ΣΓΟΥΡΟΣ ΠΡΙΝΟΣ-ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ-ΧΑΥΓΑΣ ΣΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ

Το οροπέδιο του Καθαρού είναι το "σπίτι" της ορειβατικής μας ομάδας. Τόσο κοντά
όσο και ψηλά τόσο άγριο όσο και όμορφο, είναι το μέρος που έχουμε επισκεφθεί
τις περισσότερες φορές,που μας αρέσει να περπατάμε και να ανακαλύπτουμε, όπου
όλες οι εποχές του χρόνου είναι ξεχωριστές, το χειμώνα με τα χιόνια, την άνοιξη με
τα λογής λογής αγριολούλουδα, το καλοκαίρι με τον καυτό ήλιο και τα καταπράσινα
αμπέλλια,το φθινόπωρο με τα πρώτα νερά να κυλούν στο ποτάμι του.Οι πεζοπορικές
διαδρομές του πάρα πολλές, κάθε φορά και μια διαφορετική αλλότε μέσα στο ορο-
πέδιο αλλότε στις γύρω βουνοκορφές της Δίκτης Λάζαρο ,Σπαθί, Τσίβη, αλλά και
σε μικρότερες με εντυπωσιακή θέα όπως στους Ανεφαλάκους,στην Πλατιά Κορφή
στην Αλόιδα,στην Χαλασμένη Κορφή πάνω από το Σελάκανο και άλλοτε στο φαράγγι
του Χαυγά ή στα Λιβάδια στους πρόποδες του Λάζαρου.Και όπως διαβάζει κανείς
στην δικτυακή πύλη της Κριτσάς"....Εκεί που ακόμα σήμερα στολίζουν τον ουρανό 
και τις χαράδρες γύπες, γυπαετοί, μοναδικές κιτρινομύτες καλιακούδες και κούκκοι 
και μυρώνουν τον αγέρα η θρίμπα και ο δίκταμος, εκεί στην ηρεμία των πρίνων, των 
ασφεντάμων, της αμπελιτσάς, της αντρικουκκιάς, του αλούτσουνα, του σταμνάγκαθου, 
της μαύρης, του θύμου του βουνού, της κεντρούκλας και του ξερόγκριζου βράχου 
του ΟΡΟΠΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ..."  προσθέτω εγώ :¨εκεί μας αρέσει εμάς !

Η σημερινή διαδρομή μας ξεκινά από τον "Σγουρό Πρίνο" στην νότια πλευρά του
οροπεδίου όπου αφήνουμε τα αυτοκίνητα που μας έφεραν μέχρι εδώ,και ξεκινάμε
την διαδρομή μας με πορεία νότιο-ανατολική και κατεύθυνση προς το γνωστό μας
διάσελο πάνω από την περιοχή  "στο λάκο τσ΄ όχρας".Αυτή την φορά στην περιοχή
μας εντυπωσιάζει το ότι κρατάει ακόμα αρκετές ποσότητες χιονιού που λαμπιρίζει
κάτω από τον δυνατό ήλιο.Παρά τον καλό καιρό και την ηλιοφάνεια που επικρατεί
στον αέρα κυκλοφορεί μια ψύχρα που κατεβαίνει από την μεριά των χιονισμένων
κορφών του Λάζαρου και του Σπαθιού, που διατηρούν απάνω τους ακόμα αρκετή
ποσότητα χιονιού, χαρίζοντας μας εντυπωσιακές εικόνες που θυμίζουν αλπικές
περιοχές της κεντρικής Ευρώπης.Παντού γύρω μας κυριαρχούν αυτή την εποχή
οι κίτρινες νεραγκούλες ,οι λευκοί κρόκοι και οι  μικρές πανέμορφες χιονοδόξες

Από τον "λάκο τσ΄όχρας" συνεχίζουμε ανατολικά περνάμε από το ρέμα που κατε-
βαίνει από τον Λάζαρο και συνεχίζουμε με κατεύθυνση προς το εκκλησάκι του
"Τιμίου Σταυρού" στον μικρό λόφο στην δυτική πλευρά του Καθαρού. Ανεβαί-
νουμε και κατεβαίνουμε δυο πλαγιές με εντυπωσιακόυς πετρώδεις σχηματισμούς
και πρίνους μέχρι τους πρόποδες του λόφου με το εκκλησάκι.Στην συνέχεια πε-
ρπατάμε στο μονοπάτι που κινείται παράλληλα με το φαράγγι του Χαυγά στην
κορφή από την αριστερό του πρανές από όπου βλέπουμε και ακούμε τα τρεχού-
μενα νερά που κινούνται πρός το οροπέδιο του Λασιθίου. Η μεγάλη ποσότητα
νερού που τρέχει μας αναγκάζει να αλλάξουμε σχέδια και να μην κατέβουμε
στο μέσα στο φαράγγι για να αποφύγουμε τυχόν προβλήματα, και έτσι συνεχί-
ζουμε την πορεία μας μέχρι λίγο πριν την είσοδο του. Από εκεί και μετά από
μια χαλαρωτική ξεκούραση στο γρασίδι επιστρέφουμε από τους αγροτικούς
δρόμους στον "Σγουρό Πρίνο" τερματίζοντας την όμορφη διαδρομή μας
Περπατάμε και τα μάτια μας δεν χορταίνουν να γεμίζουν με εικόνες από τη θέα και
την άγριάδα των πανύψηλων χιονισμένων βουνοκορφών. Γύρω μας επιβλητικές
ορθοπλαγιές της Δίκτης άλλες χιονισμένες και άλλες γυμνές, η άγρια ορεινή Κρήτη,
και νοιώθεις ότι πρέπει να φυλάξεις αυτόν τον ήρεμο τόπο, να τον φυλάξεις καλά
κρυμμένο μέσα σου, να τον προστατεύσεις. Εδώ πάνω σε αυτή την υπέροχη φύση
ξεφεύγεις από τους ρυθμούς της πόλης, από το άγχος και την τρέλα της καθημερινό-
τητας όπου αδειάζει  το μυαλό για να αποθηκεύσει  τη μαγεία του τοπίου και τις
όμορφες εικόνες που προσφέρονται, με τα πανέμορφα αγριολούλουδα σε χρώματα
του μπλε, του κίτρινου του μώβ, με τις μέλισσες και τα άλλα έντομα σε ένα  τρελό
χορό να προσπαθούν να χαρούν και να ζήσουν την άνοιξη, ανάμεσα στα αρωματικά
φυτά και τα βότανα που πλημμυρίζουν με τα άρωματα τους τον αέρα ...εδώ μας 
αρέσει εμάς ! ...εδώ που φύση τώρα πραγματοποιεί την "κίτρινη επανάσταση"

Η "ΚΙΤΡΙΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ" ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

Η φύση στα βουνά κατά την περιόδο της ΄Ανοιξης "βάφεται" από ποικιλία χρωμάτων
και η όψη της αλλάζει σε σχέση με το χειμώνα..Κυρίαρχα χρώματα : το πράσινο το
βασικό χρώμα της φύσης,της φρεσκάδας,της ελπίδας,της αναγέννησης που το συ-
ναντάμε σε όλες του τις αποχρώσεις, στα φύλλα στη χλόη, γενικά παντού αλλά και
το κίτρινο το χρώμα της ζεστασιάς σε πλήθος λουλουδιών.Σε αυτή την διαδρομή
μας συναντήσαμε μερικά από αυτά τα εντυπωσιακά ανθισμένα κίτρινα λουλούδια
και σας τα παρουσιάζουμε παρακάτω :



ΚΙΤΡΙΝΟΣ ΑΣΠΑΛΑΘΟΣ

Ασπάλαθος ή καλυκοτόμη η εριότριχος, σπαλάχτρι, σπαλάθρι και ασφάλαθος και
Σπαλάθρι (Calicotome villosa), που κιτρινίζει με την παρουσία του ολόκληρες πλαγιές
Η αρχαία λέξη «ασπάλαθος» με την οποία  το περιγράφει ο Διοσκουρίδης, διατηρείται
επί χιλιάδες χρόνια και θεωρείται γλωσσολογικά ( Λεξικό Μπαμπινιώτη) ότι είναι
δάνειο από κάποια (άγνωστη) προϊστορική μεσογειακή γλώσσα.Η επιστημονική
ονομασία του φυτού Calicotome (Καλυκοτόμος) προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις
κάλυκας + τομή. Αναφέρεται στον κάλυκα που τέμνεται εγκάρσια κατά την ανάπτυξη
του άνθους.Ανήκει στην οικογένεια των Χεδροπών, Ψυχανθών (Papilionaceae). Οι
Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι με ταακανθωτά κλαδιά του Ασπάλαθου χτυπούσαν
και τιμωρούσαν τους τυράννους στον Άδη.Είναι ιδιαίτερα ακανθώδης θάμνος καθώς
ολόκληρο το φυτό καλύπτεται από αγκάθια, ανάμεσα στα οποία βγαίνουν τα κίτρινα
πολυάριθμα άνθη του σε σχήμα πεταλουδόμορφο ανά 2-15 σε δέσμες ή βότρεις, στις
μασχάλες των φύλλων.Ανθίζει την Άνοιξη και -ανάλογα με το υψόμετρο- διατηρεί τα
άνθη του μέχρι τον Μάιο.Θεωρείται  παραμεσόγειο  είδος και φύεται σε θαμνότοπους
χαμηλού υψομέτρου, κυρίως σε ξηρές περιοχές.Ο ασφόδελος έχει ωφεληθεί από τις
αλλαγέςπου έχει επιφέρει ο άνθρωπος στη ζώνη της Μεσογείου: πυρκαγιές, υπερβό-
σκηση.Τα αγκάθια και η άσχημη γεύση του απωθεί τα πρόβατα και τις κατσίκες και έτσι
μπορεί να αναπτυχθεί σε μεγάλους πληθυσμούς..

ΚΙΤΡΙΝΕΣ ΝΕΡΑΓΚΟΥΛΕΣ

Οι νεραγκούλες (ranunculus asiaticus) είναι φυτά της οικογένειας των βατραχιδιιδών
(ranunculaceae), η οποία περιλαμβάνει μερικά άλλα γνωστά λουλούδια όπως οι
ανεμόνες και οι παπαρούνες. Η οικογένεια πήρε τ’όνομά της όχι από το σχήμα
κάποιου μέλους της, αλλά από το ότι πολλά είδη της συναντώνται δίπλα ή μέσα στο
νερό, σαν τους βατράχους. Το γένος ranunculus (βατραχάκι) περιλαμβάνει 400-600
είδη με τεράστια εξάπλωση σε μεγάλο μέρος του κόσμου.Η νεραγκούλα είναι αυτοφυής
της χώρας μας. Γενικότερα μπορεί να βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής
Μεσογείου, δηλαδή και σ’άλλα μέρη της νοτιοανατολικής Ευρώπης, στη νοτιοδυτική
Ασία και στη βορειοδυτική Αφρική.Καλλιεργείται ευρέως ως καλλωπιστικό.
Το φυτό δημιουργεί υπογείους κονδύλους για να περάσει τις αντίξοες συνθήκες του
θερμού και ξηρού μεσογειακού καλοκαιριού. Με την έλευση των πρώτων βροχών του
φθινοπώρου το φυτό ενεργοποιείται και πάλι. Η περίοδος ανάπτυξής του συνεχίζεται
έως το χειμώνα και κορυφώνεται την άνοιξη, οπότε ανθίζει. Προς το τέλος της άνοιξης
ξεραίνεται για να περιέλθει και πάλι στην καλοκαιρινή κατάσταση νάρκης.

ΚΙΤΡΙΝΕΣ ΣΚΟΡΖΟΝΕΡΕΣ

Scorzonera spp. (Σκορτζονέρα), Στο γένος αυτό ανήκουν περί τα 100 είδη. Ενδημικό
χειμερινό φυτό της μεσογείου.Ως επί το πλείστον είναι πολυετές φυτό, ανθοφορεί την
άνοιξη και έχει πασσαλώδη ρίζα.φυτό, ύψους 3-45(-60) cm, σχεδόν λείο ή µε
πυκνό τρίχωµα, ειδικά στη βάση των βλαστών. Φύλλα µήκους 5-30(-45) cm,
γραµµοειδή που λεπταίνουν στην κορυφή. Περίβληµα 10-30 mm και ως 40 mm
σε καρποφορία, λείο ή χνουδωτό. Γλωσσοειδή ανθίδια κίτρινα, συχνά κοκκινωπά
εξωτερικά. Αχαίνια 5-10 mm, επιµήκη-κυλινδρικά.Φαράγγια µε ασβεστούχο υπό-
στρωµα, θαµνώνες, βραχώδεις λόφοι, χαλάσµατα, λιθώνες, κυρίως στην αλπική
 ζώνη (υψ. 900-2400 m)  Έχει χαρακτηριστικά γραμμοειδή φύλλα. Συλλέγεται
ολόκληρο το φυτό, το οποίο τρώγεται είτε ωμό ως σαλάτα είτε βραστό μαζί με άλλα
χόρτα



ΚΙΤΡΙΝΕΣ  ΞΥΝΗΘΡΕΣ

Η οξαλίδα (Oxalis sp. της οικογένειας Oxalidaceae) είναι ένα όμορφο φυτό το οποίο
φύεται κατά κόρον στο χώμα των χωραφιών.Είναι γνωστή σαν ξυνήθρα ή ξυνίτσα ή
ξυνίδα ή ξυνάλατη επειδή τη χαρακτηρίζει μία υπόξινη και ελαφρά αλμυρή γεύση. Η
βρώση της σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνη για τον άνθρω-
πο, αλλά σε μικρές χρησιμοποιείται στη βοτανοθεραπεία.Το όνομα της ετυμολο-
γείται από τα αρχαία ελληνικά οξύς (= ξινός) και άλας (= αλάτι). Παρότι το φύλλωμα
της είναι τρίφυλλο ή τετράφυλλο δεν έχει καμιά συγγένεια με το γνωστό μας τριφύλλι.
Τη νύχτα τα φύλλα της διπλώνουν και κλείνουν.


ΚΙΤΡΙΝΕΣ ΜΑΝΤΗΛΙΔΕΣ

Η λατινική ονομασία του είναι Chrysanthemum coronarium (Χρυσάνθεμο το στεφανω-

ματικό) και ανήκει στην οικογένεια των Αστερίδων (Σύνθετα) η οποία  περιλαμβάνει 

περίπου 20 ποικιλίες που υπάρχουν σε Ευρώπη, κεντρική και ανατολική Ασία. (Οικο-

γένεια Compositae). Είναι ο Αρχαίος Αμάρακος ή το Αμάρακον, και με αυτό οι γιατροί
της αρχαιότητας έφτιαχναν αλοιφή που την χρησιμοποιούσαν για τη διάλυση των ογκι-
δίων και για τα έλκη. Τα άνθη της χρησίμευαν για τον ίκτερο και χρησιμοποιήθηκε ως
συστατικό στη θεραπεία της γονόρροιας και της σύφιλης.Εξ αιτίας του χρυσού χρώ-
ματος των ανθέων οι αρχαίοι αποκαλούσαν το φυτό «Διός Όφρυς». Πιθανώς πρόκειται
για το «χάλκινον άνθος» του Νίκανδρου, και το μαγικό και ιαματικό φυτό της Μήδειας,
κόρης της Εκάτης, ο έρωτας της οποίας για τον Ιάσονα είναι γνωστός σε όλους μας.
Στην Αθήνα, τα νεαρά βλαστάρια ήταν μια λιχουδιά στις αρχές του 11ου αιώνα. Παρα-
δοσιακά στην Κρήτη την Μεγάλη Σαρακοστή μάζευαν τους τρυφερούς βλαστούς του
φυτού και αφού αφαιρούσαν τα φύλλα την έτρωγαν με λαδόξιδο. Επίσης έβαζαν φυτό
και άνθη κάτω από το κρεβάτι για να μην πηγαίνουν οι ψύλλοι. Με τους στήμονες της
μαντηλίδας έβγαζαν ένα ωραίο κίτρινο χρώμα για βαμβακερά νήματα και πανιά. Στην
Κρήτη μαντηλίδα ονομάζουν και το χρυσάνθεμο το σιτόφιλον, το οποίο έχει άνθη
κίτρινα μικρά και φύλλα λίγο σαρκώδη. Θεωρούνται όμως δηλητηριώδη και δεν χρη-
σιμοποιούνται ούτε κόβονται.. 

ΚΙΤΡΙΝΕΣ ΠΙΚΡΑΛΙΔΕΣ 

Η πικραλίδα ή αγριομάρουλο ή αγριοράδικο ή ταραξάκος βρίσκεται ώς αυτοφυές
στην Ελλάδα, σε μεγάλη συχνότητα στα λειβάδια, σε ακαλλιέργητα χωράφια και
συχνά στις άκρες των δρόμων.Είναι γνωστό στην Μεγάλη Βρετανία dandelion ( δό-
ντι + λέων ) δηλ. το δόντι του λιονταριού. Εχει γεύση γλυκόπικρη.Ερευνες έχουν
αποδείξει, οτι τα φύλλα του μας προμηθεύουν με μεγάλες ποσότητες βιταμίνης Α,
καλίου, και μεταλλικών στοιχείων. Πρέπει να γνωρίζετε οτι η περιεκτικότητά του
σε σίδηρο,υπερβαίνει κατά πολύ εκείνη του σπανακιού.Ως αφέψημα, με χρήση
της ρίζας του είναι μαλακτικό, αποτοξινωτικό, υποβοηθητικό στήν θεραπεία της
χολολιθίασης,της ψωρίασης, των εκζεμάτων και της ποδάγρας. Με χρήση των
φύλλων του είναι κατάλληλο γιατρικό για τον διαβήτη,παχυσαρκεία κ.λ.π. Νωποί
μίσχοι του, βοηθούν στην αντιμετώπηση χρόνιων ηπατικών φλεγμονών και λει-
τουργούν υποβοηθητικά στην εύρυθμη λειτουργία του μεταβολισμού.

ΚΙΤΡΙΝΗ ΓΑΓΕΑ Η ΕΜΜΙΣΧΟΣ 

Μικρό, πολυτές, χνουδωτό φυτό με βολβούς και κοντούς βλαστούς. Άνθη κίτρινα,
με διάμετρο μέχρι 2,5 εκατοστά, που σχηματίζουν μπουκέτα την άνοιξη σε θαμνό-
τοπους και κυρίως σε ανοιχτές πετρώδεις τοποθεσίες.Πολλά είδη Γαγέας είναι
παρόμοια με διαφορές μόνο στα φύλλα και στο σχήμα των πετάλλων.(λατ. gagea
peduncularis)



 Και δύο εξαιρέσεις από τα κίτρινα αγριολούλουδα με δυό εντυπωσιακά όμορφα
μικρά άνθη που συντάμε εδώ στα ψηλά βουνά της Κρήτης αυτή την περίοδο:


ΧΙΟΝΟΔΟΞΑ Η ΝΑΝΩΔΗΣ 
scilla nana

Μικρό ενδημικό φυτό με εκτυφλωτικά γαλάζια άνθη έχει αυτό το όμορφο όνομα
γιατί προβάλει συχνά μέσα από το χιόνι.Το φυτό είναι βολβώδες με άνθη κυανό-
λευκα και το συναντάμε στην αλπική ζώνη των Κρητικών βουνών.To μικρό αυτό
φυτό έχει "ξαναβαπτιστεί" .Η σημερινή ονομασία του είναι scilla nana ενώ οι παλ
λιές ονομασίες του είναι : Chionodoxa nana - chionodoxa cretica - scilla cretica -
 chionodoxa forbesii-nar.idaea.
scilla albescens

                     
ΚΡΟΚΟΣ ΤΟΥ SIEBER
Crocus sieder

Θεωρείται ενδημικό της ορεινής περιοχής της νήσου. Άνθη με σωλήνα λευκό,
βραχύ και λοβούς 25-40 χιλ. μήκους, με χείλη ιώδη. Ανήκει στην οικογένεια
Ιριδωδών (Iridaceae) και είναι πολυετής πόα, με βολβό, ο οποίος περιβάλλεται
από ινώδεις χιτώνες. Έχει 3-6 γραμμοειδή φύλλα με λευκή κεντρική λουρίδα.
Τα άνθη εμφανίζονται από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούνιο

Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ


ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ (ΣΓΟΥΡΟΣ ΠΡΙΝΟΣ-ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ-ΧΑΥΓΑΣ at EveryTrail
EveryTrail - Find trail maps for California and beyond