Κυριακή 22 Απριλίου 2012

ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ - ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΒΡΟΚΑΣΤΡΟ

Η περιοχή του Καλού Χωριού βρίσκεται στη Βορειοανατολική Κρήτη, στο νότιο τµήµα
του κόλπου του Μεραµπέλλου.Ο όμορφος σήμερα κάμπος που δημιουργήθηκε στα
Ενετικά χρόνια, με τον σημερινό γραφικό και παραδοσιακό οικισμό του Καλού Χωριού
στο κέντρο του χαρακτηρίζεται σαν μια από τις ομορφότερες γωνιές του Νομού μας,
μιας και συνδυάζει τον κρητικό ήλιο και την θάλασσα, με το βουνό τα δάση, και γενικά
το πράσινο που κυριαρχεί στην περιοχή.Το πλήθος των αρχαιολογικών ευρηµάτων σε
ολόκληρη την περιοχή καθώς και η ύπαρξη του προϊστορικού οικισµού του Ίστρου δη-
λώνουν την έντονη παρουσία του ανθρώπου σε ένα τόπο με σημαντική γεωγραφική
θέση, δεδοµένου ότι βρίσκεται κοντά σε αξιόλογες µινωικές θέσεις, όπως ο Μόχλος,
τα Γουρνιά, η Ψείρα, το Καβούσι.Σε αυτή την περιοχή περπάτησε την Κυριακή του
Θωμά η ορειβατική ομάδα, στα αρχαία μινωικά μονοπάτια γύρω και μέχρι την κορφή
του υψώματος του Βρόκαστρου.


VIDEO ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΓΚΑΛΟ















ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ (ΙΣΤΟΡΙΑ)
Με εμφανή την παρουσία οικισμών στον ευρύτερο χώρο από την νεολιθική περίοδο και
τα Μινωικά χρόνια ξεκινά η ως τώρα γνωστή αρχαιολογία του χώρου. Η Αμερικανίδα
αρχαιολόγος Έντιθ Χώλ στα 1910-1912 ανέσκαψε στο λόφο του Βροκάστρου άγνωστης
ονομασίας μικρό οικισμό. Στη συνέχεια έχουμε την κατοίκηση της Ιστρώνας, που το
όνομα της διατηρείται πολλούς αιώνες (Αρχαϊκά χρόνια 6ος π.Χ αιώνας έως τον 18ο
αιώνα μ.Χ. Στα Ρωμαϊκά χρόνια μέχρι τον 9ο αιώνα μ.Χ η Ιστρών και αργότερα ο
Ιστρώνας θα αποτελεί τον μοναδικό κύριο οικισμό του χώρου. Αρχαιοελληνικός ναός
φαίνεται σε ερείπια κοντά στον οικισμό του Πύργου.Στα Βενετικά χρόνια ολόκληρη η
κοιλάδα ξεχερσώθηκε που ήταν έρημη ως τα 1450-1500 μ.X φυτεύτηκε ελαιόδεντρα
και γέμισε αργότερα νερόμυλους.Το συναντούμε όμως για πρώτη φορά(σαν Κalo
Khrio) στην απογραφή που έκαναν οι Αιγύπτιοι τη διάρκεια της δικής τους κατοχής
στην Κρήτη (τα έτη 1830 έως 1840).









Στην πηγή "σφακόνερο"... με λίγο τρεχούμενο νερό 


















Το Καλό Χωριό στην απογραφή αυτή, του 1834, είχε 10 χριστιανικές οικογένειες και 4 μωαμεθανικές. Το 1881 ανήκε στο Δήμο Κριτσάς με 329 κατοίκους όπως και το 1900
με 575 κατοίκους. Το 1920 είναι έδρα αγροτικού Δήμου (αναγράφεται ως Καλό Χωρίο)
με 677 κατοίκους, το 1928 (ως Καλό Χωριό) είναι έδρα κοινότητας με 523 κατοίκους,
το 1940 (πάλι ως Καλόν -Χωρίον) με 659 κατοίκους και το 1951 φτάνει τους 721 κα-
τοίκους. Από τότε αρχίζει σταδιακά μια φθίνουσα πορεία καθώς το ανθρώπινο δυναμικό
του απορροφάται από τον ταχύτατα αναπτυσσόμενο Άγιο Νικόλαο. Έτσι το 1961 μένει
με 704, το 1971 με 554, το 1981 με 612 και τέλος το 1991 με 548 μόνο κατοίκους.Το
 Καλό Χωριό αναγνωρίστηκε σαν αυτοκέφαλη Κοινότητα το 1925 και στην τελευταία
απογραφή  του 1991 την αποτελούσαν οι οικισμοί: Καλό Χωριό, Ίστρον, Πύργος, και
Φορτί.



























Αριστερά από το Καλό Χωριό βρίσκεται το ύψωμα του Βρόκαστρου που ελέγχει
οπτικά τον κόλπο του Μεραμπέλου καθώς και την αρχαία οδό που συνδέει τη Δυτική
με την Ανατολική Κρήτη.Πάνω στο υψίπεδο του Βρόκαστρου σε υψόμετρο 313 μ.
ανατολικά από το Καλό Χωριό ιδρύθηκε στο τέλος των μετανακτορικών μινωικών
χρόνων και διατηρήθηκε μέχρι τον 7. αϊ. ένας ορεινός οικισμός-καταφύγιο, σαν το
Καρφί, το Καβούσι και το Καστρί Παλαικάστρου. Η θέση του είναι στρατηγική με
μεγάλη εποπτεία στο πέρασμα οπό το βορρά στο νότο, ενώ ταυτόχρονα είναι δυ-
σπρόσιτη.Υπήρχαν δύο συνοικίες μια ψηλά και μια λίγο χαμηλότερα με οχύρωση.
 Έχουν ανασκαφτεί πολλοί τάφοι διαφόρων τύπων. Οι ταφές έχουν γίνει με διάφο-
ρους τρόπους: σε πίθους και άλλα αγγεία,ταφές και καύσεις σε λαξευτούς τάφους,
καύσεις σε ταφικά περιφράγματα. Έχουν εντοπιστεί δύο ιερά, ένα στον οικισμό με
πεζούλι για τα είδωλα και ένα άλλο δίπλα στους τάφους.





























Ο Ιωσήφ Χατζηδάκης που υπήρξε ένας αξιόλογος αρχαιολόγος με καταγωγή
Σφακιανή (αρχικά σπούδασε γιατρός, και εξάσκησε το επάγγελμά του στην
Κρήτη μέχρι το 1883,οπότε επιδόθηκε στην αρχαιολογία), και διενήργησε πολ-
λές επιτυχείς ανασκαφές σε διάφορα Προϊστορικά σημεία της Κρήτης, έγραψε
σε ένα από τα συγγράμμα του με τίτλο «Περιήγησις εις την Κρήτη 1881», για
τις αρχαιότητες στο Βρόκαστρο :  "ΒΡΟΚΑΣΤΡΟΝ Πλησίον τοϋ Καλού χωρίου 
τής επαρχίας Ίεραπέτρας, προς ανατολάς, ύψοΰται απότομος βραχώδης λόφος, 
γνωστός υπό τό όνομα Βρόκαστρο. Ή δεσποινίς Η&11 πιστεύει, οτι τό ό'νομα 
προήλθε κατά συναίρεσιν από τό Έβραιόκαστρον. Έγώ πιστεύω, δτι προήλθεν 
από τό Βρυόκαστρον και ώνομάσθη ούτω, διότι ή παρακείμενη παραλία έχει 
πολλά, πάμπολλα βρύα."























Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΡΟΚΑΣΤΡΟΥ
Το 1912 ανατολικά του Καλού Χωριού ανασκάφτηκαν τμήματα Υστερομινωικού ΙΙΙΓ –
Γεωμετρικού οικισμού. Ο οικισμός πιθανόν ιδρύθηκε γύρω στο 1200 π.Χ. και διατη-
ρήθηκε έως τον 8ο αιώνα π.Χ. Ωστόσο ο οικισμός συνεχίζει και στην Ανατολίζουσα
περίοδο, όπως αποδεικνύεται από την παρουσία των τάφων. Η θέση είναι απόκρημνη,
φυσικά οχυρή, με εντυπωσιακή δυνατότητα άμυνας. Η θέση έγινε ασφαλέστερη με την
οικοδόμηση ενός τείχους δυο όψεων, που περικλείει το κατώτερο τμήμα της και το
οποίο σώζεται αποσπασματικά,με πάχος 1. -1.5μ. Αποτελείται από μεγάλους ασβε-
στολιθικούς δόμους και γέμισμα από μικρές πέτρες. Το τείχος χρησιμοποιήθηκε και
ως αναλημματικό για τη στήριξη κάποιων σπιτιών. Ο οικισμός διαιρείται σε δυο κύ-
ριες γειτονιές, μια στην κορυφή, και μια άλλη 55μ.πιο κάτω, στη βόρεια πλαγιά.
Μεταξύ τους αποκαλύφθηκαν αρχιτεκτονικά κατάλοιπα πέντε δωματίων, ενώ χαμη-
λότερα από την δεύτερη βρέθηκαν και άλλα.













































Στον αρχαίο αυτό οικισμό φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε η τεχνική κατασκευής
των διαδοχικών ανδήρων πάνω στα οποία χτίζονταν τοίχοι από αδούλευτες πέτρες.
Στους αρχιτεκτονικούς τύπους αναγνωρίζονται, ορθογώνια δωμάτια με είσοδο, συνή-
θως στην στενή πλευρά, έκκεντρα. Τα βοηθητικά δωμάτια οικοδομούνται στον ίδιο
άξονα με το κύριο δωμάτιο και σπάνια πλάι του. Τα τοπογραφικά δεδομένα καθόρισαν
τις κατόψεις τους, τη διάταξη των δωματίων, και τη θέση των δρόμων. Τα σπίτια είχαν
το σχήμα ορθογώνιου στενόμακρου ευρυμέτωπου οίκου. Η διάταξή τους είναι ακανό-
νιστη και μερικοί τοίχοι δεν είναι εντελώς ευθύγραμμοι, εξαιτίας των κλίσεων του
εδάφους.Είναι φανερή η στενή σχέση με την προϊστορική πολεοδομία και αρχιτε-
κτονική. Έντονα μινωικού χαρακτήρα είναι και τα καλντερίμια που υπάρχουν ανά-
μεσα στα σπίτια. Αξιόλογο είναι ένα μινωικό δωμάτιο που θεωρήθηκε ως ιερό και
διατηρήθηκε στο τέλος του 8ου αιώνα π.Χ. (έκταση: 20 τ.μ.). Εισόδους είχε και από
τις δύο στενές πλευρές.

ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΜΙΝΩΙΚΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ















































Το Βρόκαστρο είναι ένας από τους κυριότερους οικισμούς της  περιοχής έρευνας και
ο πιο σημαντικός για την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου στα πλαίσια μιας σειράς παράλ-
ληλων χρονικά κοινοτήτων που εκτείνονται από το Καβούσι μέχρι την Κριτσά. Η ει-
δοποιός διαφορά μεταξύ του Βροκάστρου και των άλλων κοινοτήτων είναι ότι λόγω
της εγγύτητας του με την παραλία διατηρούσε στενή επαφή με την κεντρική Κρήτη
και το Αιγαίο. Οι επικρατούσες περίοδοι κατοίκησης στην κορυφή του Βροκάστρου
είναι η Προτοανακτορική και Υστερομινωική ΙΙΙ Γ μέχρι το τέλος της Γεωμετρικής
περιόδου. Ωστόσο ο οικισμόςσυνεχίζει και στην Ανατολίζουσα περίοδο, όπως απο-
δεικνύεται από την παρουσία των τάφων. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις για κατοίκηση
κατά την Κλασική και Ελληνιστική περίοδο από τα καλής ποιότητας μελαμβαφή
όστρακα που αποκαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές της Hall. Ο Nowicki δίνοντας της
δική του ερμηνεία θεωρεί τον οικισμό τυπική αμυντική θέση της Μεσομινωικής Ι –
ΙΙ. Στο πλαίσιο επιφανειακής έρευνας στην ευρύτερη περιοχή του Βροκάστρου έχουν
εντοπιστεί λείψανα εγκαταστάσεων και ταφικών συνόλων τόσο των μινωικών όσο και
των ιστορικών χρόνων.    (  ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ : ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝΚ ΚΑΙ ΠΕΡΙ-
- ΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ  ΠΟΡΩΝ :  http://new.ims.forth.gr/?q=en/node/1896  )


















H ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ 




Δεν υπάρχουν σχόλια: