμφωνα με την παράδοση,όταν ο βυζαντινός αυτοκράτορας Νικηφόρος
Φωκάς απελευθέρωσε την Κρήτη από τους Σαρακηνούς πειρατές το 961 μ.Χ., εγκα-
ταστάθηκαν στο χωριό στρατιώτες του αυτοκράτορα που δεν ήταν Έλληνες, ήταν
βάρβαροι. Έτσι πήρε το όνομα Βαρβάροι.Άλλοι λένε ότι το χωριό ήταν ορμητήριο
βάρβαρων πειρατών, οι οποίοι λήστευαν τους περαστικούς και αυτοί ονόμασαν την
περιοχή Βαρβάροι.Σύμφωνα όμως με ενετικά στοιχεία, πιστεύεται ότι το χωριό
οφείλει την ονομασία του στον πρώτο κάτοικό του, που ήταν ο Ενετός Φεουδάρχης
Βarbaro.

Για την Μυρτιά υπάρχει και η άποψη του Καζαντζάκη, που στο έργο του «Αναφορά
στο Γκρέκο» μας λέει ότι η ονομασία Βαρβάροι προέρχεται από όσους απόμειναν
μετά τη σφαγή τους από τους στρατιώτες του Νικηφόρου Φωκά (Άραβες, Σαρακηνοί),
οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε μερικά χωριά της περιοχής, μεταξύ αυτών και στους
Βαρβάρους. Ο ίδιος δήλωνε με περηφάνια πως στο αίμα του κυλά αίμα κουρσάρων!
Οι κουρσάροι ήταν άνθρωποι περήφανοι, πεισματάρηδες, λιγομίλητοι, λιγόφαγοι και
μονόχνωτοι, σύμφωνα με τον Καζαντζάκη.Το χωριό αναφέρεται σε έγγραφο του 1206,
καθώς και σε συμβόλαιο του 1271, σαν φέουδο κάποιου φεουδάρχη Maripero το 1369.
Επίσης ως Varvarus το 1577 από τον Barozzi, και στον «Καστροφύλακα» ως Varvarus το
1583 με 106 κατοίκους.Έτσι το αναφέρουν και οι Τούρκοι στην απογραφή του 1671 με
36 χαράτσια, ενώ στην απογραφή του 1881 αναφέρεται ως Βαρβάροι με 211 κατοίκους
από τούς οποίους 153 ήταν Χριστιανοί και 58 Μωαμεθανοί. Στην απογραφή του 1961
αναφέρεται λανθασμένα Βάρβαρον.Στην επανάσταση κατά των Τούρκων, για να προ-
στατευτούν οι κάτοικοι έφευγαν και πήγαιναν στο Λασίθι ή στο Μοχό.Από την Μυρτία
και από τους Κουνάβους ξεκινά το Κουναβιανό φαράγγι δημιουργώντας δύο σκέλη,
που μαζί καταλήγουν στο Φαράγγι Αστρακιανό. Είναι δύσβατο λόγω της βλάστησης,
της μορφολογίας του εδάφους και της κοίτης του, και έχει συνολικό μήκος διαδρομής
5χλμ.      Πηγή :http://www.dimos-nikoskazantzakis.gr/city/mirtia.html

Αφήσαμε την Μυρτία αφού επιβιβαστήκαμε στο λεωφορείο και καταλύξαμε στις
Γούβες όπου καλεσμένοι στομ εξοχικό της Ελένης και του Σταάυρου ξεκουραστή-
καμε από την πεζοπορία και απολαύσαμε στην αυλή τα νόστιμα μεζεδέκια που
είχαμε ετοιμάσει,καιδεν ήταν λίγα,σχολιάζοντας την πεζοπορία και ετοιμάζοντας
την αμέσως επόμενητην Κυριακή που μας έρχεται....γιατί πάντα μια όμορφη
πεζοπορία πρέπει και όμορφα να τελειώνει.....

ΑΣΤΡΑΚΙΑΝΟ ΦΑΡΑΓΓΙ (ΚΑΡΤΕΡΟΥ)

EveryTrail - Find the best hikes in California and beyond