Η Περιοχή γύρω από τον οικισμό «Φινοκαλιά» είναι ένας
τόπος με πολύ πέτρα και ξερολιθιές ,με γκρεμούς αμίλητους,
με μικρά και μεγάλα φαράγγια που κατευθύνονται προς
τον βορρά στο Κρητικό πέλαγος, με αρχαία μονοπάτια που
τον οργώνουν ακόμα και σήμερα κάνοντας δυνατή την πρόσβαση
στους μικρούς οικισμούς σε αυτό το δύσκολο τόπο,τον
άνυδρο,τον στεγνό,που τον μαστιγώνει ο βοριάς,μα με την
ξεχωριστή άγρια ομορφιά του.Δεν είναι τυχαίο που από
Βυζαντινές ιστορικές πηγές η περιοχή του Πάνω Μεραμπέλλου
αναφέρεται και "ΠΕΤΡΑ" όνομα που ταιριάζει στο χαρακτηρι-
στικό άγονο και βραχώδες τοπίο.Η πεζοπορία μας την Κυριακή
16-5-2010 είχε προορισμό το μικρό αυτό χωριό των βόρειων
ακτών της Κρήτης.
ορισμό το φαράγγι της Σκοτεινής στην περιοχή του Φοινοκαλιά.
Το τοπίο γίνεται σιγά-σιγά άνυδρο, οι ελιές και αυτές αραιώνουν
και πλέον ανάμεσα στις βραχώδεις μάντρες και τις πεζούλες
ξεφυτρώνουν λίγα, συνήθως ξερά, αγριόχορτα.Οι γυμνές πλαγιές
των λόφων που μας συνοδεύουν από αριστερά,και δεξιά τονίζουν
την αίσθηση του σκληρού και απόμακρου.Περνάμε κατά σειρά
Νοφαλιά,Δίλακκος,Κουδούμαλος,και φτάνουμε στον Φοινοκαλιά.
Ο Φοινοκαλιάς είναι οικισμός του νομού μας ανήκει στον Δήμο
Νεαπόλεως (επαρχίας Μεραμβέλλου). Απέχει από τη Νεάπολη
32 km. και βρίσκεται σε υψόμετρο 240 μ. Για το όνομα του
οικισμού βρίσκουμε δύο εκδοχές :
-Είτε προέρχεται την λέξη Φινοκάλα(με -ι-),φινοκάλα λέγεται
στην Ανατολική Κρήτη η σκούπα και Φινοκαλίζω = σκουπίζω,
από τη βυζαντινή λέξη το φινοκάλιν και φινοκαλώ = σαρώνω,
σκουπίζω.Έτσι λοιπόν το μέσο, το όργανο, με το οποίο σκουπί-
ζουμε το σπίτι μας ονομάστηκε φινοκαλιά.Από αυτό πιστεύεται
ότι έχει τη προέλευση του και το επαγγελματικό επώνυμο του
πρώτου οικιστή Φινοκάλης(= αυτός που έπλεκε τα φινοκάλια)
και μετέπειτα και το Φινοκαλιώτης.
-Είτε από το φοινοκαλιά(με -οι-), όπως γράφεται και στις τελευταίες
απογραφές και οφείλεται στην φοινοκαλιά = θάμνος της Κρήτης που
κάνει κατακόκκινους σαν αίμα καρπούς.
ΦΟΙΝΟΚΑΛΙΑ
Η φοινοκαλία ανήκει στην οικογένεια Thymelaeaceae που περιλα-
μβάνει κυρίως θαμνώδη φυτά με φύλλα απλά, ακέραια, λειόχειλα,
χωρίς παράφυλλα. Είναι χαμηλός, αειθαλής θάμνος με πολλά
κλαδιά που συνήθως εμφανίζουν εμφανείς ουλές από την πτώση
των φύλλων. Έχει ύψος μέχρι 1 μέτρο. Τα φύλλα της είναι μικρά,
άμισχα, σχεδόν δερματώδη, με πιεσμένο χνούδικαι μεταξοειδές
τρίχωμα. Τα άνθη της είναι ωχροκίτρινα, μασχαλιαία, συχνά πολλά
μαζί κατά μήκος των βλαστών.Έχει καρπό μικρό, με ένα σπέρμα,
επιμήκως ελλειψοειδή και ελαφρώς σαρκώδη.
φαράγγι της Σκοτεινής.Περάσαμε μέσα από χαλάσματα πέτρινων
σπιτίων με τις όμορφες καμάρες τους να στέκουν ακόμα,και κατη-
φορίσαμε για δέκα λεπτά περίπου στο μονοπάτι, μέχρι που μπήκαμε
και ακολουθήσαμε στην κoίτη του ποταμού που διασχίζει το
φαράγγι.Το ότι δεν συναντήσαμε νερό τρεχούμενο βοήθησε την
πεζοπορία μας, αν και στο φαράγγι δύσκολα βρίσκεις τέτοια
περίοδο του χρόνου.Αγριελιές τα λιγοστά δένδρα, κυριαρχούν
όμως οι ασπαλάθοι,οι σκίνοι,οι αστιβίδες, τα σταμνάκανθια,τα
θυμάρια,οι ρίγανες,οι φασκομηλιές ,οι κάπαρες,στις ρεματιές και
στα πρανή των φαραγγιών,σκορπίζονταςτα μοναδικά αρώματα
από τα αιθέρια έλαια τους στον αέρα.Η περιοχή είναι γεμάτη
από σπήλαια γνωστά και άγνωστα που στο πέρασμα των αιώνων
προσφέρουν καταφύγιο στα λιγοστά ζωντανά της περιοχής.
Τελευταία "φυτρώνουν" σε πεζούλες πάνω στην ξερή γη και κάτι
τεράστια τετράγωνα μανιτάρια, που μαζεύουν το ήλιο και τον
μετατρέπουν σε ενέργεια,ενδειμικό είδος της περιοχής.
Το φαράγγι όσο προχωράμε ψηλώνει όλο και περισσότερο αλλά
και στενεύει ταυτόχρονα,δίνοντας σου την άισθηση ότι τα βράχια
βρίσκονται από πάνω σου.Σε πολλά σημεία τα δένδρα που έχουν
φυτρώσει μέσα στην κοίτη του ποταμού δημιουργούν μικρά τούνελ,
που σε συνάρτηση με το βάθος και την στενότητα του φαραγγιού
πιθανά να έδωσαν και την ονομασία "φαράγγι της Σκοτεινής",
επειδή δεν αφήνουν πολύ φως να περάσει.
Είχαμε φτάσει στα μέσα του φαραγγιού με τις ανθισμένες ρίγανες
να μοσχοβολούν,όταν στο ξερό και άνυδρο φαράγγι ανακαλύψαμε
δύο πηγάδια μέσα στην κοίτη του ποταμού,και τα οποία διέθεταν και
λιγοστό νερό.Πέτρινα κτισμένα,με την καταπαχτή τους που μόλις
διέκρινες,ανάμεσα στις πέτρες της κοίτης,μαζεύουν χρόνια τώρα το
πολύτιμο αγαθό για τις ανάγκες των ανθρώπων.Στα ψηλά πρανή του
φαραγγιού κρεμασμένες στην κυριολεξία κοπάδια κατσίκια μας
παρακολουθούσαν,και με τις φωνές τους μας έδειχναν σε ποιούς
πραγματικά ανήκει αυτή η γη.
Συνεχίσαμε την φιδογυριστή κοίτη του φαραγγιού και μετά από 50
περίπου λεπτά τα πλαινά άρχισαν σιγά σιγά να χαμηλώνουν μέχρι
που τελικά κατεβαίνουν στο επίπεδο της θάλασσας.Το φαράγγι
βγάζει στα βόρεια παράλια της Κρήτης στο ακρωτήριο Δρεπάνι
εκεί που κυριαρχεί ο βοριάς και αλμύρα.Λίγο πρίν την έξοδο
περάσαμε από την μικρή σπηλία που ζούσε σύμφωνα με τους
κατοίκους, η Δατσερολενιά,γυναίκα της περιοχής,απομονωμένη
στο άγριο αυτό τοπίο,μερικές δεκάδες μέτρα πιο πάνω από τα βράχια
της ακτής.
Στην περιοχή φυσσούσε δυνατός άνεμος και τα κύματα που
κτυπούσαν δυνατά τα βράχια, αλλά και την μικρή βοτσαλωτή
παραλία,απέτρεψαν τους κολυμβητές να κάνουν μια δροσιστική
βουτία στά νερά του Κρητικού πελάγους,εκτός από την ατρόμητη
Αλεξάνδρα που τελικά τα κατάφερε και κολύμπησε στην
μανιασμένη θάλασσα.Οι υπόλοιποι μετά από ένα μικρό διάλειμμα
ξεκούρασης, και αφού καθαρίσαμε το μονοπάτι που οι είχαν
κρύψει οι φλόμοι που γέμιζαν την γύρω περιοχή,και συνεχίσαμε
παράλληλα με την ακτογραμμή μέχρι που συναντήσαμε πάνω από
τα βράχια της ακτής στο μικρό κόλπο του Αγίου Ανδρέα μιά πετρό-
κτιστη βρύση (όση έχει απομήνει) ενετικής αρχιτεχτονικής με
τρεχούμενο νερό μάλιστα,δίπλα σε μια πελώρια συκία ,θέαμα
εντυπωσιακό στο μέχρι τώρα άνυδρο τοπίο που περπατήσαμε.
Η περιοχή του Απάνω Μεραμπέλλου είχε και έχει τόσα πολλά
θρησκευτικά μνημεία και γιαυτό της έχει δοθεί και ο χαρακτηρισμός
«το Άγιον Όρος της Κρήτης».Ενα από αυτά είναι η εκκλησία του
Αγίου Ανδρέα.Η μικρή εκκλησία έχει φτιαχτεί μέσα σε μια σπηλιά,
λίγο ψηλότερα από τα βράχια της ακτής,μέσα σε ένα μικρό δασάκι
από πεύκα,εκεί όπου πολύ παλιά βρισκόταν η Μονή του Αγίου
Ανδρέα.Η είσοδος της εκκλησίας οδηγεί μέσα στην σπηλία
όπου και στεγάζεται ο ναός.Από την οροφή κρέμονται καντήλια,
που μαζί με τις εικόνες στα διάφορα σημεία του σπηλαίου που
προχωράει πρός τα πάνω και τον λιγοστό φωτισμό από τα κεριά
δημιουργούν κατανυκτική ατμόσφαιρα. Κοντά στην εκκλησία
υπάρχουν και λίγα κελιά,ενώ καμπαναριό της εκκλησίας υπάρχει
επιγραφή "δαπάνης λεπρών Σπίνα-λόγκας"και δίπλα βρίσκεται
ο τάφος Γ.Λαμπράκη (1839-1914),του ανακαινιστή του ναού.
και φαράγγια της Ανατολικής Κρήτης" διαβάζουμε :
"To 1850 o Ιωάννης Λαμπράκης βρήκε στα χαλάσματα το
μοναστήρι και θέλησε να το αναστηλώσει.Προσπάθησε να
συγκεντρώσει χρήματα αλλά απόγοητεύτηκε όταν δεν τα
κατάφερε,και έφυγε να δουλέψει στην θάλασσα ως ναυτικός
κάνοντας εμπόριο μετξύ των νησιών για να μπορέσει να
να μαζέψει το αναγκαίο ποσό .Η ιστορία λέει πως μια μέρα
γυρίζοντας στην Κρήτη έπεσε το καράβι του σε τρομερή θύελλα
αλλά στάθηκαν τυχεροί και βγήκαν στην ακτή.Ο ναύτης
Λαμπράκης μίλησε τότε στον καπετάνιο του για το
μοναστήρι και το όνειρο του να το αναστηλώσει .Πήρε τον
καπετάνιοκαι του έδειξε το σημείο και αυτός του έδωσε τα
χρήματαπου χρειαζόταν.Τότε αυτός το αναστήλλωσε και έζησε
από τότε εκεί ερημίτης μέχρι το θάνατο του."
και ανεβήκαμε από το στενό φιδίσιο δρόμο πρός τον οικισμό του
Φινοκαλία.Λίγο πρίν φτάσουμε περάσαμε και από το σημείο που
είναι εγκατεστημένος ο σταθμός δειγματοληψιών του
Πανεπιστημίου Κρήτης που έχει επισημανθεί ως αντιπροσωπευτικός
σταθμός για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Εκεί πραγματοποιείται μελέτη των αιωρούμενων σωματιδίων στη
λεκάνη της Μεσογείου που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον
αφού εκεί απαντώνται διάφορα είδη αερολυμάτων, όπως σωματίδια
θαλάσσιας προέλευσης, ανθρωπογενή αερολύματα και σωματίδια
ορυκτογενούς σκόνης.Το φινάλε της όμορφης εξόρμησης μας στην
περιοχή αυτή του πάνω Μεραμπέλλου δόθηκε στην όμορφη
ταβέρνα στον Πάνω Λούμα,στο "Ντουκιάνι",με νόστιμους μεζέδες.
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου