Η επαρχία Σητείας πιάνει το ανατολικότερο μέρος του Νομού μας,και η είσοδος
σε αυτή ξεκινά με το δρόμο να οδεύει σε αρκετή απόσταση στην πλαγιά κάτω από
τις κορφές του Ορνού Ασκορδαλιά (1238μ) και Μεγάλη Μούρη (1179μ).Ο δρόμος
διασχίζει μια ομάδα χωριών που βρίσκεται κατά μήκος της διαδρομής τη Λάστρο,
τη Σφάκα, τη Τουρλωτή, τη Μυρσίνη, τα Μέσα και Έξω Μουλιανά, το Χαμαίζι κ.ά.
Εδώ στην περιοχή αυτή των Σητειακών χωριών βρίσκονται τα παλαιότερα γνωστά
πετρώματα της Κρήτης "τα ερκύνεια πετρώματα" που στην πορεία του χρόνου
δημιούργησαν τα Στειακά βουνά τον Πέπονα,τον Αφέντη, το Ορνό, το Μόδι και τα
Ζακρίτικα,που ορθώνονται στο κέντρο της επαρχίας.Ανάμεσα στα βουνά αυτά
συναντά κανείς χαράδρες φαράγγια μικρά και μεγάλα χειμάρους και ρεματιές με
τρεχούμενα νερά αλλά και μικρά οροπέδια όπως αυτό της Μονοκαράς ψηλά πάνω
από την Σφάκα και την Τουρλωτή. Η ορειβατική πεζοπορία μας αυτή την Κυριακή
στις 22 του Μάη είχε προορισμό το μικρό αυτό Σητειακό οροπέδιο.
ΣΦΑΚΑ
Η Σφάκα βρίσκεται σε υψόμετρο 300μ. στο δρόμο Αγ. Νικολάου - Σητείας.Οφείλει
το όνομα του στην πηγή με τις πικροδάφνες (σφάκες). Αναφέρεται για πρώτη φορά
στην ενετική 1583 με το όνομα «Sfaca» με 244 κατοίκους. Η παλαιότερη ονομασία
του ήταν Μηλιά.Στη θέση Κερατίδι βρέθηκε Μινωικός τάφος με κιβωτιόσχημη
λάρνακα. Στη παλιά δίκλιτη εκκλησία της Αγ. Τριάδας και της Παναγίας υπάρχει
κτητορική επιγραφή του Μιχαήλ Συλίγνα με χρονολογία 2 Μαρτίου 1643. Στα
Δυτικά του χωριού υπάρχει ωραία Οθωμανική Κρήνη.
Λίγο μετά τη Σφάκα,κατεβαίνει από τα βουνά το φαράγγι του Κουδουμή ή Τουρλω-
τιανό φαράγγι.Αφήσαμε τα αυτοκίνητα μας στην εθνική οδό που οδηγεί στην Σητεία
και πήραμε από την δεξιά μεριά τον χωματόδρομο που οδηγεί στην μεγάλη δεξα-
μενή από όπου και μπήκαμε στο φαράγγι.Ενας βοσκός της περιοχής που ετοίμαζε
την τροφή των προβάτων του μας άνοιξε τις πόρτες και εμείς ξεκινήσαμε την πορεία
προς το οροπέδιο της Μονοκαράς.Στο σημείο αυτό το φαράγγι έχει μεγάλο άνοιγμα
που σε μερικά σημεία φτάνει και πάνω από πενήντα μέτρα.Περπατάμε πάνω στις
πέτρες που κατεβάζει το φαράγγι σε συνεχή ανηφορική πορεία θαυμάζοντας τα πανύ-
ψηλα πρανή του φαραγγιού με τις εντυπωσιακές πτυχώσεις.Δεξιά και αριστερά παρα-
τηρούμε πέτρινα μάντρια των βοσκών ένω παντού οργιάζουν οι ρίγανες που ετοιμά-
ζονται να ανθοφορίσουν,και μοσχοβολούν τον αέρα με την μεθυστική μυρωδιά τους.
Το φαράγγι όσο ανεβαίνουμε στενεύει,τα πρανή του καταλήγουν στη κοίτη που το
πλάτος της δεν ξεπερνά σε πολλά σημεία τα δύο μέτρα το πολύ.Σε αρκετά σημεία
αναγκαζόμαστε να σκαρφαλώσουμε πάνω στα βράχια που μας φράζουν τον δρόμο
αλλά ευτυχώς η φύση έχει φροντίσει να δημιουργήσει φυσικά σκαλοπάτια που μας
βοηθούν,και εμείς διασκεδάσουμε την περιπέτεια μας αυτή βοηθώντας ο ένας τον
άλλο.Ανεβαίνουμε έτσι στην κοίτη του φαραγγιού με τις ακτίνεςτου ήλιου να δυσκο-
λεύονται να φτάσουν εκεί μέσα ,καθώς από πάνω μας οι πρίνοι τους φράζουν την
δίοδο,ενώ όσες καταφέρνουν να περνούν δημιουργούν εντυπωσιακές εικόνες.
Βρισκόμαστε πια στο μέσο του φαραγγιού όταν μια τεράστια πέτρα δημιουργεί ένα
μικρό τούνελ,και εμείς περνάμε από κάτω του και ανεβαίνοντας βρισκόμαστε
μπροστά σε χιλιάδες κυκλάμινα φυτρωμένα στο σκιερό και υγρό περιβάλον του
φαραγγιού.Σταματάμε για μερικές ανάσες εντυπωσιασμένοι από το όμορφο περι-
βάλον του φαραγγιού και συνεχίζουμε την πορεία μας προς το μικρό οροπέδιο.
Μετά από σχεδόν μια ώρα πορεία κάτω από τον ίσκιο των πρίνων και το σκαρφά-
λωμα στα βράχια το φαράγγι αρχίζει και ανοίγει και η πορεία μας ανάμεσα στις
μοσχοβολιστές φασκομηλιές μας βγάζει στα πρώτα σπίτια στο οροπέδιο της
Μονοκαράς.Διακρίνουμε παλιούς μαγατζέδες αλλά και μερικούς όμορφα συντή-
ρημένους,όπως του συντοπίτη μας Μιχάλη Γρηγοράκη ανάμεσα στο καταπράσινο
τοπίο τριγυρισμένος από τα αμπέλια και τις καρυδιές.
τοπίο τριγυρισμένος από τα αμπέλια και τις καρυδιές.
ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΜΟΝΟΚΑΡΑΣ
Ο Λεωνίδας στην εφημερίδα Ανατολή πρίν λίγες μέρες έγραψε για το οροπέδιο της
Μονοκαράς "...Όπως είναι το «Καθαρό» για τους Κριτσώτες, όπως είναι η «Θρυπτή»
για του Κατοχωρίτες και τους Καβουσιώτες, έτσι είναι και η «Μονακαρά» για τους
κατοίκους της Σφάκας και της Τουρλωτής....". Βρίσκεται φωλιασμένο σε υψόμετρο
750μ.ανάμεσα στα Στειακά όρη κάτω από τις κορφές του Ορνού. Είναι ένα μικρό
όμορφο οροπέδιο με "μαγατζέδες" και αμπέλια που συντηρείται από τους κτηνοτρό-
φους της περιοχής. Εδώ καλλιεργούν εκτός από αμπέλια,μηλιές,αχλαδιές καρυδιές
(πιθανά από τις καρυδιές-καρές όπως λέγονται και αλλιώς-προέρχεται και το όνομα
του οροπεδίου) κ.ά. Από την Μονοκαρά ξεκινούν τα φαράγγια : του τσιγγούνη με
κατεύθυνση προς Λάστρο, του Κουδουμά πρός Σφάκα και του Κοινοπόταμου με
το ομώνυμο ποτάμι μετά την Τουρλωτή.
Από το οροπέδιο της Μονοκαράς ξεκινά το παλίο μονοπάτι το οποίο ακολουθούμε
και εμείς,ψηλά πάνω από το φαράγγι από όπου ανεβήκαμε. Προχωράμε θαυμάζοντας
την ομορφιά του φαραγγιού που κινείται ανάμεσα στα Στειακά όρη με την φιδογυριστή
πορεία του προς την Θάλασσα,ορατή από το ύψος που βρισκόμαστε.Σύντομα βρισκό-
μαστε στον μικρό οικισμό από όπου το μονοπάτι δίνει την θέση του για μερικές δεκάδες
μέτρα στον άκομψο τσιμεντόδρομο.Στο παλιό οικισμό μερικά πέτρινα σπίτια φαίνονται
εξωτερικά να έχουν συντηρηθεί,και μάλιστα σε ένα από αυτά ένα παλίο πηγάδι με την
παραδοσιακή αντλία του μας δροσίζει με τον νερό που διαθέτει φυλαγμένο μέσα στη
γη.Προχωράμε στην συνέχεια για λίγο πάνω στον τσιμεντόδρομο μέχρι το διάσελο από
όπου αντικρύζουμε την εντυπωσιακή θέα.Η Λάστρος η Τουρλωτή η Μυρσίνη τα Μου-
λινά αλλά και ολόκληρος ο κόλποισ του Μεραμπέλλου απλώνονται μπροστά μας.
Αποθανατίζουμε την υπέροχη θέα και μετά από την καθοδήγηση του αρχηγού μας του
Λεωνίδα βρίσκουμε όλα τα κομμάτια του παλιού μονοπατιού που μας φέρνουν στην
Τουρλωτή όπου και τερματίζουμε την διαδρομή μας μετά από τέσσερις ώρες και
σαράντα λεπτά πεζοπορίας
ΤΟΥΡΛΩΤΗ
Η Τουρλωτή βρίσκεται στην εθνική οδό Σητείας – Αγ. Νικολάου, απέχει 28
χιλιόμετρα από Σητεία και 45 από τον Αγ. Νικόλαο. Έχει 430 κατοίκους και είναι
κτισμένη σε ύψωμα με πανοραμική θέα στον κόλπο του Μεραμπέλλου. Στην
απογραφή των ενετών 1583 και στους ενετικούς χάρτες αναφέρεται με το όνομα
Truloti με 313 κατοίκους. Άγνωστη η ετυμολογία του ονόματος της. Άλλοι πιστεύουν
πώς από τους τρούλους της εκκλησίας του χωριού ονομάστηκε το χωριό Τρουλωτή
και τελικά έμεινε Τουρλωτή. Σ΄ αυτό συνηγορεί και η ενετική απογραφή του 1583.
Μία άλλη θεωρία θέλει το όνομα από ενετικό πύργο (tour) κάποιου βασιλιά Λοτί.
Η Τουρλωτή είναι γενέτειρα του θρυλικού θαλασσομάχου καπετάν Βογιατζή ή
Βογιατζόππαπα, ο οποίος έδρασε κατά των Τούρκων από το Μεραμπέλλο ως την
Κάσο. Στα ρεσάλτα του κατά των εχθρικών πλοίων χρησιμοποιούσε κυψέλες με
μελίσσια κατά των εχθρών του ενώ ο ίδιος και τα παλικάρια του ήταν προφυλαγμένοι
με «μουργιόνια» (ειδικές μάσκες των μελισσοκόμων). Σπουδαίο κατόρθωμα του η
επιχείρηση του στο λιμάνι της Σπιναλόγκας κατά των Τουρκικών πλοίων.
Νότια του χωριού στο ύψωμα γνωστό σαν Καστρί βρέθηκαν ερείπια Μινωικού
οικισμού.Πλούσια είναι επίσης τα ευρήματα τάφου υστερομινωικής εποχής κοντά
στον οικισμό.Στο λόφο Καστρί υπάρχουν ερείπια Μινωικού οικισμού όπου βρέθηκαν
σφραγιδόλιθος, λύχνος με παραστάσεις κ.α. Σε λαξευτό Μινωικό τάφο κοντά στο
χωριό βρέθηκαν πολύτιμα κτερίσματα, όπως χάνδρες από περιδέραια,βραχιόλια,
δακτυλίδια,εγχειρίδιο,ομοιώματα ζώων από φαγεντιανή .Ανατολικά του χωριού ένα
φαράγγι οδηγεί στη Μονοκαρά, στο μικρό όμορφο οροπέδιο με τους "μαγατζέδες" ,
και τα αμπέλια.
(λόγω της δυσκολίας ανεύρεσης δορυφόρων μέσα στο φαράγγι η διαδρομή με το gps
δεν είναι ακριβής....η απόσταση μετρημένη στο goggle earth είναι περίπου 10,8 χλμ )
ΦΑΡΑΓΓΙ ΜΟΝΟΚΑΡΑΣ
EveryTrail - Find trail maps for California and beyond
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου