ΕΞΟΡΜΗΣΗ-ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΡΥΠΤΗ

ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ "ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ" ΣΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ "ΧΑ"

 -Στο στόμιο του Χα, στη μέση του γκρεμού της Παπούρας υπάρχουν τα ερείπια ενός ακόμα οικισμού της περιοχής που οι κάτοικοι ονομάζουν «Καταλύματα». Πρώτη αναφορά στα Καταλύ-ματα έχουμε στις αρχές του 20ού αιώνα από την Harriet Ann Boyd, ενώ οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1993 από τον Krzysztof Nowicki σε συνεργασία με τους Μεταξία Τσιροπούλου και William Coulson. Oι ανασκαφές αυτές έφεραν στο φως έξι διαφορετικές χρονικές κατοικήσεις στο χώρο, με κεντρικό κτίσμα το κτίριο που ονομάστηκε "C". Τα ευρήματα ανέρχονται στα τέλη της νεολιθικής περιόδου ή χαλκολιθικής περιόδου (γύρω στα 3500 π.Χ.), στην μινωική παλαιοανακτορική περίοδο (MM II, γύρω στα 1700 π.Χ.), και άλλες, μέχρι και στην βυζαντινή εποχή. O Krzysztof Nowicki θεωρεί τον οικισμό, παλαιό-τερο του "Χαλασμένου" στην περιοχή δίπλα στο χωριό Μοναστηράκι.

 -Η πρόσβαση στην περιοχή κατοίκησης περιορίζεται σε ένα μακρόστενο «Μονοπάτι Εισόδου» στην απόκρημνη πλαγιά της Παπούρας μέχρι το άκρο της σε εννέα προεξοχές του βράχου (πλατώματα), με υψομετρική διαφορά 65μ. Οι προεξοχές, τρεις κάτω από το επίπεδο του μονοπατιού και πέντε πάνω από αυτό, διαφέρουν σε πλάτος και μήκος. Ένα δευτερεύον σημείο πρόσβασης ήταν ψηλότερα και φυλασσόταν με τείχη στα "πάνω Καταλύματα". Ο Nowicki υποστηρίζει ένα οικισμό, τριών επιπέδων, με τουλάχιστον δέκα μονάδες ή σπίτια. Δεδομένης της όχι καλής κατάστασης διατήρησης των τειχών και των αρχαιολογικών ευρημάτων καθώς του χρόνου και των πόρων που είχε στη διάθεσή του, ο Nowicki επικεντρώθηκε στην ανασκαφή του Κτηρίου Γ (έχει εσωτερική επιφάνεια περίπου 40 m2 !) στο σχετικά ευρύχωρο κάτω επίπεδο  "C". 

- Ενδείξεις υπάρχουν ότι ανέβαιναν άνθρωποι στα "Καταλύματα" και στα νεότερα χρόνια για την προστασία τους, τόσο κατά την Τουρκοκρατία, αλλά και  την περίοδο της κατοχής της Κρήτης από τους Γερμανούς (υπάρχουν καταγεγραμμένες μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής). Το σημείο είναι ιδιαίτερα δυσπρόσιτο, με άγνωστη σήμερα πρόσβαση στον περισσότερο κόσμο λόγω της επικινδυ-νότητας του,γίνεται αρχικά γίνεται ανεβαίνοντας τη βόρεια σάρα και στη συνέχεια ακολουθώντας το φυσικό μονοπάτι-πρεβάζι . Η θέση είναι ορατή από ψηλά, από την απόκρημνη νότια άκρη του φαραγ-γιού. Είναι επίσης ορατή και από τον Χαλασμένο. Τα Καταλύματα έχουν θέα προς το εσωτερικό του φαραγγιού τον καταρράκτη του Μάστορα, προς τα δυο πελάγη και τη Δίκτη απέναντι. 

( Πληροφορίες από κείμενα του αρχαιολόγου Krystof Nowicki και του Σάββα Παραγκαμιάν σε ειδική έκδοση για το "ΦΑΡΑΓΓΙ ΧΑ"  του ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟΥ  ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΚΏΝ ΕΡΕΥΝΏΝ ΕΛΛAΔΑΣ )

 

ΜΙΝΩΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ-ΦΑΡΑΓΓΙ ΜΕΣΩΝΑ

Πεζοπορική διαδρομή στην περιοχή του Καβουσίου και στα μινωικά μονοπάτια των αρχαίων οικισμών του Κάστρου, του Αζοριά, του Βροντά, της μνημειακής ελιάς, ανεβαίνοντας και το φαράγγι του Μέσωνα. 

ΚΟΡΥΦΗ ΛΟΥΛΟΥΔΑΚΗΣ ΒΟΥΝΑ ΔΙΚΤΗΣ

Το βουνό "Λουλουδάκης" 1160μ. βρίσκεται στα ΒΔ του οροπεδίου Λασιθίου πάνω από το φράγμα Αποσελέμη και αποτελεί ένα από τα πολλά που περιστοιχίζουν το οροπέδιο Λασιθίου και ανήκει στον ορεινό όγκο της Δίκτης.Η διαδρομή για την κορυφή ξεκινά  από την Άμπελο,το ερειπωμένο σήμερα "μυλοκόπι",ανηφορίζει και ακολουθεί την κορυφογραμμή περνά από παλιά μητάτα και το μικρό πρινοδάσος και φτάνει στην κορυφή με την εντυπωσιακή θέα, τόσο στην βόρεια μεριά του Ηρακλείου με το φράγμα Αποσελεμη όσο και νότια σε όλο το οροπέδιο Λασιθίου με φόντο τις ψηλές κορυφές της  Δίκτης. Στα δυτικά του βρίσκεται το μοναδικό μινωικό μονοπάτι που ένωνε την Αρχαία Λύττο με το Δικταίο Άνδρο, στα ανατολικά του δεσπόζει το καρφί με τον αρχαιολογικό χώρο του ενώ στα Βόρειο-δυτικά πλευρά του βρίσκεται το σπήλαιο της Αγίας Φωτεινής, με το μοναδικό ξωκλήσι στο εσωτερικό του. 

ΑΙ ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΦΑΚΙΩΝ-ΚΟΥΤΕΛΟ ΣΕΛΟΥΔΑΣ

Δυτικά της Ανώπολης στα Σφακιά και αφού περάσουμε την γνωστή πλέον γέφυρα της Αράδαινας συναντάμε το χωριό του Αγίου Ιωάννη. Βρίσκεται σε υψόμετρο 780 μέτρων,στις νότιες πλαγιές των Λευκών Ορέων. Το χωριό ακολούθησε κι αυτό τη τύχη της Ανώπολης και της Αράδαινας και καταστράφηκε το 1770 και το 1867, ενώ σήμερα κατοικείται από λιγοστούς ανθρώπους. Από τον Άι Γιάννη ξεκινά ένα μεγάλο δίκτυο μονοπατιών που διέρχονται μέσα από το όμορφο πευκοδάσος που τριγυρίζει την περιοχή και οδηγούν στις  παραλίες και στα φαράγγια της περιοχής αλλά και στις ψηλές κορυφές των Λευκών Ορέων. Ένα από αυτά τα μονοπάτια "κινείται" με νότια κατεύθυνση και χρησι-μοποιούνταν στα παλιά χρόνια για την επικοινωνία του Άι Γιάννη με το χωριό της Αγίας Ρουμέλης και σε οδηγεί μετά από δύο περίπου χιλιόμετρα σε ένα φυσικό μπαλκόνι το "Κούτελο της Σελούδας". Η θέα εντυπωσιακή από εκείνο το σημείο, τόσο ακριβώς από κάτω στην παραλία του Αγίου Παύλου με το πευκοδάσος να αγγίζει τα καταγάλανα νερά του κρητικού πελάγους, όσο και στις εξόδους των φαραγγιών της Ελιγιάς και της Σαμαριάς, την Αγία Ρουμέλη και σε ένα μεγάλο τμήμα της νότιας ακτογραμμής της δυτικής Κρήτης. Το μονοπάτι συνεχίζει κατηφορικά και στο επίπεδο της θάλασσας συναντά το παραλιακό που δεξία οδηγεί στην Αγία Ρουμέλη και αριστερά στο Λουτρό και τα Σφακιά.

"Κούτελο Σελούδας"

ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ (ΠΑΧΝΕΣ-ΜΑΥΡΟ ΓΟΥΡΓΟΥΘΟ-ΓΑΒΑΛΑ-ΜΠΟΥΡΝΕΛΟΣ)

 Από την περιοχή Ρουσές, στο κέντρο και ανατολικά του ορεινού όγκου των Λευκών Ορέων, ξεκινά το μονοπάτι που σε ανεβάζει στην ψηλότερη κορυφή του ορεινού όγκου στις "Πάχνες" στα 2453μ. Το μονοπάτι εμφανές τραβερσάρει  πρώτα την κορυφή, Γαβαλά στα 2350μ  και ανεβαίνει στο "σεληνιακό" τοπίο μέχρι τις Πάχνες, τρία μέτρα χαμηλότερα από τον Ψηλορείτη. Από το ψηλότερο σημείο των Χανίων με δυτική πορεία και αφού αρχικά κατέβουμε στο διάσελο ανάμεσα στις δυο κορφές ανεβαί-νουμε στην κορφή "Μαύρο Γούργουθο"  στα 2435μ. (γούργουθο είναι ο μικρός λάκκος που στερνιάζει το νερό) και την κορφή εδώ να χαρακτηρίζουν τα μαύρα πετρώματα. Κατηφορικά στην συνέχεια ανά-μεσα από τις πολλές χαρακτηριστικές δολίνες της περιοχής, με ανατολική πορεία ανεβαίνουμε στον Μπούρνελο στα 2352μ. με θέα κυρίως από εδώ τα ανατολικά. Ξανά κατηφορικά μέχρι τα 2100μ. όπου συνατάμε το μονοπάτι που ανεβαίνει Πάχνες και επιστροφή στις Ρουσές. 

Relive 'Πάχνες, Γαβαλά, Μαύρο Γούργουθο, Μπούρνελος.'

https://www.relive.cc/view/veqzBVAyeBq/explore