ΣΤΑ ΞΩΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΧΩΡΙΟΥ

Στο μέσο του στενότερου τμήματος της Κρήτης βρίσκεται ένα σύμπλεγμα χω-
ριών, στο διάσελο που χωρίζει τον κάμπο της Ιεράπετρας, από τον  "αναδα-
σμό" της Παχείας Αμμού. Κάτω Χωριό, Πάνω Χωριό, Επισκοπή, και Παπαδιανά 
αποτελούσαν παλαιότερα την κοινότητα Κάτω Χωριού, ιδιαίτερα ευλογημένη 
από την φύση λόγω του μεγάλου εύφορου κάμπου με τις ελιές προς την μεριά 
της Ιεράπετρας, τα εύφορα περβόλια που τα πότιζαν τα πολλά τρεχούμενα νερά 
των πηγών που έτρεχαν όλο το χρόνο ασταμάτητα, αλλά και τα αμπέλια στην 
περιοχή της Θρυπτής. Σε αυτή την περιοχή που εκτός των άλλων διαθέτει και 
πολλά ξωκλήσια περπάτησε η ορειβατική ομάδα Αγίου Νικολάου την Κυριακή 
στις 12 του Φλεβάρη της δωδέκατης χρονιάς του εικοστού πρώτου αιώνα.

ΚΑΤΩ ΧΩΡΙΟ

Φεύγοντας από την Ιεράπετρα στο δρόμο προς τον Άγιο Νικόλαο και μετά από 7 χιλ.
συναντάμε το Κάτω Χωριό, που μαζί με τα γύρω χωριά, Πάνω Χωριό, Παπαδιανά,
Επισκοπή, και το οικισμό της Θρυπτής, αποτελούσαν την κοινότητα Κάτω Χωριού,
(1165 κάτοικοι στην απογραφή του 2001) που σήμερα ανήκει στον ευρύτερο Δήμο
Ιεράπετρας. Το χωριό παλιό κεφαλοχώρι,έχοντας τη φήμη του πλουσιότερου χωριού
της επαρχίας Ιεράπετρας, αποτελεί μια τυπική περίπτωση μη παραλιακού, μεσογει-
ακού χωριού της ελληνικής υπαίθρου γράφει ο Μπάμπης Δερμιτζάκης σε περιγραφή
για το Kάτω Χωριό (δείτε την στο http://www.peri-grafis.com/ergo.php?id=1087).Είναι
κτισμένο στις παρυφές του μικρού λόφου του προφήτη Ηλία 120 μέτρα πάνω από το
επίπεδο της θάλασσας,με θέα στον κάμπο της Ιεράπετρας.Διαθέτει μια υπέροχη με-
γάλη πλατεία κάτω από την σκιά μεγάλων πλατάνων,και πεύκων ενώ στα χαρακτη-
ριστικά του,ανήκουν και οι δύο κεντρικές βρύσες με τρεχούμενο νερό από πηγές
όλο το χρόνο.

Προφήτης Ηλίας

Στην περιοχή υπήρχε σημαντικός μινωικός οικισμός από το νεκροταφείο του
οποίου προέρχεται η ωραία ζωγραφιστή σαρκοφάγος (Μουσείο Ιεράπετρας),
στην οποία εικονίζονται σκηνές λατρείας των νεκρών. Από το Κάτω Χωριό
προήλθε και το μοναδικό νεολιθικό ειδώλιο καθιστής θεάς.Στα μεσοβυζαντινά
χρόνια μεταφέρθηκε στην Επισκοπή η έδρα της επισκοπής Ιεραπύτνης. Από τον
καθεδρικό ναό, που σώζονταν μέχρι τις αρχές του 20. αϊ. σώθηκαν μόνο αρχι-
τεκτονικά και ανάγλυφα τμήματα. Σώζεται όμως το βαπτιστήριο στα αριστερά
του δρόμου. Τιμάται στον Άγιο Γεώργιο και τον Άγιο Χαράλαμπο και έχει τον
τύπο του σταυρεπίστεγου ναού, με ενδιαφέρουσα κεραμοπλαστική διακόσμηση
στο εξωτερικό.Στο Κάτω Χωριό συναντά κανείς σήμερα το Ναό της  Μεταμο-
ρφώσεως Σωτήρος στη θέση Αρχοντικά, χτίστηκε το 1831 και έχει σπουδαία
ξυλόγλυπτα τέμπλα διαφορετικής τεχνοτροπίας, αλλά και τον ναό της Αγίας
Τριάδας στο νότιο άκρο του χωριού, μονόκλιτος, ρυθμού βασιλικής, χτισμένος
στα τέλη του 17 ου αι., που διαθέτει ένα θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο, δεσπο-
τικό θρόνο και προσκυνητάρι του 19 ου αι.Επίσης ο ναός της Κοιμήσεως της
Θεοτόκου,μεγαλοπρεπής τρίκλιτος ναός, ρυθμού βασιλικής με τρούλο,όπου
φυλάσσονταν εκεί παλαιές εικόνες και εκκλησιαστικά βιβλία, βρίσκεται λίγο
ψηλότερα από την πλατεία, είναι ορατός από όλα τα σημεία.

Στα "Σκαντάλια"

Η πεζοπορία μας ξεκινά από την μεγάλη πλατεία, με πορεία πρός τον λόφο του
προφήτη Ηλία.Διασχίζουμε τα ανηφορικά σοκάκια του χωριού και μετά από δέκα
λεπτά συναντάμε το μονοπάτι που οδηγεί στην περιοχή Σκαντάλια.Το παλίο μο-
νοπάτι ακολουθεί πορεία ανηφορική, περνά από το εντυπωσικό  σημείο με τον
τεράστιο πεσμένο βράχο, με τους εντυπωσιακούς σχηματισμούς  και ανάμεσα
από τα τούνελ που δημιουργούν οι μυρτίες δεξιά και αριστερά του μονοπατιού
φτανουμε στα "Σκαντάλια". Εδώ στα παλαιότερα χρόνια υπήρχαν πολλά μποστάνια
με κηπευτικά που φρόντιζαν οι κάτοικοι του Κάτω Χωριού λόγο του τρεχούμενου
νερού της πηγής που βρισκόταν κάτω από τον μεγάλο πλάτανο. Αφήνουμε πίσω
μας τα ¨Σκαντάλια¨  και προχωράμε  στον αγροτικό δρόμο που έχει ανοιχτεί πάνω
στο παλίο μονοπάτι και μετά από μερικά λεπτά φτάνουμε στο ξωκλήσι του Άι-
Αντώνη χτισμένο ανάμεσα στα τεράστια βράχια της περιοχής.

ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ (ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΔΕΞΙΑ Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ)

ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ
Το μικρό ξωκλήσι αφιερωμένο στον ΄Αγιο Αντώνιο χτισμένο στην εσοχή
ενός μεγάλου βράχου μακρυά από το χωριό, τιμά έτσι την ασκητική ζωή
που προτίμησε ο Άγιος αυτός της Ορθόδοξης Εκκλησίας και που ήτνα ο πρώτος
ασκητής του Χριστιανισμού, που θεμελίωσε τον υγιή μοναχισμό. Έζησε στα
χρόνια τωναυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού μέχρι και την εποχή
του Μεγάλου Κωνσταντίνου και των παιδιών του. Το μεγαλύτερο μέρος της
ζωής του το έζησεως ασκητής στην έρημο και πέθανε πλήρης ημερών, στις
17 Ιανουαρίου του 356, οπότε και εορτάζεται η μνήμη του από τις Λουθηρα-
νικές, τις Αγγλικανικές, τις Καθολικές και τις Ορθόδοξες εκκλησίες, όπου
θεωρείται άγιος. Το βίο του έγραψε ο Μέγας Αθανάσιος, με τον οποίο γνω-
ριζόταν προσωπικά.

ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ 

ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ

Από τον Αγιο Αντώνιο παλαιότερα ξεκινούσε ένα μονοπάτι που οδηγούσε
στην κορφή του μικρού λόφου όπου βρίσκεται ένα άλλο ξωκλήσι αυτό του
Προφήτη Ηλία και που από την θέση εκέι ψηλά ατενίζει το στενότερο τμήμα
της Κρήτης από την Παχεία Άμμο μέχρι την Ιεράπετρα.Σήμερα ένας αγροτικός
δρόμος οδηγεί στην κορυφή, το οποίο και ακολουθούμε μέχρι την κορφή.
Ομως ο καιρός που μέχρι εκείννη την στιγμή είχε συμμαχήσει μαζί μας, ξα-
φνικά αλλάζει γνώμη και με μια μπόρα νότιοανατολική μας βρέχει με δυνατές
στάλες στα τελευταία εκατό μέτρα μέχρι την κορυφή μαζί με τον αέρα που
λές και ζήλεψε τις όμορφες στιγμές που περνάμε.Τρέχοντας σχεδόν ίσα που
προλαβάνουμε και βρίσκουμε καταφύγιο μέσα στο μικρό ξωκλήσι του Προ-
φήτη Ηλία.

ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ
Ο Προφήτης Ηλίας ζούσε περί το 816π.Χ., ήταν υιός του Σωβάκ και καταγόταν από
την φυλή Ααρών και την πόλη Θίσβη (ή Θέσβη), πόλη ιερέων. Κατοικούσε στη Γα-
λαάδ και αξιώθηκε να δει τον Θεό στο όρος Χωρήβ, όσο μπορεί ένας άνθρωπος να
δει τον Θεό. Χώρισε στα δύο τον ποταμό Ιορδάνη και αναλήφθηκε στον ουρανό
μέσα σε μια πύρινη άμαξα.Ο Προφήτης Ηλίας εμφανίστηκε στην Μεταμόρφωση του
Σωτήρος δίπλα Του μαζί με τον Προφήτη Μωυσή.Η εκκλησία τιμά την μνήμη του
στις  20 Ιουλίου στις εκκλησίες αφιερωμένες στον Άγιο που βρίσκονται συνήθως
κτισμένες ψηλά σε βουνά.Ετσι και εδώ στην κορυφή (όπως η παράδοση θέλει), είναι
κτισμένο το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, και κάτοικοι του χωριού κάθε Ιούλιο ανη-
φορίζουν μέχρι εδώ πάνω για να τιμήσουν την μνήμη του.Ξακουστό ήταν και το πα-
νηγύρι που ακολουθούσε το ίδιο βράδυ στην πλατεία του χωριού,με επισκέπτες από
όλη την περιοχήτης Ιεράπετρας.

Επιστρέφουμε στο ξωκλήσι του Άγίου Αντωνίου από όπου έφευγαν παλία τρία
μονοπάτια (σήμερα τρείς χωματόδρομοι) σε διαφορετικές κατυεθύνσεις.Το ένα
ακολουθεί πορεία ανατολική και κατηφορίζει στα ¨Σκαντάλια" στην ρεματιά τα
νερά και τα μποστάνια, το άλλο νότιοδυτική και κατευθύνεται στην περιοχή στο
"θεμονιάρη" όπου τα παλία χρόνια υπήρχαν λιβάδια με σπαρτά εξού και το όνομα
της περιοχής (θεμωνιές ή θημωνιές = σωροί από άχυρο μετά το αλώνισμα των
σιτηρών), και το τρίτο που κατηφορίζει πρός την περιοχή  στα νότια σπίτια του
Κάτω Χωριού, όπου και βρίσκονται κατά σειρά τα ξωκλήσια της Αγίας Παρα-
σκευής και της Αγίας Κυριακής και το οποίο και ακολουθούμε.Και τα τρία μο-
νοπάτια σήμερα έχουν υποστεί καταστροφές από τους αγροτικούς δρόμους που
έχουν ανοιχτεί στην περιοχή, προς διευκόλυνση των κατοίκων.

Περνάμε από το μικρό ξωκλήσι της Αγίας Παρακευής και κατευθυνόμαστε
στο Κάτω Χωριό, όπου και περπατάμε για λίγο στα στενά του σοκάκια με
προορισμό την κεντρική πλατεία.΄Ομως πρώτα σταματάμε στην παλαία εκ-
κλησία της Αγίας Τριάδας (17ος αιώνας), που σήμερα  βρίσκεται σε κατά-
σταση συντήρησης.Η παλία εκκλησία με τα εντυπωσικά αρχιτεκτονικά στοι-
χεία, κτισμένη στα ερείπια αρχαίου νεκροταφείου, όπως μαρτυρούν τα ευρή-
ματα από την γύρω περιοχή, δέχεται σήμερα τις φροντίδες των ειδικών για
να συνεχίσει στην πορεία των αιώνων.Η διαδρομή κλείνει την κυκλική της
πορεία στον εντυπωσιακή πλατεία του Κάτω Χωριού και η συνέχεια μας βρί-
σκει στην παραδοσιακή ταβέρνα στο Μοναστηράκι για άλλο ένα δύωρο από-
λαυσης νόστιμων γεύσεων συνοδεία ρακής ενώ έξω η νοτιά εξακολουθού-
σε να ρίχνει τις ευεργετικές στάλες της βροχής, ίσως της πιο γλυκιάς μελω-
δίας της φύσης.....

Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ