Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2011

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΤΣΑ

Πέρασε ένας δύσκολος χρόνος, ενώ περιμένουμε τους επόμενους ακόμα πιο
δύσκολους...μην αναλύσουμε τι συνέβη… τα ξέρουμε όλοι ...τα μάθαμε όλοι.
Αγανακτισμένοι, ανασχηματισμοί ,περικοπές κτλ…Επιτέλους όμως! Αγανακτή-
σαμε , βρίσαμε, και τώρα περνάμε μια ευχάριστη περίοδο, μια περίοδο που
περιμένουμε με ανυπομονησία όλοι μας μικροί μεγάλοι ολόκληρο το χρόνο...
τις γιορτές των Χριστουγέννων...όπου προσπαθούμε  να αφήσουμε για λίγο
στην άκρη όλα μας τα προβλήματα, έστω για λίγο...κάτι που η ορειβατική μας
ομάδα αυτό το έχει υιοθετήσει όλο τον χρόνο, κάθε Κυριακή, αφήνουμε πίσω
όλα τα καθημερινά, και περπατάμε στην φύση, μέσα στα δάση,πάνω στα βουνά,
στους  κάμπους και στα λαγκάδια...έτσι και μιας αυτή η Κυριακή ήταν αφιερω-
μένη στην Γέννηση του Θεανθρώπου, εμείς την επόμενη μέρα των Χριστουγέν-
νων πραγματοποιήσαμε την τελευταία πεζοπορία μας για το 2011 στα μονοπάτια
ανάμεσα στην Κριτσά και τον Κρούστα.










Το βροχερό πρωινό που ξημέρωσε την Δευτέρα των Χριστουγέννων δεν μας τρό-
μαξε καθόλου. Πιστοί στο ραντεβού μαςμε τον απαραίτητο αδιάβροχο εξοπλισμό
μας ξεκινήσαμε για μια τελευταία πεζοπορία του ενδεκάτου έτους του εικοστού
πρώτου αιώνα.Περάσαμε την Κριτσά και ακολουθήσαμε το δρόμο που οδηγεί προς
το Καθαρό, και δυό χιλιόμετρα πιο πάνω μετά την μεγάλη ευθεία σταματήσαμε για
να αρχίσουμε το περπάτημα.Από τα αριστερά του δρόμου ξεκινά ένας αγροτικός
δρόμος τον οποίο ακολουθήσαμε για καμιά διακοσαριά μέτρα και μπήκαμε στο
μονοπάτι που έρχεται από το Καθαρό αφού χρειάστηκε να ανοίξουμε και να ξανα-
κλείσουμε τέσσερις συρμάτινες πόρτες.Από τα δεξία μια γραμμή από πέτρες τοπο-
θετημένες στην σειρά δείχνουν το μονοπάτι που κατεβαίνει από ψηλότερα.Το πολύ
παλιό μονοπάτι προχωρά αρχικά στην κοίτη του μικρού χειμάρου που παρακάτω
μετασχηματίζεται σε μικρό φαράγγι γεμάτο από καταπράσινους πρίνους.Η σιγανή
βροχή δεν σταμάτησε ούτε λεπτό να πέφτει όμως εμείς προχωράμε προφυλαγμένοι
κάτω από τα πυκνά φυλλώματα των δένδρων ανάμεσα στους όμορφους σχηματι-
σμούς από τα βράχια, συνοδεία από τους γλυκούς ήχους από τα βελάσματα και τα
κουδουνίσματα των κατσικιών που περπατούν δίπλα μας.










Η όλη διαδρομή ακολουθεί την ίδια περίπου πορεία μέσα στην ρεματιά πάντα κα-
τηφορικήπου οδηγεί μετά από περίπου δύο ώρες στον μικρό οικισμό του 'Αγίου
Ιωάννη του Θεολόγου λίγο πιο πάνω από την Κριτσά.Στον οικισμό υπάρχει ένα
μικρό μοναστήρι από τα παλιότερα της περιοχής αφού μνημονεύεται ήδη το 1219.
Ηταν παράρτημα της μονής Τοπλού Σητείας. Στο τρίτο καθολικό του σώζεται κτη-
τορική επιγραφή του 1348. Όπως όλα τα μοναστήρια του Μεραμπέλου υπήρξε
ορμητήριο επαναστατικών εξορμήσεων κατά την τουρκοκρατία και διαλύθηκε το
1905.Στην απογραφή του Ιανουαρίου του 1881 η Μονή Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος
είχε 8 κατοίκους - (1 μοναχό και 7 κοσμικούς) και ανήκει στο Δήμο Κριτσάς. Το
1900 απογράφεται (Μονή Θεολόγος) στον ίδιο δήμο με 3 άνδρες κατοίκους. Στη
συνέχεια δεν εμφανίζεται στην απογραφή του 1920. Αναφέρεται πάλι στην απο-
γραφή του 1928 αλλά σαν απλός οικισμός (Άγιος Ιωάννης) στην Κοινότητα Κρι-
τσάς με 22 κατοίκους. Απουσιάζει από τις 4 επόμενες απογραφές μέχρι και το
1981 οπότε καταγράφεται και πάλι στην Κοινότητα Κριτσάς με 29 κατοίκους. Το
1991 ανήκει στην ίδια κοινότητα με 23 κατοίκους. (http://www.kritsa.eu)













Είχαν περάσει δύο ώρες και κάτι όταν φτάσαμε στην Κριτσά όπου και τερματί-
σαμε την πεζοπορία μας, στην μικρή παραδοσιακή ταβέρνα "στο πλάι". Εκεί
μετά την βροχή και το κρύο που ήταν το πιο έντονο που είχαμε αισθανθεί τις
τελευταίες ημέρες γευτήκαμε ζεστή τραχανόσουπα με βραστό κατσίκι που
μόλις η νοικοκυρά είχε κατεβάσει από το τζάκι όπου σιγόβραζε από το πρωί.
Ετσι ανταλλάξαμε τις χριστουγεννιάτικες ευχές μας δίπλα στο τζάκι με καλό
ντόπιο κρασί, και νόστιμους απλούς μεζέδες, σχεδιάζοντας την επόμενη εξό-
ρμηση μας στην χειμωνιάτικη φύση του τόπου μας.










ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΚΡΙΤΣΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΘΕΟΛΟΓΟ at EveryTrail
EveryTrail - Find the best hikes in California and beyond




Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2011

ΣΤΑ ΛΑΓΚΑΔΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΩ ΜΕΡΑΜΠΕΛΛΟΥ

Στο δυτικό Πάνω Μεραμπέλλο περπάτησε αυτή την Κυριακή η ορειβατική ομάδα σε
μια ακόμα διαδρομή πάνω σε παλιά μονοπάτια, που ένωναν μεταξύ τους τα πολλά
μετόχια της περιοχής, μιας περιοχής που δίκαια χαρακτηρίζεται "Το Αγιο Ορος της
Κρήτης" λόγω των πολλών μοναστηριών που διαθέτει . Περνάμε την Νεάπολη και
ανηφορίζουμε για τις Κουρούνες, τον οικισμός στο πλάτωμα ανάμεσα στους μι-
κρούς λόφους της περιοχής, την αρχαία  "Κορώνη" ,που υπαγόταν στην αρχαία  δι-
πλανή "Δρήρο" , και που κατά μια εκδοχή έδωσε την και την ονομασία στο σημερινό
χωριό.Μέσα από τις Κουρούνες στρίψαμε αριστερά στον αγροτικό δρόμο που οδη-
γεί στην Μονή στα Ξερά Ξύλα από όπου και θα ξεκινούσαμε την πεζοπορική μας
διαδρομή.












Η μονή Ξερών Ξύλων ή μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου ή Ξεράλεση βρίσκεται στην
επαρχία του Μιραμπέλου, ανήκει στην περιφέρεια της Βουλισμένης, κοντά στο χωριό
Κουρούνες στο κέντρο μιας δυσπρόσιτης λαγκαδιάς, στα περιοχή που έδωσε και το
όνομα στην μονή στα "Ξερά Ξύλα". Είναι ένα από τα πολυάριθμα μοναστήρια που
κτίστικαν κατά την ύστερη Βενετοκρατία στην περιοχή του Πάνω Μεραμπέλου, του
"Κρητικού Αγίου Όρους" Ο αρχικός ναός της μονής δε σώζεται. Ο σύγχρονος ναός
είναι κτίσμα του 20ου αιώνα (1912), είναι αφιερωμένος στον  Άγιο Γεώργιο, και υπά-
γεται στη μονή Αγίου Γεωργίου Απανωσήφη(Ηρακλείου). Η Μονή Ξερών Ξύλων
όπως είναι και πιο ιδρύθηκε το 1635 και σταμάτησε να λειτουργεί από το 1976,
οπότε και ο τελευταίος μοναχός που κατοικούσε εκεί έφυγε.Το καθολικό περιβάλ-
λεται από κελιά, το δίπατο ηγουμενείο, την τράπεζα, μαγειρεία, φούρνους, θολο-
σκέπαστες δεξαμενές νερού. Έξω από τον περίβολο υπάρχουν και άλλα σκόρπια
οικοδομήματα και πετρόχτιστες κατασκευές.











Πρόκειται για μεγάλο μοναστήρι, ως προς το μέγεθος των εγκαταστάσεων, που από
μακριά δίνει την εικόνα ενός μικρού φρουρίου. Η μονή αναφέρεται από το 17ο αιώνα.
Στην απογραφή του 1635 (Χρονάκη 1997, 267) δηλώνεται με ιδιοκτήτη τον ιερομό-
ναχο Ιωάννη Φούσκη. Σε έγγραφο του 1689, ο μονάχος Αθανάσιος δηλώνει πως μο-
νάζει περισσότερα από είκοσι χρόνια στη μονή, ενώ σε άλλο έγγραφο της ίδιας χρο-
νιάς φαίνεται πως η μονή μάλλον λειτούργησε τότε ως έδρα της επισκοπής Πέτρας
(Σταυρινίδης Β, 319 και 321). Το 1700 – 1710, η περιουσία της μονής του Αγίου
Γεωργίου στα Ξερά Ξύλα ήταν τουλάχιστον πεντακόσιες δώδεκα αμυγδαλιές, τριά-
ντα ελιές, εκατόν πενήντα ντονούμια μη καλλιεργήσιμα και αγρός πενήντα κιλών
σπόρου. Επίσης στην κατοχή του ήταν το μετόχι των Οντάδων στον Έξω Φραθιά,
σε απόσταση περίπου μισής ώρας από τη μονή, του οποίου οι εγκαταστάσεις περι-
γράφονται με ακρίβεια και συνοδεύεται από μεγάλη κτηματική ιδιοκτησία.











Το 1832 η μονή των Ξερών Ξύλων υπάγεται πλέον στη μονή Αγίου Γεωργίου Απα-
νωσήφη, στο κώδικα της οποίας αναφέρεται η ακίνητη περιουσία του (σπίτια, ελαι-
οτριβείο, νερόμυλος). Επίσης, μνημονεύεται σα μετόχι των Ξερών Ξύλων και η
μονή του Αγίου Ιωάννη στον οικισμό του Φραθιά, που βρίσκεται είκοσι πέντε λεπτά
δυτικότερα από το εξεταζόμενο κέντρο. Τη μονή αναφέρει το 1838, ο Κοζύρης που
διέμεινε σε αυτή (Κοζύρης 1832-1845, 183), ενώ το 1848 έγιναν επισκευαστικές
εργασίες στη μονή όπως δηλώνει ένα λαϊκό λιθανάγλυφο στην είσοδο της μονής.
Επόμενη ανακαίνιση δηλώνεται σε επιγραφή του 1881 στο ανώφλι του παραθύρου
του ηγουμενείου. Τελευταίος μοναχός, κάτοικος και επιστάτης της μονής σημειώ-
νεται το 1976.













ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΝΗ
1635: Ο Ιωάννης Φούσκης ιδρύει τη μονή και κτίζει τον παλιό ναό του Άη Γιώργη.
1912: Κτίζεται ο σημερινός ναός του Αγίου Γεωργίου σε σχήμα σταυρού, μοναδικής                          αρχιτεκτονικής στη περιοχή.
1976: Ο μοναχός Νεόφυτος Λυκάκης από τη Μονή Αγίου Γεωργίου του Επανωσήφη                       εγκαταλείπει τη μονή και έκτοτε παύει να λειτουργεί.
1977: Ο Οργανισμός Διοίκησης Μοναστηριακής περιουσίας ενοικιάζει το μοναστήρι
          σε βοσκούς και αυτοί εγκαθίστανται σε αυτή με τα κοπάδια τους, προκαλώντας                
          ανυπολόγιστες καταστροφές στο συγκρότημα.
1999: Η μονή παραχωρείται στην Μονή του Αγίου Γεωργίου Επανωσήφη.
2006: Ο Οργανισμός Διοίκησης Μοναστηριακής περιουσίας απομακρύνει τον βοσκό
          και ξεκινάει η αναστήλωση της μονής.

















Σταματήσαμε λίγο πρίν την Μονή δίπλα στο εντυπωσιακό μικρό δασάκι με τα πανύ-
ψηλα κυπαρίσια.Η παλία μονή από μακρυά δείχνει εντυπωσιακή, όσο όμως πλησιά-
ζεις η εικόνα που αντικρύζεις σε απογοητεύει.Τα πετρόχτιστα κελιά στον εξωτερικό
χώρο έχουν μετατραπεί  σε σταύλους που φιλοξενούν πρόβατα κατσίκια και σκυλιά,
με την δυσοσμία που αναδύεται να είναι ανυπόφορη.Σπρώχνοντας την μεγάλη μετα-
λική πόρτα του περιβάλοντα χώρου της μονής, βρίσκεσαι μπροστά στην εντυπωσι-
ακή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, χωρίς όμως κάποιο ιερωμένο να σε καλοδεχτεί,
αντίθετα τα βελάσματα των προβάτων σου δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκεσαι σε
στάνη. Ευτυχώς που ο Ναός είχε πόρτα και μάλιστα κλειστή προστατεύοντας έτσι
την ιερότητα του χώρου, και δεν μπορώ να φανταστώ σε ποιανού ιδέα οφείλεται η
κατάντια αυτή του μοναστηριού και ποιό αντίτιμο θα μπορούσε να μετατρέψει ένα
μοναστήρι που άντεξε εκατοντάδες χρόνια (ίσως τριάντα αργύρια),να έχει υποστεί
τέτοια καταστροφή και εξευτελισμό μέσα σε λίγα χρόνια ενοικίασης του σε βοσκούς
για να το μετατρέψουν κυριολεκτικά σε στάβλο.





















Από τα Ξερά Ξύλα περπατάμε για λίγο πάνω στον αγροτικό δρόμο μέχρι την δια-
στάυρωση για την Ξερολίμνη.Από εκεί και δεξιά του δρόμου προχωράμε για λίγο
στα ίχνη παλιού μονοπατιού και μετά στην απότομη πλαγιά ανάμεσα από τους
πρίνους μέχρι τον εγκαταλελειμμένο οικισμό στο Φραθία ή Μέσα Φραθιάς. Εικά-
ζεται ότι στην περιοχή υπήρχε λατινικό μοναστήρι που ιδρύθηκε κατά την περίοδο
της Βενετοκρατίας.Ο οικισμός άνηκε στην κοινότητας Αγιου Αντωνίου Μεραμπέλου
είναι χτισμένος σε υψόμετρο 350μ. και απέχει απο τη Νεάπολη 12 χλμ.Πρώτη φορά
αναφέρεται ονομαστικά "Φραθιά" στην απογραφή του 1920 στον αγροτικό δήμο του
Αγιου Αντωνίου  με 46 κατοικους.Μέσα στον εγκαταλελειμένο οικισμό βρίσκεται ο
ναός του Αγίου Ιωάννη, που για κάποτε αποτέλεσε καθολικό ενός μικρού μοναστη-
ριού. Ο ναός είναι μονόχωρος, καμαροσκέπαστος, μικρών διαστάσεων. Έχει νότια
είσοδο με απλό ελαφρώς οξυκόρυφο ανακουφιστικό τόξο. Στο υπέρθυρο της εισό-
δου υπάρχει επιγραφή με τη χρονολογία 1590 . Βορειανατολικά του ναού υπάρχουν
ερείπια κελιών,με ανοίγματα προς το ναό ενώ στα  ανατολικά δίπλα από τα κελιά
σώζονται τα κατάλοιπα μιας εισόδου, που χτίστηκε το 1906 από μοναχούς της μονής
Ξερών Ξύλων,σύμφωνα με επιγραφή στο υπέρθυρο. Το χώρο του μοναστηριού φαί-
νεται να οριοθετούν τα κελιά, η είσοδος και στη συνέχεια τα ερείπια περιτοιχίσματος
νότια του ναού. Στον άμεσα περιβάλλοντα χώρο δυτικά του ναού υπάρχουν ταφές και
δύοφούρνοι. Από το σημείο αυτό είναι ορατός όλος ο οικισμός του Φραθιά, οι Οντά-
δες και ο Άγιος Ιωάννης στους Οντάδες. Η μονή αναφέρεται το 1832 ως εξάρτημα
της μονής Ξερών Ξύλων. Η επιγραφή με τη χρονολογία 1590 στο ναό πιθανολογεί τη
λειτουργία της μονής από τα τέλη του 16ου αιώνα.












Από την περιοχή του Φραθιά μπαίνουμε σε μια ρεματιά που με φιδογυριστή πορεία
μας οδηγεί λίγο πρίν τον Αγιο Αντώνιο.Από τον πάτο της ρεματιάς βρίσκουμε ένα
όμορφο παλίο μονοπάτι που με λίγη ανηφορική πορεία μας φέρνει στον οικισμό.
Ο Αγιος Αντώνιος ήταν έδρα πρώην κοινότητας που περιελάμβανε τους οικισμούς
 Κουνάλι, Τσαμπί, Φραθιάς, Άγιος Αντώνιος, Ανώγεια και Αμυγδαλόλακος. Είναι
ένα μικρό γραφικό χωριό κοντά στις βορειοδυτικές ακτές του Επάνω Μεραμπέλου.
Μια μικρή παρέα από επισκέπτες και δύο ιερείς που είχαν μόλις τελειώσει την κυρι-
κάτικη λειτουργία μας υποδέχεται και μας κερνάει μελομακάρονα,ενώ εμείς παρα-
τηρούμε με θαυμασμό τα όμορφα εγκαταλελημένα σπίτια του οικισμού.Στα βόρεια
βρίσκεται ο οικισμός "Ανώγεια" κτισμένος στο ύψος απότομης, σχεδόν κάθετης προς
την θάλασσα, βουνοκορφής. Μπροστά απλώνεται το Κρητικό πέλαγος ενώ διακρίνεται 
μεγάλο μήκος της βόρειας ακτής της Κρήτης προς δυτικά και ανατολικά.Από τον Αγιο
Αντώνιο εμείς προχωράμε στον ασφάλτινο δρόμο και φτάνουμε λίγο πριν το Τσαμπί,
ένας ημιορεινό οικισμός (υψόμ. 280 μ., 9 κάτ.) του νομού Λασιθίου που αρχικά υπα-
γόταν στην κοινότητα Λατσίδας.Από εδώ και μέσω του αγροτικού δρόμου επιστρέ-
φουμε στα Ξερά Ξύλα όπου και τερματίζουμε την πεζοπορία μας.












ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΥΝΑΛΙ 


Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ
ΣΤΑ ΞΕΡΑ ΞΥΛΑ (ΠΑΝΩ ΜΕΡΑΜΠΕΛΛΟΥ) at EveryTrail
EveryTrail - Find hiking trails in California and beyond