ΣΤΟ ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΤΣΑΣ

Μπήκαμε στον Μάη στον τελευταίο και ομορφότερο μήνα της
Άνοιξης.Την πρώτη μέρα του Μαΐου είναι μέρα γιορτής των
λουλουδιών και συνηθίζεται να την γιορτάζουμε μαζεύοντας
πολύχρωμα λουλούδια από τα χωράφια,φτιάχνοντας στεφάνια,
που τα κρεμάμε στις εξώπορτες των σπιτιών μας. Η γιορτή αυτή
έχει την προέλευση της από τα αρχαία Αδώνεια, σειρά γιορτών
που γίνονται για να τιμηθεί η αναγέννηση της φύσης.Η παρέα
μας την επόμενη ημέρα 2-5-2010 και για να τιμήσει την
πρωτομαγιά πραγματοποίησε πεζοπορία στο όμορφο κυπαρισ-
σόδασος της Κριτσάς που είναι το τελευταίο της Ανατολικής
Κρήτης, απομεινάρι των εκτεταμένων αρχαίων κυπαρισσώνων
που κάλυπταν κάποτε το νησί μας αλλά και το μεγαλύτερο μέρος
του όρους Δίκτη.

Tο κυπαρισσόδασος βρίσκεται στους νότιους πρόποδες της Τσίβης
Το δάσος αυτό απλώνεται δεξιά και αριστερά της κοίτης του ανώ-
τερου τμήματος του κριτσώτικου φαραγγιού έως ένα συγκεκριμένο
υψόμετρο. Περιφερειακά του πυρήνα των κυπαρισσιών το δάσος
γίνεται μικτό από κυπαρίσσια, πρίνους, σφεντάμους, λιοπρίνια και
αζιλάκους. Μέσα στο δάσος υπάρχουν αρκετά μονοπάτια ορισμένα
από αυτά είναι αρχαίες διαδρομές επικοινωνίας των χαμηλότερων
πεδινών περιοχών με τα οροπέδια Καθαρού και Λασιθίου.

Η ομάδα ξεκίνησε την πεζοπορία από το κιόσκι που βρίσκεται στον
δρόμο που οδηγεί στο Καθαρό στην θέση “Φαβετοπρίνος” όπως
αναφέρει η πληροφορική πινακίδα λίγα χιλιόμετρα πριν την είσοδο
στο Οροπεδίου,και ακολούθησε το παλιό «μεγαλοπρεπές» κύριο
καλντερίμι που ένωνε την Κριτσά και τιςΤάπες με το Οροπέδιο.
Το μονοπάτι αυτό είναι ένα από τα πολλά που τον παλιό καιρό
οδηγούσε τους ανθρώπους «σταόρη».Όμως προορισμός μας ήταν
το Κυπαρισσόδασος και γι’ αυτό μετά από πορεία λίγων δεκάδων
μέτρων αλλάξαμε πορεία και ακολουθήσαμε ένα άλλο, μικρό αλλά
καθαρό μονοπάτι που μας οδήγησε ανατολικά.Κατεβήκαμε μέχρι
την κοίτη του ποταμού,αφήνοντας πίσω μας εγκαταλελημένες
πέτρινες μάντρες που συχνά συναντούσαμε, ενώ στον αέρα
ηχούσαν τα κουδούνια από τις κατσίκιες που βοσκούσαν στην
περιοχή και που τρομαγμένες από την παρουσία μας έτρεχαν να
απομακρυνθούν,ενώ οι μυρωδιές από το θυμάρι που κυριρχεί
στην περιοχή  χορεύει  στα ρουθούνια σου καθώς το βλέμμα σου
ταξιδεύει στα χρώματα της άνοιξης που σε περιβάλουν.

Αρχίσαμε να ανεβαίνουμε από την απένατι όχθη της κοίτης του
άνυδρου τώρα ποταμού περάσαμε λίγο χαμηλότερα από την σπηλία
κρησφύγετο της αντίστασης του Β΄παγκόσμιου στην θέση :
“εγκλέζου κουφάλα” μέχρι που φτάσαμε σε ένα μικρό πλάτωμα
με ερείπια από πέτρινο οίκιμα δίπλα σε  μιά τεράστια βελανιδιά.
Η πυκνή σκιά της μας πρόσφερε λίγη προστασία από τον ζεστό
ήλιο που μέχρι εκείνο το σημείο μας "κτυπούσε από ψηλά",και
συνεχίζοντας την ανάβαση φτάσαμε σε μια  πηγή λίγο ψηλότερα.
Νερό βέβαια τρεχούμενο δεν υπήρχε ελλείψη βροχών φέτος,
όμως μια μικρή ποσότητα βρισκόταν μέσα στην κλειστή δεξαμενή
παραδίπλα.Τα επιβλητικά κυπαρίσσια άρχισαν πλέον να πυκνώνουν
και μαζί με τους εντυπωσικά μεγάλους πρίνους φτιάχνουν ένα πυκνό
δάσος.

Το κοινό κυπαρίσσι ανήκει στο γένος των κωνοφόρων, της οικογέ-
νειας των κυπαρισσιδών. Περιλαμβάνει τον Κυπάρισσο τον αειθαλή,
που ευδοκιμεί στις εύκρατες ζώνες του βόρειου ημισφαίριου
βρίσκεται σαν αυτοφυές στις περιοχές της Μικρά Ασίας, του Ιράν
και της Ελλάδας.Ψηλό δέντρο που φτάνει τα 30 μέτρα σε ύψος, ο
κορμός του είναι ίσιος , τα φύλλα του μικρά και φέρουν λέπια είναι
δε πολύ πυκνά και σκεπάζουν τα μικρά κλαδιά.Είναι δέντρο πολύ-
μορφο και υπάρχει σε πολλές παραλλαγές. Οι πιο σημαντικές είναι
δύο. Η πυραμοειδής παραλλαγή,στην οποία τα κλαδιά του είναι
όρθια και λέγεται και αρσενικό κυπαρίσσι.Τα περισσότερα είδη είναι
δέντρα που φτάνουν σε ύψος τα 30 μέτρα και η Οριζοντιόκλαδος
παραλλαγή με οριζόντια απλωτά κλαδιά και πλατιά πλούσια κόμη.
Είναι το γνωστό θηλυκό κυπαρίσσι,και είναι αυτό που κυριαρχεί σε
αυτή την περιοχή.

Το κυπαρίσσι το βρίσκουμε αυτοφυές κυρίως στην Κρήτη, αλλά
και στη Ρόδο και στη Σύμη. Το ξύλο του έχει άριστες ιδιότητες,
που συνδέονται άμεσα και με το γεγονός ότι «σαπίζει» δύσκολα.
Η Κρήτη στο παρελθόν ήταν γεμάτη δάση κυπαρισσιών και το
ιερό δάσος της «θεάς Ρέας» (κόρης της Γαίας και του Ουρανού,
μητέρας του Δία) ήταν από κυπαρίσσια. Κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ.
και παρ' ότι είχαν περάσει περίπου δύο χιλιετίες μετά τη Μινωική
εποχή, ο Πλίνιος αναφέρει πως η  Κρήτη ήταν η χώρα του
κυπαρισσιού (όπως αντίστοιχα ο Λίβανος του κέδρου). Το
κυπαρίσσι πρέπει να ήταν το συνηθέστερο είδος δέντρου στο νησί,
γεγονός που αποδεικνύεται και από τη χρήση του στη ναυπηγική.
Αλλωστε έχουν βρεθεί στοιχεία και για εξαγωγή του από την
Κρήτη, όπως προκύπτει από αιγυπτιακά αρχεία όπου αναφέρεται
μεταφορά ξύλου με καράβια στην Αίγυπτο από τους "Κεφτιού",
που θεωρείται ότι ήταν οι Κρήτες.Η χρήση του κυπαρισσιού έχει
πιστοποιηθεί στην Κνωσό, ύστερα από αναλύσεις που έγιναν σε
υπολείμματα ξύλων μεγάλων διατομών τα οποία βρέθηκαν στο
Μεγάλο Κλιμακοστάσιο, επίσης στα Μάλια όπου βρέθηκαν
απανθρακωμένα υπολείμματα κιόνων από κυπαρίσσι, και στο
ανάκτορο της Φαιστού.Η υπερεκμετάλλευση του κυπαρισσιού
στην Κρήτη, ήδη από τη Μινωική εποχή όμως, έχει μειώσει
σοβαρότατα την εξάπλωση του αυτοφυούς δάσους. Το πρόβλημα
ήταν ήδη από τον Μεσαίωνα γνωστό και βρέθηκε διαταγή της
Γερουσίας της Βενετίας το 1414 που απαγόρευε την εξαγωγή
από την Κρήτη κυπαρισσιών.

Σύμφωνα με την μυθική παράδοση ο Κυπάρισσος ήταν ένας
όμορφος νέος από την Κέα, γιος του Τήλεφου και εγγονός του
Ηρακλή. Αγαπημένο του σύντροφο είχε ένα εξημερωμένο ιερό
ελάφι. Αλλά κάποια καλοκαιρινή μέρα ενώ το ελάφι κοιμόταν
ξαπλωμένο στον ίσκιο, ο Κυπάρισσος το σκότωσε από απρο-
σεξία με ένα ακόντιο. Ο νέος γεμάτος απελπισία, θέλησε να
πεθάνει. Ζήτησε από τον ουρανό τη χάρη να κυλούν τα δάκρυα
του αιώνια. Οι θεοί τον μετέτρεψαν σε κυπαρίσσι,το δέντρο της
θλίψης. Από τότε το κυπαρίσσι θεωρείται πένθιμο δέντρο και
φυτεύεται μέχρι σήμερα στα κοιμητήρια.

 

Στην αρχαία Ελλάδα το ξύλο του κυπαρισσιού χρησιμοποιούταν
ιδίως στην ναυπηγική, στο ντύσιμο ναών και για σαρκοφάγους,
Η θεά Άρτεμις το όρισε ιερό και κομμάτια από κυπαρισσόξυλο
με μεταλλικά καρφιά που στήριζαν τις κολώνες του Παρθενώνα
σώζονται μέχρι σήμερα.Το σπίτι του Οδυσσέα ήταν φτιαγμένο
από ξυλεία κυπαρισσιού. Ο Θεόφραστος αναφέρει ξυλεία
κυπαρισσιού που είχε αποθηκευτεί επί τέσσερις γενιές για να
χρησιμοποιηθεί στις πόρτες του μεγάλου ναού της Εφέσου.
Τα κείμενα του νόμου του Σόλωνα ήταν χαραγμένα σε πλακίδια
από ξύλο κυπαρισσιού. Το κυπαρίσσι είχε όμως και εξαιρετική
θέση στη θρησκεία, Το ιερό δάσος της κρητικής Ρέας ήταν δάσος
από κυπαρίσσια. Κυπαρίσσια φύτρωναν και έξω από τη σπηλιά της
'Ιδης όπου γεννήθηκε ο Ζευς. Επίσης και στην Αίγυπτο από ξύλο
κυπαρισσιού ήταν κατασκευασμένα οι πόρτες των βασιλικών
ανακτόρων, ιερά κιβώτια και θήκες, οι πόρτες των αρχαίων ναών,
πολλά ξόανα και πολλές παραστάσεις. Τέλος ήταν αφιερωμένο στον
Πλούτωνα, τον θεό του Άδη.

Περπατήσαμε για περίπου δύο ώρες μέσα στο πυκνό δάσος από
Κυπαρίσσια θαυμάζοντας τους εντυπωσικούς κορμούς τους που
λές και είχαν λαξευτεί δίνοντας τους εντυπωσικά σχήματα.Εξίσου
εντυπωσικές όμως ήταν και οι ρίζες τους που τις έβλεπες να
ξεφυτρώνουν μερικά μέτρα μακρύτερα από τους κορμούς,και
να ξαναχώνονται μετά μέσα στην γή.Ανάμεσα τους, στις σκιές
φυτρώνουν ακόμα όμορφα λευκά κρητικά κυκλάμινα,αλλά
και γαλάζιες μικρές καμπανούλες,που είναι τα λιγοστά λουλούδια
που φυτρώνουν αυτή την περίοδο στο κυπαρισσόδασος
Την πορεία μας δυσκόλεψε για λίγο ένα πέρασμα μέσα
στο πυκνό δάσος,σχεδόν κάθετο πάνω σε βράχια που το
αναρριχηθήκαμε στην κυριολεξία και μετά από είκοση λεπτά
περάσαμε από την παλιά στέρνα-ποτίστρα στην θέση “ποδάρα”,
και μετά βρεθήκαμε στο πλάτωμα που βρίσκεται κάτω από
την “μεσοράχη” όπου διακρίνονταν ίχνη από πολύ παλιές πιθανόν
μάντρες βοσκών αλλά και ένα αλώνι που υπήρχαν στην περιοχή,
μα και να θαυμάσεις την υπέροχη θέα.Στο βάθος ο Αγιος Νικόλαος
και συνέχεια το απέραντο γαλάζιο του κόλπου του Μεραμπέλλου

Προσθήκη λεζάντας

Αρχίσαμε την κατάβαση με προορισμό την κοίτη του ρέματος που
έρχεται από το Καθαρό.Περπατάμε στην σκιά των κυπαρισσιών
ακολουθώντας το σημαδεμένο μονοπάτι,που διέρχεται μέσα και
από μικρά ρέματα,ενώ συνέχεια τα βελάσματα αλλά και τα κουδου-
νίσματα από τις κατσίκιες μας συντροφεύουν και μετά από περίπου
μία ώρα βρεθήκαμε μέσα στο ποτάμι  και ανηφορίσαμε προς
το κιόσκι ψηλά στο δρόμο προς το Καθαρό.Διασταυρώσαμε ξανά
το υπέροχο φαρδύ καλντερίμι που έρχεται από την Κριτσά,που μαζί
με μερικά επίσης μονοπάτια της περιοχής καθαρίστηκαν και όπου
χρειαζόταν ανακατασκευάστηκαν στα πλαίσια ευρωπαικού προγράμ-
ματος,γι να μπορούμε εμείς να όσοι αγαπούν την πεζοπορία στην
φύση να πραγματοποιούμε τις υπέροχες εκδρομές μας.Το φινάλε
για όσους το επιθυμούσαν δόθηκε σε ταβέρνα του Κρούστα όπου
συνοδεία ρακίς και μεζέδων ανταλλάξαμε εντυπώσεις από την
πεζοπορία μας στο κυπαρισσόδασος της Κριτσάς

Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ