ΦΑΡΑΓΓΙ ΠΕΥΚΩΝ ΣΗΤΕΙΑΣ

Πριν περίπου ένα χρόνο είχαμε επισκεφτεί την περιοχή των Πεύκων Σητείας
και είχαμε περπατήσει βόρεια στα ορεινά του Σητειακού χωριού, στις πλαγιές
της μικρής οροσειράς "Ρομανάτη", όπου και είχαμε επισκεφθεί τα σπηλαιό-
βάραθρα της περιοχής "Βείκου" και  "Απαλούστρες". Νοτιότερα του χωριού
όμως ξεκινά και το ομώνυμο πανέμορφο φαράγγι μέσα σε ένα πευκοδάσος
που έδωσε και το όνομα στην περιοχή, και η ορειβατική ομάδα περπάτησε
σήμερα το ιδιαίτερο αυτό φαράγγι που ανήκει σε μια μικρή ομάδα φαραγγιών
που ξεκινούν από τον ορεινό όγκο των Στειακών βουνών και εκβάλουν στο
Λυβικό πέλαγος: Ορεινού, Πεύκων, Καψά, Ζάκρου, Χοχλακιών, Λαμνώνι...
(Φώτο Γιάννης Πάγκαλος)

Το φαράγγι των Πεύκων βρίσκεται στη νότιοανατολική ακτή της Κρήτης μεταξύ
του ομώνυμου χωριού και του Μακρύ Γιαλού. Ξεκινά λίγο μετά το χωριό που
απέχει 7 χλμ από την θάλασσα όπου και εκβάλει. Αρχικά  το μονοπάτι δεν προ-
χωράει μέσα στο φαράγγι, αλλά πάνω από το πρανές του και μετά από 700-800
μέτρα περίπου κατηφορίζει για να μπεί στην κοίτη του φαραγγιού.Το συνολικό
του μήκος είναι περίπου 2,0 χιλιόμετρα, πλάτος κατά μέσο όρο 90 μ. βάθος από
10 έως 120 μ. και η υψομετρική διαφορά εισόδου εξόδου περίπου 300 μέτρα και
είναι καταπράσινο από πεύκα,  πλατάνια, χαρουπιές, πρίνους και άλλα δασικά
φυτά.

Το φαράγγι διαθέτει μια ξεχωριστή ομορφιά, γιατί  βρίσκεται μέσα σε δάσος πεύ-
κων  όπου και το πράσινο σε συνδυασμό με τα  γκριζόλευκα απότομα βράχια δια-
μορφώνουν μια ιδιαίτερη μορφολογία που το κάνουν να ξεχωρίζει  από τα άλλα
γνωστά φαράγγια της ανατολικής Κρήτης, που τα περισσότερα χαρακτηρίζονται
ξερά.Γύρω από το φαράγγι συναντά κανείς εκτός από πεύκα πρίνους, σκίνους,
ελιές και χαρουπιές,αλλά και φρυγανώδη βλάστηση. Ξεκινώντας από το χωριό
διασχίζουμε  τους ελαιώνες και φτάνουμε στον πρώτο νερόμυλο τον "νερόμυλο
του Ηλία"όπως είναι γνωστός.Η παράδοση τον αναφέρει ως ερείπιο από τους
χρόνους των Σαρακηνών Αράβων μέχρι τους χρόνους της κυριαρχίας των Τού-
ρκων, όπου ένας κυνηγημένος από την Μεσσαρά, Λαντζάνης στο επίθετο, τον
ξανάχτισε. Απόγονοι του, οι Λαντζανάκηδες είναι κάτοικοι σήμεα των Πεύκων.
Ο μύλος κράτησε και λειτουργούσε με διαφορετικούς κατά καιρούς κατόχους
μέχρι το 1915, με τελευταίο κάτοικο τον Ηλία Νικ. Καναβάκη, με του οποίου
τα’ όνομα αναφέρεται μέχρι σήμερα.

Μετά από τον νερόμυλο του Ηλία ξεκινά ουσιαστικά και το φαράγγι,κατηφο-
ρίζουμε για να καταλήξουμε στην κοίτη του από όπου ένα πολύ καλά διαμο-
ρφωμένο μονοπάτι ακολουθεί την ροή του νερού και δισχίζει το  φαράγγι
σχεδόν σε όλο του το μήκος, ενώ συναντάμε μικρές ανθρώπινες παρεμβάσεις
που έχουν  γίνει τα τελευταία χρόνια για την διευκόλυνση των πεζοπόρων,
όπως μια σκάλα, και ξύλινα παγκάκια, τραπέζια, και κουπαστές. Η βλάστηση
στην κοίτη καλύπτεται από πλατάνια και βότανα, ενώ εντυπωσιακοί είναι και
οι μοναδικοί, για την Κρήτη, σχηματισμοί των άσπρων πετρωμάτων που ξε-
περνούν σε ύψς τα 100 μέτρα.

Βγάινοντας από το φαράγγι των Πεύκων θα φτάστην Πισοκάμινο, και
συνεχίζοντας 500μ παρακάτω θα φτάσετε στο ύψος του Άσπρου Ποταμού,
όπου 500 προς το βορά πάνω στο μονοπάτι υπάρχει ένας τεράστιος βράχος,
ο Βόλακας του Σαρακηνού.Είναι ένας μεγάλος βράχος που η παράδοση λέει
ότι όταν οι Σαρακηνοί επέδραμαν στην Κρήτη, οι ντόπιοι κάτω από αυτόν
βρήκαν κρυμμένο έναν Σαρακηνό και τον σκότωσαν. Από τότε ο βράχος
αυτός ονομάζεται “του Σαρακηνού ο βόλακας”. Η επιφάνειά του είναι λίγο
επίπεδη με μικρή κλίση προς τα κάτω και πάνω σε αυτόν υπάρχουν πολλές
πέτρες στο μέγεθος αυγού, μικρότερες ή μεγαλύτερες. Αυτές έχουν γίνει
αντικείμενο παρατήρησης και απορίας των ξένων περαστικών, πως βρέ-
θηκαν και μένουν πάνω στο βράχο. Οι κάτοικοι διηγούνται ότι από τους
πολέμους, τις επιδρομές και άλλες κακές καταστάσεις παλιών χρόνων είχαν
στερήσεις. Η πείνα ήταν το μεγάλο τους πρόβλημα. Τα πεινασμένα παιδιά,
όταν περνούσαν μπροστά από τον βράχο παίρνανε μια πέτρακαι την έριχναν
πάνω σε αυτόν. Αν αυτή έμενε και δεν κυλούσε κάτω, έφευγαν με την εντύ-
πωση ότι όταν φθάσουν στο σπίτι τους θα βρουν να φάνε χορταστικό φαγητό.
Το αντίθετο θα συνέβαινε αν η πέτρα κυλούσε και έπεφτε κάτω. Έτσι λέγεται
πως έμειναν οι πέτρες πάνω στο βράχο.

ΑΣΠΡΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ
Στην έξοδο του φαραγγιού βρίσκεται ο μινρός οικισμός του Άσπρου Ποταμού.
που αναφέρεται σαν ο αρχαιότερος συνοικισμός της περιοχής των Πεύκων.
Λέγεται ότι τα πολύ παλιά χρόνια ο Άσπρος Ποταμός ήταν πολύ μεγάλος,  μα οι
κάτοικοι του αναγκάστηκαν να τον εγκαταλείψουν γιατί υπήρξαν από τη θάλασσα
συχνές επιδρομές και καταστροφές. Μετοίκησαν λοιπόν βορειότερα σε μέρη
ορεινά, απόμερα και περισσότερο ασφαλή χρησιμοποιώντας τον οικισμό πλέον
σαν μετόχι. Κατέβαζαν τα ζώα τους κρύους μήνες του χειμώνα ή μένανε  περι-
στασιακά στο μετόχι για να φροντίσουνε τους κήπους που είχανε τριγύρω. Ως
πρώτοι κάτοικοι της ορεινής περιοχής των Πεύκων αναφέρονται αυτοί του Άσπρου
Ποταμού. Η περιοχή είναι πολύ θεαματική, τα βουνά, οι λαγκάδες και οι πλαγιές
τους είναι καταπράσινες από δέντρα. Νότια η κοιλάδα φτάνει μέχρι την Ανάληψη
και διασχίζεται από τον χείμαρρο Άσπρο Ποταμό στον οποίο οφείλει ο συνοικισμός
και το όνομα του Σήμερα, όλα τα ερείπια και τα παλιά σπίτια χτισμένα με πέτρες
και χώμα έχουν ανακαινιστεί και αναπαλαιωθεί. Ο οικισμός του Άσπρου Ποταμού
έχει χαρακτηριστεί  παραδοσιακός διατηρητέος και η αυθεντικότητά του προστα-
τεύεται από το ελληνικό κράτος.