Στο Βιβλίο των Χάρις Γάλλου και Αννα Μπούρα "Κυκλικές
πεζοπορίες και φαράγγια της Κρήτης"υπάρχει μια διαδρομή
στον Επάνω Λούμα με τίτλο"περιήγηση μοναστηριών" και
αναφέρεται στην όμορφη κυκλική διαδρομή που ξεκινάει από
τον οικισμό του Πάνω Λούμα περνάει από τις εντυπωσιακές
Μονές Καρδαμούτσας και Αρετίου και καταλήγει ξανά στον
παραδοσικό οικισμό του Λούμα.Η ομάδα μας συνοδευόμενη
από τις παραπάνω συγγραφείς και ακόμα είκοση πέντε λάτρεις
της φύσης πραγματοποίησε μια ακόμα όμορφη πεζοπορία πάνω
στο παλιό μονοπάτι που περνούσε από αυτές τις Μονές και απο-
τελούσε μέρος του δικτύου των πέτρινων αυτών μνημείων πια,
μιας αλλοτινής εποχής στην περιοχή του Πάνω Μεραμπέλου.
Η διαδρομή μας ξεκίνησε από τον παραδοσιακό οικισμό του Πάνω
Λούμα.Πήραμε το αγροτικό δρόμο που ξεκινάει μέσα από το χωριό
και μετά από μερικές δεκάδες νέτρα μέτρα βρήκαμε το παλιό
μονοπάτι.Το περιτοιχισμένο καλτερίμι συνεχίζει ανηφορικά παράλ-
ληλα με ένα μικρό ρυάκι.Το μονοπάτι είναι σκεπασμένο από
αγριόχορτα καιαγκαθωτούς θάμνους αλλά οι αντηρίδες στην άκρη
του μας δείχνουν το δρόμο.Παρόλο που με ψαλίδια προσπαθούμε να
τα καθαρίσουμε,μετά από λίγο εγκαταλλείπουμε την ιδέα μιας και
οι θάμνοιμε τους αρκετά ξυλώδεις κορμούς αντιστέκονται και μας
καθυστερούν.Υποσχόμαστε όμως να επιστρέψουμε μια άλλη φορά
αποκλειστικά για το καθαρισμό του,για να μην αφήσουμε άλλο
ένα τόσο όμορφο καλντερίμι να χαθεί....
Συνεχίζουμε δεξιά σε σχέση με την αρχική πορεία μας και
ακολουθούμε το μονοπάτι που συνεχίζει την πορεία του
ελικοειδώς προς την κορυφή του λόφου όπου και φτάνουμε
μετά από κάμποσα λεπτά.Από το σημείο εκείνο βλέπουμε το
κρητικό πέλαγος από την μια μεριά και από την άλλη την
ενδοχώρα του Πάνω Μεραμπέλλου με τα Λαισθιώτικα
βουνά επιβλητικά από πάνω τους.Στο διάσελο αυτό κάνουμε
μια πρώτη στάση ξεκούρασης,και στην συνέχεια ακολου-
θούμε κατηφορική πορεία ενώ στα δεξία μας στην άλλη
πλευρά της ρεματιάς παρατηρούμε την Μονή Αρετιού με
τα πανύψηλα κυπαρήσσια της,και μετά από λίγο φτάνουμε
στην μεγάλη δεξαμενή νερού με τα χαρακτηριστικά σκαλο-
πάτια που οδηγούν στην πάτο της και φαίνονται λόγω της
χαμηλής στάθμης του νερού.Οι μεγάλες δεξαμενές
απαντώνται σε πολλά σημεία στο άνυδρο Πάνω Μεραμπέλλο
όπου μαζεύονταν και η τελευταία σταγόνα από το πολύτιμο
νερό απαραίτητο για τις λιγοστές καλλιέργειες των κατοίκων
των οικισμών.
αντικρύζουμε την Μονή του Τιμίου Σταυρού η "Καρδαμούτσας"
όπως είναι περισσότερο γνωστή από το ομώνυμο μετόχι.Το μετόχι
Καρδαμούτσα των Κατσαράδων αναφέρεται το 16ο αιώνα και η
μονή του Τιμίου Σταυρού το 17ο αιώνα. Η ίδρυσή της από τους
αδελφούς Κατσαρά, ιερομόναχο Μακάριο,ιερομόναχο Μανασσή
και μοναχό Ξενοφώντα τοποθετείται ανάμεσα στα έτη 1570 – 1580.
Δωριές, τον κάμπο της περιοχής, λόφους της σκάφης Μιρα-
μπέλου, τη σκοπιά της Βενετοκρατίας Κεφάλα, τα μοναστήρια
του Αγίου Αντωνίου στο Καρύδι και του Σωτήρος και του Αγίου
Κων/νου στις Δωριές.Κτίστηκε περίπου το 16ο αιώνα και
είναι το σημαντικότερο μνημείο λαϊκής αρχιτεκτονικής στην
Ανατολική Κρήτη με πλήθος λίθινων πελεκημάτων,καμαρωτών
τοίχων και κιόνων με εξαιρετικές γλυπτές γούρνες και
κιονόκρανα. Ο Ιερός Ναός του Τιμίου Σταυρού αντιπροσωπεύει
την αρχιτεκτονική του 16ου αιώνα.Αν και στον περιβάλλοντα
χώρο υπάρχουν διάφορα δέντρα, το πετρώδες έδαφος κυριαρχεί
στην περιοχή που είναι κατάφυτη απo αγριόπρινους.Σήμερα,
δυστυχώς, είναι εγκαταλελειμμένο το μνημείο αυτό. Έξω από
τους κήπους της Μονής υπάρχουν τεράστιες μουργιές και ένας
πελώριος πρίνος στην είσοδο του μοναστηριού. Σύμφωνα με
την παράδοση όποιος πάει να κόψει ένα κλαδί από τον πρίνο
του κόβεται το χέρι.
Στην Καρδαμούτσα σύμφωνα με μια από τις λίγες μαρτυρίες
στην Ελλάδα λειτουργούσε κρυφό σχολείο την περίοδο της
τουρκοκρατίας : «Αρκούμεθα λοιπόν στην εμπειρία, η οποία
αφορά τον παππού μου. Καταγόταν από ένα μικρό ορεινό
χωριό απομονωμένο αιώνες από τον υπόλοιπο κόσμο, ήταν
παπάς και πέθανε σε πολύ μεγάλη ηλικία (νομίζω περνούσε
τα ενενήντα) το 1952. Θα πρέπει δηλαδή να είχε γεννηθεί
γύρω στο 1860. Ήξερε να γράφει και να διαβάζει άνετα.
Φυσικά δεν είχε φοιτήσει σε κανονικό σχολείο γιατί οι
Τούρκοι επέτρεψαν την μεν ίδρυσή τους μόλις το 1858,
αλλά η οργάνωση, ευρύτερη διάδοση και λειτουργία των
βράδυνε αισθητά, πραγματοποιηθείσα σταδιακά μετά το
1874. Στο δε χωριό του παππού ιδρύθηκε σχολείο το 1903.
Όταν δε (τελειόφοιτος Γυμνασίου εγώ), τον ρώτησα που
έμαθε να γράφει και να διαβάζει και σε ποιο σχολείο
εφοίτησε, μου απάντησε ότι πήγαινε στο «Κρυφό Σχολειό»
της Καρδαμούτσας...(Επιστολή του συγγραφέως Γιώργου
Πρατσίνη στο περιοδικό «Εκπαιδευτικοί Προσανατολισμοί»,
Φθινόπωρο 1995)
Και ενώ το Αρέτι ήταν ο οικονομικοδιοικητικός παράγοντας
της περιοχής, έχοντας ενσωματώσει (δορυφοροποιήσει)
όλα τα γύρω μοναστήρια, η Καρδαμούτσα (οι μοναχοί της
ήσαν οι πιο μορφωμένοι) που δεν απορροφήθηκε ποτέ από
το Αρέτι, αποτελούσε την «πνευματική εστία» όπου μάθαιναν
γράμματα…» 1995).
Ο βόρειος τοίχος του ναού στέφεται από το καμπαναριό, στη βάση
του οποίου υπάρχει επιγραφή με τα ονόματα των ιδρυτών: «ΟΥΤΟΣ
Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΩΚΟΔΟ-
ΜΗΘΗΤΟ ΠΑΡΑ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΤΖΑΡΑ ΚΑΙ
ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΑΥΤΟΥ ΜΑΝΑΣΗ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΙ
ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΜΟΝΑΧΟΥ Α... (1...)» Νότια του ναού, σε επαφή
με τον τοίχο, βρίσκεται ο τάφος του ιδρυτή Μανασσή Κατσαρά
που καλύπτεται από εν επίγραφη επιτύμβια πλάκα με τη χρονολογία
του θανάτου του: «ΑΥΤΗ Η ΛΑΡΝΑΞ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΑΝΑΣΣΗ
ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΤΖΑΡΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΚΤΗΤΟΡΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ
ΜΟΝΗΣ ΤΑΥΤΗΣ. ΕΚΟΙΜΗΘΗ ΚΑΙ ΕΤΕΘΗ ΕΝΘΑΔΙ ΕΝ
ΜΗΝΙ ΑΥΓΟΥΣΤΩ ΙΘ ΑΧΙΖ (1617) ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΑΥΤΟΥ».
"Γύρω από το καθολικό αναπτύσσεται το μοναστηριακό
συγκρότημα, το οποίο έχει κατασκευαστεί σε διάφορες
οικοδομικές φάσεις. Πρόκειται για μεγάλο μοναστήρι με
πλήθος εγκαταστάσεων κομψής κατασκευής καιεπιμελη-
μένης δόμησης, με κυρίαρχα τα μορφολογικά και διακο-
σμητικά στοιχεία του τέλους του 16ουαιώνα.Το μεγάλο
ύψος των κτιρίων, ο όροφος σε κάποια από αυτά, τα
περιτοιχίσματα και τα επίπεδα εισόδων στην πλαγιά προ-
σδίδουν αμυντικό χαρακτήρα στη μονή, της οποίας η
κεντρική πύλη ανοίγεται κατευθείαν στην ακανόνιστου
σχήματος αυλή στα βορειοανατολικά του συγκροτήματος..
..."(περιγραφή Μαρία Κατηφόρη αρχαιολόγος).
ορατό, και ξεκινάει βόρεια της Μονής Καρδαμούτσας και στο
σημείο που διακλαδίζεται μετά από πενήντα μέτρα στρίβουμε
δεξιά, ακολουθούμε την πορεία του που μετά από τριάντα περίπου
λεπτά μας οδηγεί στην άλλη μεγάλη Μονή της περιοχής την Μονή
Αρετίου,μιας ακόμα από τις πολλές της περιοχής που έδωσαν
άλλωστε και στο Πάνω Μεραμπέλλο τον χαρακτηρισμό "μικρό
Αγιο Ορος"
πραγματικές πνευματικές εστίες του κρητικού ελληνισμού.
Βρίσκεται σε υψόμετρο 530μ. και σε απόσταση περίπου 11
χλμ. βορειο-ανατολικά της Νεάπολης.Ιδρύθηκε το 1600 από
το Μάρκο Παπαδόπουλο όταν ακόμα η Κρήτη βρισκόταν σε
ενετική κατοχή. Βασική πηγή πληροφοριών για τη Μονή, την
ίδρυση και τη λειτουργία της αποτελούςν 130 έγγραφα που
έχουν συνταχθεί κατά τα τελευταία έτη της ενετικής κατοχής
(1575-1643 μ.Χ.) και φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο
Ηρακλείου.Διατηρήθηκε σ' όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Υπήρξε έδρα των Επισκόπων Πέτρας μέχρι το 1869 οπότε και
μεταφέρθηκε στη Νεάπολη. Κατά την επανάσταση του 1821 η
Μονή έγινε στόχος τουρκικής αγριότητας που την πυρπόλησαν
και τη λεηλάτησαν.
Είναι περιτοιχισμένη και έχει δύο κεντρικές εισόδους. Στο πρώτο
περιβόλι υπάρχουν οι βιομηχα-νικές εγκαταστάσεις και οι στάβλοι
και στο εσωτερικό το Καθολικό και τα κελιά των μοναχών.
Πρόσφατα άρχισε η ανακαίνιση και επαναλειτουργία της Μονής.
Σήμερα μάλιστα στην μονή βρίσκεται καιένας μοναχός.Η Μονή
μοιάζει με όαση, γιατί γύρο από αυτή συναντάμε κυρίως πέτρες
αγκάθες θάμνους και ελάχιστα χαμηλά δέντρα, αντίθετα με το
εσωτερικό όπου βλέπουμε πανύψηλα πεύκα κυπαρίσσια και
άλλα δέντρα, καθώς επίσης και πολλά λουλούδια.
Σχετικά με την ίδρυση της Μονής υπάρχει ο παρακάτω μύθος:
στα μέσα της ενετοκρατίας στην Κρήτη και ενώ οι σχέσης με τους
κατακτητές είχαν ομαλοποιηθεί κάπως, ένας κάτοικος της περιοχής
εργάζονταν σε κάποιο από τα ενετικά λιμάνια της Κρήτης, έμαθε τα
Ιταλικά και έκανε πολλούς φίλους βενετούς, ένας από αυτούς τον
κάλεσε στην Βενετία στον γάμο της κόρης του, εκεί άκουσε μια
παρέα βενετών να συζητούν για τον τόπο του, μη γνωρίζοντας οι
βενετοί ότι μιλάει την γλώσσα τους συνομιλούσαν άνετα, κατά-
στρωναν λιπών ένα σχέδιο για να πάνε στην περιοχή της μετέπειτα
μονής Αρετίου και να ξεθάψουν ένα θησαυρό που ήταν εκεί
κρυμένος, αναφέροντας μάλιστα ότι αυτός ο θησαυρός έχει κατάρα
και όποιος τραβήξει το καπάκιαπό το καζάνι που είναι μέσα οι
λίρες θα πεθάνει.Ο Κρητικός που τα είχε ακούσει όλα και
γνωρίζοντας την περιοχή που ήταν κρυμένο το καζάνι με τις λίρες,
πήγε πρώτος, έψαξε βρήκε το καζάνι, τότε έδεσε το καπάκι του
καζανιού σε ένα γάιδαρο, μόλις το ζώο περπάτησε και ξέσυρε το
καπάκι, έπεσε νεκρό, και έτσι ο φίλος μας έγινε πολύ πλούσιος,
σε ένδειξη ευγνωμοσύνης στον θεό που τον βοήθησε, έχτισε
αυτήν την Μονή, σε αυτό το μέρος που είναι πετρώδες και άγονο
με πολύ άγρια ομορφιά.
Ξεκουραζόμαστε στην πανέμορφη αυλή του μοναστηριού
κάτω από τις πορτοκαλίες και τις λεμονιές αφού προσκυνήσαμε
και λάβαμε το αντίδωρο της θείας λειτουργίας,ενώ ο μοναχός
μας πρόσφερε λειτουργημένο άρτο και μας έδωσε τις ευχές του
για καλό δρόμο και συνεχίσαμε την πεζοπορία μας.Η πορεία μας
βόρειοανοτολική με κατεύθυνση πλέον πρός τις βόρειες ακτές της
Κρήτης.Το μονοπάτιλόγω της βλάστησης από αγκαθωτούς θάμνους
διακρίνεται δύσκολα,έστω και έτσι το ακολουθούμε κατηφορικά,
μέχρι που συναντούμε τον χωματόδρομο που περνά κάτω από
τον εγκαταλελλημένο οικισμό"Χοντροβολάκοι",με την παλιά
εκκλησία του Τιμίου Σταυρού.Συνεχίζουμε για λίγο πάνω στο
αγροτικό δρόμο μέχρι που συναντάμε ξανά το εντυπωσιακό
μονοπάτι που οδηγεί (αφού διασταυρωθεί ξανά με το δρόμο),
μέχρι τον άσφαλτο που οδηγεί στονΣχοινιά.
Ακολουθούμε για λίγο τον άσφαλτο κατηφορικά μέχρι τους
ανεμόμυλλους,όπου και στρίβουμε δεξία και ακολουθούμε
το πέτρινο φαρδύ καλντερίμι που οδηγεί, ερχόμενο από τον
Σχοινιά, μέχρι τον Λούμα, όπου και κλείνει η πεζοπορία μας
μετά από τέσεερις ώρες υπέροχης διαδρομής.
Στο "Ντουκιάνι της Μαρίας" στον Πάνω Λούμα η παρέα μας
αφενός απολαμβάνει ρακή ,σχολιάζοντας τα της πεζοπορίας
και αφετέρου αποχαιρετά τον φίλο μας Vassili που αφήνει
την παρέα μας λόγω της επιστροφής του στην Ολλανδία μετά
από μεγάλη παραμονή στην περιοχή μας(Με τον Vassili
περπατήσαμε μαζί σε αρκετές διαδρομές ,του ευχόμαστε
ότι καλύτερο και να μην σταματήσει ποτέ να αγαπάει την
φύση...)...Ετσι μετά από μια ακόμα πεζοπορία στα πανέμορφα
μονοπάτια του πάνω Μεραμπέλλου,ανανεώσαμε το ραντεβού
για την επόμενη Κυριακάτικη εξόρμηση μας.
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ
Πάνω Λούμας-Μονή Καρδαμούτσα-Μονή Αρετίου at EveryTrail
EveryTrail - Find trail maps for California and beyond
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου