Στη περιοχή της Σητείας και ειδικά στη νότια συναντά κανείς όμορφα φαράγγια άλλα
με τρεχούμενα νερά καταράκτες και μεγάλη βλάστηση και άλλα "στεγνά" χωρίς νερό
σήμερα, αλλά με εντυπωσιακούς πορτοκαλογκριζοπράσινους βραχώδεις σχηματι-
σμούς.Ολα όμως σου δημιουργούν την εντυπώση ότι βρίσκεσαι σε άλλους κόσμους
μοναδικούς μακριά από την μονότονη καθημερινότητα,κλείνοντας μέσα στα πρανή
τους εντυπωσιακές εικόνες που εναλλάσονται συνεχώς.Εχοντας διασχίσει στην
προηγούμενη πεζοπορική διαδρομή μας ένα από αυτά, το όμορφο φαράγγι του
Ορεινού με τα πολλά νερά και τους καταράκτες μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο,
σειρά είχε αυτή την Κυριακή 19 Ιουνίου ένα άλλο φαράγγι στην ίδια περιοχή ξερό
όμως και λιγότερο γνωστό από τα άλλα, το φαράγγι στα Περβολάκια δίπλα στην
Μονή Καψά,αλλά με εντυπωσιακές εικόνες από τα διαβρωμένα βράχια,τα βαθειά
χάσματα,τις σπηλιές και τους πελώριους βράχους που έχουν κυλήσει στην κοίτη
του φαραγγιού.
ΦΑΡΑΓΓΙ ΠΕΡΒΟΛΑΚΙΩΝ
Το Φαράγγι των Περβολακίων ή του Καψά βρίσκεται στο νομό Λασιθίου κοντά
στον Μακρύ Γιαλό στη νότια Κρήτη (περίπου 35 χλμ από τη Σητεία). Δίπλα ακριβώς
είναι χτισμένη η Μονή Καψά. Έχει μήκος 3,5 χλμ και καταλήγει στο χωριό
Περβολάκια απ' όπου πήρε και το όνομά του. Είναι ευπρόσιτο αν και έχει κάποια
σημεία που είναι λίγο απότομα και χρειάζονται προσοχή. Η πεζοπορία κρατάει
περίπου δύο ώρες από το μοναστήρι του Καψά μέχρι τα Περβολάκια.Μπορεί
όμως να διασχίσει το Φαράγγι και από την άλλη πλευρά,ξεκινώντας από τό χωριό
Περβολάκια και συγκεκριμένα από τον συνοικισμό Πέζουλα και καταλήγει μετά
από 3,5 χιλιόμετρα στο Λυβικό πέλαγος δίπλα από την μονή Καψά.Μπορεί να μήν
είναι διάσημο όπως άλλα φαράγγια, είναι όμως πανέμορφο και αντικατοπτρίζει την
κρητική άγρια ομορφιά.Το φαράγγι έχει ενταχθεί στο δίκτυο Νατούρα 2000 (κοιν.
οδηγία 92/43/εοκ) και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον από πλευράς φυσικού
περιβάλλοντος .
ΠΕΡΒΟΛΑΚΙΑ
Σύμφωνα με την παράδοση του χωριού ,οι κάτοικοι του έμεναν αρχικά στην
περιοχή της μονής Τοπλού που έφερε την ονομασία Περβολάκια. Δεν γνωρί-
ζουμε τον λόγο της μετακίνησης των κατοίκων αυτών προς τα σημερινά
Περβολάκια αν και έχουν καταγραφεί δυό απόψεις για το θέμα .Η πρώτη κάνει
λόγο για μετακίνηση των κατοίκων του χωριού λόγω των τουρκικών πειρατικών
επιδρομών στα παράλια όπου βρίσκονταν τα Περβολάκια ,και η δεύτερη που
διέσωσε η παράδοση και αναφέρεται σε αναγκαστική μετακίνηση των κατοίκων
προς τα ενδότερα ,συγκεκριμένα <<…όταν Τούρκος διοικητής της περιοχής
φιλοξενήθηκε από τους μοναχούς της μονής Τοπλού για να τους ευχαριστήσει
διέταξε να δωριθούν κτήματα της περιοχής στη μονή .Οι εκτάσεις αυτές απαλ-
λοτριώθηκαν και οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν σε άλλες περιοχές .Ενα μέρος
αυτών των κατοίκων ήρθαν στα σημερινά Περβολάκια .. >> (2) .Εικάζεται ότι
τρείς οικογένειες ήρθαν στην περιοχή των σημερινών Περβολακίων .Μιά από
αυτές εγκαταστάθηκε στα σημερινά Άνω Περβολάκια ,η δεύτερη στα Κάτω
Περβολάκια και η τρίτη στον Πέζουλα. . Εκτός από αυτή την άποψη υπάρχει και
μια άλλη λίγο διαφορετική .Συγκεκριμένα . Η αρχική εγκατάσταση των διωγμένων
κατοίκων από την περιοχή της μονής Τοπλού ήταν η περιοχή που βρίσκετε η εκ-
κλησία του Αγίου Νικολάου. Στην συνέχεια εγκαταστάθηκαν στα σημερινά Κάτω
Περβολάκια ενώ στον Πέζουλα υπήρχαν κάτοικοι πρίν ακόμη έρθουν οι διωγμένοι
από την περιοχή της Μονής Τοπλού οι οποίοι ήρθαν σε σύγκρουση με τους καινού-
ργιους κατοίκους. (πηγή : http://pervolakia.blogspot.com )
Στο φαράγγι συναντάμε γκρεμούς, χάσματα, βράχια, σπηλιές και στην ευρύτερη
περιοχή μυρωδάτα φρύγανα όπως θυμάρια, φασκόμηλα ρίγανες κ.ά. λιθώνες,
ασβεστολιθικά βράχια,σπήλαια,στοές και απόκρημνες βραχώδεις ακτές Οι τύποι
των οικοτόπων που συναντάμε στην ευρύτερη περιοχή του φαραγγιού είναι βρα-
χώδεις ακτές με Μεσόγειακή βλάστηση(με ενδημικά limonium spp.), ποτάμια της
Μεσογείου με περιοδική ροή, φρύγανα Sacropoterium spinosum, λιθώνες βαλκα-
νικής χερσονήσου, ασβεστολιθικά βράχια του Αιγαίου,και παρόχθια δάση - στοές
της θερμής Μεσογείου (Νerio -Tamaricetea). Γενικά η περιοχή έχει μεγάλη
αισθητική αξία. Παρουσιάζει επίσης μεγάλο χλωριδικό ενδιαφέρον (περιλαμβάνει
14 ενδημικά και τοπικά ενδημικά είδη καθώς και σπάνια) που οφείλονται στη γεω-
μορφολογία της
To Κυριακάτικο πρωινό μας βρίσκει στα Περβολάκια στο μικρό αλλά συμπαθητικό
Σητειακό να χωριό να καθόμαστε στην "Αποσπερίδα" στό όμορφα ανακαινισμένο
παλαιό καφενείο του χωριού (μια μαρμάρινη πλάκα μας ενημερώνει ότι πρωτο-
λειτούργησε το 1920 από τον Αλεξανδρή Ξενικάκη), να απολαμβάνουμε το καφεδάκι
μας.Στη συνέχεια περπατάμε για λίγο στα στενά σοκάκια με τους λιγοστούς κατοί-
κους να μας κοιτούν έκπληκτοι, μέχρι τον παλαιό οικισμό στη θέση Πεζούλα από
όπου αφού πεπρατήσαμε παρατηρώντας τα παλιά χτίσματα κατηφορίζουμε μέσα στο
φαράγγι.
Η διαδρομή μέσα στο φαράγγι έχει σημανθεί με κόκκινα βέλη ενώ στα δύσκολα
σημεία έχει διαμορφωθεί στενό μονοπάτι που σε οδηγεί με ασφάλεια μέχρι την
έξοδο του φαραγγιού.Η κοίτη του δεν διαθέτει καθόλου νερό, όμωςείναι γεμάτη
από ροζ πικροδάφνες που μαρτυρούν την ύπαρξη νερού στον υδροφόρο ορίζοντα
και που δημιουργούν μοναδικές εικόνες τώρα που ανθισμένες πλημμυρίζουν
την άνυδρη κοίτη με τα όμορφα ρόζ άνθη τους. Ανθισμένες αυτή την περίοδο μέσα
στο φαράγγι έιναι και οι ρίγανες που σκορπούν στον αέρα το μοναδικό άρωμα τους
καθώς τις ακουμπάμε.Σε μερικά σημεία μάλιστα έχουν δημιουργηθεί πέτρινα
καθιστικά όπου στην σκιά των πανύψηλων βράχων ο επισκέπτης ξεκουράζεται
πρίν συνεχίσει τη διαδρομή του.Η ζέστη δυσκολεύει την προσπάθεια μας, όμως
το δροσερό αεράκι που το φαράγγι μας προσφέρει, σε μερικά σημεία,μας ανακου-
φίζει καθώς προχωράμε πότε στην δεξιά μερία πότε στην αριστερή για να φτάσουμε
μετά από τρείς ώρες στην έξοδο του κάτω από την γνωστή "Μονή του Καψά".
Τα φαράγγια της περιοχής αλλά και της Κρήτης γενικά δημιουργήθηκαν στις αρχές
του πλειστόκαινου, περίοδο κατά την οποία πριν δύο εκατομμύρια χρόνια περίπου
η Κρήτη απόκτησε τη μορφή που έχει σήμερα. Στην δημιουργία τους επέδρασαν
κατά κύριο λόγο οι τρομακτικές τεκτονικές αλλαγές που δημιούργησαν το νησί
και στη συνέχεια διαμορφώθηκαν στην τελική τους μορφή από περιβαλλοντικές
δράσεις και διαβρώσεις. Η γεωλογική δομή της περιοχής της Σητείας, ευνόησε
σημαντικά τη δημιουργία φαραγγιών που με τη σειρά τους συμβάλουν στη διαμό-
ρφωση ενός τόσο πλούσιου σε εναλλαγές γεωμορφολογικά τοπίου.Στο φαράγγι
που περπατάμε τώρα το τοπίο αλλάζει από πλούσιο σε βλάστηση, σε τραχύ, άγριο
και γυμνό.Από την αρχή της άνοιξης αλλά ακόμα και σήμερα τα ανθισμένα φρύγανα
στα πρανή σε πλημμυρίζουν τα αρώματα τους δημιουργώντας μοναδικές στιγμές
σε όσους έχουν την τύχη να το διασχίζουν.
ΜΟΝΗ ΚΑΨΑ
Η Μονή Καψά ιδρύθηκε το 15ο αιώνα σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή,
ενώ σύμφωνα με άλλες πηγές μπορεί να ιδρύθηκε πολύ νωρίτερα, το 14ο ή
ακόμα και τον 13ο αιώνα.Το 1471 Τούρκοι έκαναν επιδρομή από τη θάλασσα και
κατάστρεψαν μεγάλο μέρος του μοναστηριού. Η περιοχή πέρασε από τα χέρια
διάφορων ιδιοκτητών και έμεινε γνωστή με το όνομα ενός από αυτούς, που ονο-
μάζονταν Καψάς.Η μισο-ερειπωμένη μονή αναστηλώθηκε 400 χρόνια αργότερα
από τον μοναχό Ιωσήφ Γεροντογιάννη, που την έκανε γνωστή όχι μόνο σε ολό-
κληρη την Κρήτη, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Το έργο του Γεροντογιάννη
συνέχισε ο εγγονός του Ιωσήφ Γεροντάκης και οι επόμενοι ηγούμενοι μετά από
αυτόν.Οι εργασίες στη Μονή Καψά συνεχίστηκαν για χρόνια, ενώ το 1861 προ-
στέθηκε και το δεύτερο κλίτος της Μονής αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα. Το
ξυλόγλυπτο τέμπλο της Μονής Καψάς κατασκευάστηκε το 1869 από τον Χατζη-
μηνά και αγιογραφήθηκε το 1874 από τον Αντώνης Αλεξανδρίδη.Ο ίδιος ο
Γεροντογιάννης, που είχε γίνει μοναχός με το όνομα Ιωσήφ, έμενε σε ένα σπήλαιο
100 μέτρα από το μοναστήρι και συνέχισε να κηρύττει και να θεραπεύει μέχρι το
θάνατο του στις 6 Αυγούστου του 1874. Σήμερα τιμάται σαν Αγιος Ιωσήφ Γερο-
ντογιάννης στις 7 Αυγούστου.Τα επόμενα χρόνια, ο εγγονός του Γεροντογιάννη,
Αρχιμανδρίτης Ιωσήφ Γεροντάκης, ήταν αυτός που επέκτεινε τις εγκαταστάσεις
στη Μονής Καψά, έφερε νερό στο μοναστήρι και καλλιέργησε τα κτήματα στην
γύρω περιοχή.Η Μονή Καψά υπήρξε κέντρο αντίστασης κατά του Γερμανικού
στρατού κατοχής την περίοδο 1941-1944. Εδώ κατέφευγαν Ελληνες και Αγγλοι
αντιστασιακοί για να κρυφτούν και στη συνέχεια να φυγαδευτούν στην Αίγυπτο
με βρετανικά υποβρύχια. Ηγούμενος στη Μονή Καψά την περίοδο εκείνη ήταν
ο Ιλαρίων Συντυχάκης, που μαζί με τους υπόλοιπους μοναχούς υποχρεώθηκαν
να εγκαταλείψουν το μοναστήρι το Νοέμβριο του 1943 μετά από διαταγή των
Γερμανών. Επέστρεψαν όμως μετά το τέλος του πολέμου.
H IΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ
Το 1799 γεννήθηκε στο μισο-ερειπωμένο μοναστήρι ο Ιωάννης Βιτσέντζος ή
Γεροντογιάννης, ο άνθρωπος που έμελλε να αναστηλώσει τη Μονή Καψά το
1861. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του ο Γεροντογιάννης δεν ήταν αυτό που θα
λέγαμε ενάρετος και καλός Χριστιανός. Μάλλον ένας καβγατζής, ατίθασος,
σκληρόκαρδος άνθρωπος ήταν που χρησιμοποιούσε το μοναστήρι και το
διπλανό φαράγγι για να κρύβεται, όταν τον κυνηγούσαν οι Τούρκοι.
Παντρεύτηκε και απέκτησε 4 παιδιά, 3 κόρες και ένα γιό. Κάποια Κυριακή ο
Γεροντογιάννης έφυγε μαζί με τη γυναίκα του Καλλιόπη για να πουλήσει ξύλα
και να αγοράσει κρασί από τα γειτονικά χωριά Χανδρά και Αρμένους. Τα παιδιά
έμειναν μόνα τους και αυτό αποδείχτηκε μοιραίο για μια από τις κόρες του, που
κάηκε σε πυρκαγιά. Το τραγικό αυτό ατύχημα ο Γεροντογιάννης το είδε σαν θεία
τιμωρία για την αμαρτωλή ζωή του και γιατί δεν τήρησε την Κυριακάτικη αργία.
Από τη στιγμή αυτή η ζωή του άλλαξε τελείως, όπως και ο χαρακτήρας του.
Ο Γεροντογιάννης αφιέρωσε τη ζωή του στις ελεημοσύνες και τη λατρεία του
Θεού. Λέγεται ότι έβλεπε οράματα και ότι θεράπευε όσους προσέρχονταν σ’
αυτόν και ζητούσαν τη βοήθεια του. Η Μονή Καψά όπου ζούσε έγινε διάσημη
σ’ ολόκληρη την Κρήτη και πολλοί πιστοί έρχονταν από μακριά για να προσευ-
χηθούν. Ένας από τους πιστούς αυτούς ήταν ο τότε ιδιοκτήτης της περιοχής, ο
ΧατζηΝικόλαος Ζαφείρης που το 1841 την παραχώρησε στον Γεροντογιάννη
για να ανακαινίσει το μοναστήρι.Ο Γεροντογιάννης εργάστηκε σκληρά για την
ανακαίνιση της Μονής, ωστόσο είναι ελλιπείς οι πληροφορίες για το τι βρήκε
στη Μονή Καψά το 1841. Το μόνο βέβαιο είναι ότι υπήρχε ο σπηλαιώδης ναός
του Αγίου Ιωάννη, ένα πηγάδι με υφάλμυρο νερό και δυο μισογκρεμισμένα
οικήματα που αναστηλώθηκαν και υπάρχουν και σήμερα.
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ
ΦΑΡΑΓΓΙ ΠΕΡΒΟΛΑΚΙΩΝ-ΜΟΝΗ ΚΑΨΑ
EveryTrail - Find trail maps for California and beyond
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου