Στα μονοπάτια της ιστορικής πρωτεύουσας του Νομού Λασιθίου την Νεάπολη
περπάτησε η ορειβατική-πεζοπορική ομάδα Αγίου Νικολάου την Κυριακή 12-
Μαίου-2013.Γύρω από την πόλη υπάρχουν πολλά μονοπάτια, κρυμμένα μέσα
στην πυκνή βλάστηση που οδηγούν στους πολλούς γύρω οικισμούς στα μετό-
χια στους νερόμυλλους στις μονές και στα ξωκλήσια της περιοχής.Η ομάδα μας
αυτή την φορά κινήθηκε δυτικά της πόλης και περπάτησε προς την περιοχή του
δάσους του Πασχαλίγο στην πλαγιά του Καβαλαρά.Η διαδρομή μας ξεκίνησε
λίγο μετά την πόλη από το ύψος που βρίσκονται οι τεχνικές σχολές,στην έξοδο
προς Βουλισμένη.Περάσαμε από την Μονή Φραρώ,ανηφορίσαμε από μονοπάτια
προς τους νερόμυλους διασχίσαμε το δάσος με τους δρύς και τους πρίνους και
κατεβήκαμε από το Βιγλί στην Βουλισμένη και στο τέλος περιπλανηθήκαμε στην
"επάνω γειτονιά" της Νεάπολης.
ΜΟΝΗ ΦΡΑΡΩ
Πολύ κοντά στην Νεάπολη βρισκόταν κάποτε ένα μοναστήρι του ρωμαιοκαθο-
λικού δόγματος. Ήταν μοναστήρι του φραγκισκανικού τάγματος, η επονομαζό-
μενη μονή Φραρώ ή Άγιος Αντώνιος του Σιμέτι. Ο ναός, ημιερειπωμένος σή-
μερα, είναι καμαροσκέπαστος με οξυκόρυφη καμάρα. Νότια σε αυτόν τον
αρχικό πυρήνα του ναού φαίνεται να έχει προστεθεί σε μεταγενέστερη φάση
καμαροσκέπαστο κτίσμα χωρίς αψίδα, μέσα στο οποίο στεγάζεται ένας τάφος.
Σύγχρονος του δεύτερου τμήματος ή μεταγενέστερος και των δύο χώρων είναι
ο νάρθηκας που τους συνδέει σε ένα ενιαίο οικοδόμημα. Το οικοδομικό σύνολο
του ναού βρίσκεται μέσα σε ένα ευρύ περίβολο που δημιουργείται από τοίχους
που ακουμπούν σε αυτό. Η ίδρυσή της μονής τοποθετείται πριν το δεύτερο μισό
του 14ο αιώνα, όταν σε αυτό ήταν μοναχός ο Πέτρος Φίλαργος, μετέπειτα πάπας
Αλέξανδρος Ε.,ενώ γραπτή αναφορά για τη μονή γίνεται το έτος 1415 από τον
Buondelmonti που πέρασε από την περιοχή,και σε συμβόλαιο του έτους 1610 Το
1551 αναφέρεται το τοπωνύμιο Σιμέτι, ενώ η μονή αποτυπώνεται και σε χάρτες
της Βενετοκρατίας με το τοπωνύμιο Frares.
ΔΑΣΟΣ "ΠΑΣΧΑΛΙΓΟ"
Το Πασχαλίγο είναι ένα μικρό δάσος που βρίσκεται 1.5 χιλιόμετρο νοτιοδυτικά
της Νεάπολης, στις βόρειες κλιτυές του όρους Καβαλαράς. Η ύπαρξη του δά-
σους είναι συνδεδεμένη με την ιστορία της περιοχής, καθώς φέρει το όνομα του
Ενετού φεουδάρχη Fillipo Pasqualigo, ο οποίος ζούσε σε πύργο που ήταν κτισμέ-
νος εδώ.Ο Pasqualigo είχε πετύχει τη μόνιμη τροφοδοσία του οχυρού του με το
νερό της πηγής Βιγλί, που μετέφερε ως εδώ μέσω αρδευτικών αυλακιών.Αργό-
τερα οι κάτοικοι της περιοχής αξιοποίησαν το νερό της πηγής και τα αρδευτικά
αυτά αυλάκια, κτίζοντας νερόμυλους κατά μήκος της πλαγιάς και αποτέλεσαν
έτσι τους πρώτους κατοίκους ενός νέου οικισμού, που ονομάστηκε Καινούργιο
χωριό, και εξελίχτηκε αργότερα στην Νεάπολη. Οι νερόμυλοι στέκονται ακόμη
στην καρδιά του δάσους, αλλά έχουν υποστεί φθορές από τον χρόνο.Στις αρχές
του 20ου αιώνα το δάσος του Πασχαλίγο αποτελούσε τον κατεξοχήν φυσιολατρι-
κό προορισμό των κατοίκων της Νεάπολης, καθώς η ύπαρξη νερού έχει δημιου-
ργήσει ένα μικρό παράδεισο. Η κατάφυτη περιοχή, το ρυάκι που τρέχει γάργαρο
νερό κατά το μεγαλύτερο διάστημα του έτους αλλά και οι νερόμυλοι, συνθέτουν
ένα όμορφο σκηνικό.
ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΤΟ ΒΙΓΛΙ
Στην τοποθεσία Βιγλί, στις νότιες πλαγιές της κοιλάδας του Μεραμπέλλου, βρί-
σκεται ο ναός της Παναγίας, αφιερωμένος στο Γενέσιο της Θεοτόκου, κάποτε
καθολικό της μονής της Βιγλιώτισσας. Πρόκειται για ναό σταυρεπίστεγο, πλήρως
αναστηλωμένο από την 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Έχει δυτική κε-
ντρική είσοδο με οξυκόρυφο ανακουφιστικό τόξο διπλής καμπυλότητας, που
απολήγει σε σπείρες στις κάτω άκρες και στέφεται με άνθος. Η επιγραφή στο
υπέρθυρο ΑΧΕ (1605) ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΜΟΝΑΧΗ ΣΤΡΙΑΝΟΠΟΥΛΑ (Gerola
IV 1936, 522) αναφέρεται προφανώς σε επισκευή του ναού. Στην ίδια οικοδο-
μική φάση εντάσσεται και το καμπαναριό του ναού. Ο ναός κοσμείται με τοιχο-
γραφίες παλαιολόγειας τεχνοτροπίας, που χρονολογούνται στις αρχές του 14ου
αιώνα (Ηλιάκης στο Παπαδογιάννης 1992, 172) και έχουν συντηρηθεί από την
αρχαιολογική υπηρεσία. Από το περίπου μισό εικονογραφικό πρόγραμμα που
διατηρείται σήμερα, αναγνωρίζονται παραστάσεις από το χριστολογικό και
θεομητορικό κύκλο, όπως ο Θρήνος, η Εις Άδου Κάθοδος, η Σταύρωση καθώς
και το Γενέσιο της Θεοτόκου, η Επταβηματούσα, τα Εισόδια της Θεοτόκου και
ο Ασπασμός Ιωακείμ και Άννης. Στο δυτικό τοίχο εικονογραφείται ακόμα η
Δευτέρα Παρουσία.Σήμερα μάλιστα όπως κάθε χρόνο τη δεύτερη Κυριακή του
Μαΐου, πραγματοποιείται Θεία Λειτουργία και εκδήλωση για τη Γιορτή της μάνας
Η ομάδα μας βρέθηκε στο Ναό λίγο μετά την εκδήλωση ενώ στο προαύλιο χώρο
μας προσθέρθηκαν κεράσματα συνοδεία ρακής.
ΝΕΑΠΟΛΗ
Από το βιγλί κατεβήκαμε βουλισμένη και στην συνέχεια περπάτήσαμε στην
"επάνω γειτονιά" της Νεάπολης όπου θαυμάσαμε τα όμορφα σοκάκια της.
H Νεάπολη βρίσκεται 15 χλμ. δυτικά του Αγίου Νικολάου με την ιστορία της
να ξεκινά από τα αρχαία χρόνια καθώς φαίνεται να συνδέεται με την ύπαρξη
της (υπομινωικών χρόνων) αρχαίας πόλης Δρήρου στα βορειοανατολικά της
σημερινής της θέσης.Η νεότερη πόλη συναρτάται με τον γνωστό συνοικισμό
Καρές ως η φυσική συνέχεια του τελευταίου.Οι πρώτοι οικιστές ήταν μυλω-
νάδες που προσπάθησαν να αξιοποιήσουν τα τότε άφθονα νερά της πηγής του
Βιγλιού εγκαθιστώντας κατά μήκος της πλαγιάς μύλους. Από τον οικισμό αυτό
λέγεται ότι προέρχεται και ο Πέτρος Φίλαργης ή Φιλαργος, ο μετέπειτα Πάπας
Ρώμης Αλέξανδρος ο Ε΄.Οι πρώτοι αυτοί κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν στη
συνέχεια σε έναν νέο οικισμό πιο κοντά στις παραγωγικές πηγές της περιοχής,
δημιουργώντας την Απάνω Γειτονιά.Παράλληλα με τον οικισμό αυτό και την
ίδια περίπου χρονική περίοδο ένας άλλος οικισμός, το Λιβάδι, όπως είναι γνω-
στός και σήμερα, άρχισε να αναπτύσσεται σημαντικά. Η παράδοση αναφέρει
ότι ο οικισμός αυτός κτίστηκε από κολίγους κάποιας μονής (της Μεγάλης Πα-
ναγίας) που βρισκόταν στα βόρεια του συνοικισμού Λιβάδι, μάλλον προς την
πλευρά του βουνού Αφέντης Χριστός.
ΟΙ ΔΥΟ ΠΡΩΤΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΊ & "ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΧΩΡΙΟ"
Με τον καιρό οι δύο αυτοί οικισμοί, της Απάνω Γειτονιάς και του Λιβαδιού,
επεκτείνονταν μέχρι που σχεδόν ενώθηκαν και κατά την Βενετοκρατία υπήρχε
ένα μικρό χωριό με το όνομα Καρές, που σημαίνει Καρυδιές στην Κρητική
διάλεκτο,που καταστράφηκε και χτίστηκε εξαρχής από τους Ενετούς, οι οποίοι
το ονόμασαν Καινούργιο Χωριό, και κατά την Τουρκοκρατία αναπτύχθηκε πολύ
και εξελίχθηκε σε μια σπουδαία πόλη καθώς κατείχε και στρατηγική θέση στο
μέσο του περάσματος από το Ηράκλειο στο Λασίθι.Την περίοδο όλες οι Ανα-
τολικές Επαρχίες υπάγονταν στη Διοίκηση Ηρακλείου με φρούρια στη Σητεία,
τη Ιεράπετρα, τον Άγιο Νικόλαο και τη Φουρνή. Με το οργανικό νόμο 1868 οι
Διοικήσεις της Κρήτης άλλαξαν σε πέντε από τρεις που ήταν και οι επαρχίες
Μεραμβέλλου,Ιεράπετρας, Σητείας, Βιάννου και Λασιθίου αποτέλεσαν ξεχω-
ριστό νομό με έδρα το «Καινούργιο Χωριό» και πρώτο Διοικητή τον Αδοσίδη
Κωστή Πασά,που ανέλαβε ως ο πρώτος χριστιανός Διοικητής Λασιθίου, εγκα-
ταστάθηκε στο Καινούργιο Χωριό μετονομάζοντας το σε «Νεάπολη», που
διατήρησε τα πρωτεία του νομού μέχρι το 1904, οπότε και τα πήρε ο Άγιος
Νικόλαος.
Υπάρχει μεγάλος αριθμός εκκλησιών που χρονολογούνται από την εποχή της
ενετοκρατίας,όπως φανερώνουν οι ημερομηνίες που αναγράφονται στα λιθό-
γλυπτα υπέρθυρα τους.Στην άκρη της μεγάλης πλατείας βρίσκεται ο επιβλητι-
κός και μεγαλοπρεπής ναός (δεύτερος σε μέγεθος στην Κρήτη) της Μεγάλης
Παναγίας που κτίστηκε στη θέση του τούρκικου τζαμιού.Σημείο χριστιανικής
και ιστορικής αναφοράς αποτελείο χώρος που βρισκόταν η εκκλησία του Αγίου
Γεωργίου, όπου λειτουργούσε οργανωμένο "κρυφό σχολειό».Κτίριο ιδιαίτερης
ιστορικής και αρχιτεκτονικής αξίας αποτελεί η Ηλιάκειος Δημοτική βιβλιοθήκη
που στεγάζεται σε ένα διώροφο κτίριο που αποτέλεσε κατοικία και διοικητήριο
του Κωστή Αδοσίδη πασά, (του 1ου διοικητή του Νομού Λασιθίου και μετέπει-
τα Κρήτης επί Τουρκοκρατίας), αφού χαρακτηρίζεται ως τυπικό δείγμα δόμησης
δημόσιων κτηρίων επί Τουρκοκρατίας. Το ίδιο κτήριοαπό το 1924 και μέχρι το
τέλος της δεκαετίας του 1980 είχε χρησιμοποιηθεί ως ορφανοτροφείο αρένων
του Νομού Λασιθίου. Ακόμα και σήμερα όμως αποτελεί σημαντικό διοικητικό,
κοινωνικό και εκκλησιαστικό κέντρο συγκεντρώνοντας διάφορες υπηρεσίες
όπως το Ειρηνοδικείο και η Μητρόπολη Πέτρας και Χερσονήσου.
Η ομάδα μας λοιπόν μετά την επιστροφή από Βουλισμένη περιπλανήθηκε στα
δρομάκια της "επάνω γειτονιάς" της Νεάπολης.Περάσαμε δίπλα από παλιά αρχο-
ντικά με όμορφους πολύχρωμους κήπους.παλιά εγκαταλελλημένα σπίτια με
την φθορά του χρόνου εμφανή, παλία μαγαζιά με μόνιμα πια κατεβασμένα ρολά
στους μικρούς εμπορικούς δρόμους αλλά και από δύο εντυπωσιακά πυργόσπι-
τα που σώζονται από τα χρόνια της τουρκοκρατίας κουβαλώντας την δικιά του
ιστορία το καθένα .Μάλιστα το ένα αυτά είναι ο πύργος του Μασλούμ Καρα-
κάση γενίτσαρου εκείνης της εποχής :
Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΛΟΥΜ ΚΑΡΑΚΑΣΗ
Στην Νεάπολη, στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου, πάνω από το παλιό υδρα-
γωγείο, βρισκόταν το κονάκι του γενιτσαρου Μασλούμ Καρακάση, που απο-
τελούσε και τον πύργο του. Είχε κατά την παράδοση 100 πόρτες, μια κεντρική
(την πορτέλα) και 30 καμάρες. Η πορτέλα έκλεινε με τον τρόπο που κλείνει
στην Κωνσταντινούπολη το κάστρο της Ρούμελης (Ρούμελη Χισάρ). Είναι
κτίσμα Ενετικής κατασκευής του φεουδάρχη Ενετού Rasqualigo. Ο θυρεός
που βρίσκεται και σήμερα, επάνω δεξιά της Πορτέλλας μας επιβεβαιώνει το
αδιάψευστο της Βενετικής κατασκευής όπως και το οικόσημο, το οποίο βρέ-
θηκε σχεδόν ανέπαφο λαξεμένο κατά την εκσκαφή ενός χώρου του Πύργου.
Στον Πύργο φιλοξενήθηκε κατά την παραμονή του στην Νεάπολη ο σπουδαίος
Χασάν Πασάς, γνωστός σαν Κωσταντίνος Αδοσίδης Πασάς. Ο Αδοσίδης Πα-
σάς ήταν ο πρώτος Έλληνας που είχε διοριστεί ως Βαλής της Κρήτης, επιτυ-
γχάνοντας αφενός την ειρήνευση στη νήσο και θέτοντας αφετέρου τα θεμέλια
της αυτονομίας με τη Σύμβαση της Χαλέπας. Μάλιστα, ο πύργος είναι γνωστός
στους ντόπιους ως σεράι του Αδοσίδη Πασά, κι όχι του Μασλούμ Καρακάση.
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ
ΜΟΝΗ ΦΡΑΡΩ-ΠΑΣΧΑΛΙΓΟ-ΒΙΓΛΙ-ΒΟΥΛΙΣΜΕΝΗ-ΝΕΑΠΟΛΗ at EveryTrail
EveryTrail - Find trail maps for California and beyond
περπάτησε η ορειβατική-πεζοπορική ομάδα Αγίου Νικολάου την Κυριακή 12-
Μαίου-2013.Γύρω από την πόλη υπάρχουν πολλά μονοπάτια, κρυμμένα μέσα
στην πυκνή βλάστηση που οδηγούν στους πολλούς γύρω οικισμούς στα μετό-
χια στους νερόμυλλους στις μονές και στα ξωκλήσια της περιοχής.Η ομάδα μας
αυτή την φορά κινήθηκε δυτικά της πόλης και περπάτησε προς την περιοχή του
δάσους του Πασχαλίγο στην πλαγιά του Καβαλαρά.Η διαδρομή μας ξεκίνησε
λίγο μετά την πόλη από το ύψος που βρίσκονται οι τεχνικές σχολές,στην έξοδο
προς Βουλισμένη.Περάσαμε από την Μονή Φραρώ,ανηφορίσαμε από μονοπάτια
προς τους νερόμυλους διασχίσαμε το δάσος με τους δρύς και τους πρίνους και
κατεβήκαμε από το Βιγλί στην Βουλισμένη και στο τέλος περιπλανηθήκαμε στην
"επάνω γειτονιά" της Νεάπολης.
 |
| ΜΟΝΗ ΦΡΑΡΩ |
ΜΟΝΗ ΦΡΑΡΩ
Πολύ κοντά στην Νεάπολη βρισκόταν κάποτε ένα μοναστήρι του ρωμαιοκαθο-
λικού δόγματος. Ήταν μοναστήρι του φραγκισκανικού τάγματος, η επονομαζό-
μενη μονή Φραρώ ή Άγιος Αντώνιος του Σιμέτι. Ο ναός, ημιερειπωμένος σή-
μερα, είναι καμαροσκέπαστος με οξυκόρυφη καμάρα. Νότια σε αυτόν τον
αρχικό πυρήνα του ναού φαίνεται να έχει προστεθεί σε μεταγενέστερη φάση
καμαροσκέπαστο κτίσμα χωρίς αψίδα, μέσα στο οποίο στεγάζεται ένας τάφος.
Σύγχρονος του δεύτερου τμήματος ή μεταγενέστερος και των δύο χώρων είναι
ο νάρθηκας που τους συνδέει σε ένα ενιαίο οικοδόμημα. Το οικοδομικό σύνολο
του ναού βρίσκεται μέσα σε ένα ευρύ περίβολο που δημιουργείται από τοίχους
που ακουμπούν σε αυτό. Η ίδρυσή της μονής τοποθετείται πριν το δεύτερο μισό
του 14ο αιώνα, όταν σε αυτό ήταν μοναχός ο Πέτρος Φίλαργος, μετέπειτα πάπας
Αλέξανδρος Ε.,ενώ γραπτή αναφορά για τη μονή γίνεται το έτος 1415 από τον
Buondelmonti που πέρασε από την περιοχή,και σε συμβόλαιο του έτους 1610 Το
1551 αναφέρεται το τοπωνύμιο Σιμέτι, ενώ η μονή αποτυπώνεται και σε χάρτες
της Βενετοκρατίας με το τοπωνύμιο Frares.
ΔΑΣΟΣ "ΠΑΣΧΑΛΙΓΟ"
Το Πασχαλίγο είναι ένα μικρό δάσος που βρίσκεται 1.5 χιλιόμετρο νοτιοδυτικά
της Νεάπολης, στις βόρειες κλιτυές του όρους Καβαλαράς. Η ύπαρξη του δά-
σους είναι συνδεδεμένη με την ιστορία της περιοχής, καθώς φέρει το όνομα του
Ενετού φεουδάρχη Fillipo Pasqualigo, ο οποίος ζούσε σε πύργο που ήταν κτισμέ-
νος εδώ.Ο Pasqualigo είχε πετύχει τη μόνιμη τροφοδοσία του οχυρού του με το
νερό της πηγής Βιγλί, που μετέφερε ως εδώ μέσω αρδευτικών αυλακιών.Αργό-
τερα οι κάτοικοι της περιοχής αξιοποίησαν το νερό της πηγής και τα αρδευτικά
αυτά αυλάκια, κτίζοντας νερόμυλους κατά μήκος της πλαγιάς και αποτέλεσαν
έτσι τους πρώτους κατοίκους ενός νέου οικισμού, που ονομάστηκε Καινούργιο
χωριό, και εξελίχτηκε αργότερα στην Νεάπολη. Οι νερόμυλοι στέκονται ακόμη
στην καρδιά του δάσους, αλλά έχουν υποστεί φθορές από τον χρόνο.Στις αρχές
του 20ου αιώνα το δάσος του Πασχαλίγο αποτελούσε τον κατεξοχήν φυσιολατρι-
κό προορισμό των κατοίκων της Νεάπολης, καθώς η ύπαρξη νερού έχει δημιου-
ργήσει ένα μικρό παράδεισο. Η κατάφυτη περιοχή, το ρυάκι που τρέχει γάργαρο
νερό κατά το μεγαλύτερο διάστημα του έτους αλλά και οι νερόμυλοι, συνθέτουν
ένα όμορφο σκηνικό.
 |
| ΞΩΚΛΗΣΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ & ΕΛΕΝΗΣ (πάνω από το Βιγλί) |
ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΤΟ ΒΙΓΛΙ
Στην τοποθεσία Βιγλί, στις νότιες πλαγιές της κοιλάδας του Μεραμπέλλου, βρί-
σκεται ο ναός της Παναγίας, αφιερωμένος στο Γενέσιο της Θεοτόκου, κάποτε
καθολικό της μονής της Βιγλιώτισσας. Πρόκειται για ναό σταυρεπίστεγο, πλήρως
αναστηλωμένο από την 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Έχει δυτική κε-
ντρική είσοδο με οξυκόρυφο ανακουφιστικό τόξο διπλής καμπυλότητας, που
απολήγει σε σπείρες στις κάτω άκρες και στέφεται με άνθος. Η επιγραφή στο
υπέρθυρο ΑΧΕ (1605) ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΜΟΝΑΧΗ ΣΤΡΙΑΝΟΠΟΥΛΑ (Gerola
IV 1936, 522) αναφέρεται προφανώς σε επισκευή του ναού. Στην ίδια οικοδο-
μική φάση εντάσσεται και το καμπαναριό του ναού. Ο ναός κοσμείται με τοιχο-
γραφίες παλαιολόγειας τεχνοτροπίας, που χρονολογούνται στις αρχές του 14ου
αιώνα (Ηλιάκης στο Παπαδογιάννης 1992, 172) και έχουν συντηρηθεί από την
αρχαιολογική υπηρεσία. Από το περίπου μισό εικονογραφικό πρόγραμμα που
διατηρείται σήμερα, αναγνωρίζονται παραστάσεις από το χριστολογικό και
θεομητορικό κύκλο, όπως ο Θρήνος, η Εις Άδου Κάθοδος, η Σταύρωση καθώς
και το Γενέσιο της Θεοτόκου, η Επταβηματούσα, τα Εισόδια της Θεοτόκου και
ο Ασπασμός Ιωακείμ και Άννης. Στο δυτικό τοίχο εικονογραφείται ακόμα η
Δευτέρα Παρουσία.Σήμερα μάλιστα όπως κάθε χρόνο τη δεύτερη Κυριακή του
Μαΐου, πραγματοποιείται Θεία Λειτουργία και εκδήλωση για τη Γιορτή της μάνας
Η ομάδα μας βρέθηκε στο Ναό λίγο μετά την εκδήλωση ενώ στο προαύλιο χώρο
μας προσθέρθηκαν κεράσματα συνοδεία ρακής.
 |
| BOYΛΙΣΜΕΝΗ |
Από το βιγλί κατεβήκαμε βουλισμένη και στην συνέχεια περπάτήσαμε στην
"επάνω γειτονιά" της Νεάπολης όπου θαυμάσαμε τα όμορφα σοκάκια της.
H Νεάπολη βρίσκεται 15 χλμ. δυτικά του Αγίου Νικολάου με την ιστορία της
να ξεκινά από τα αρχαία χρόνια καθώς φαίνεται να συνδέεται με την ύπαρξη
της (υπομινωικών χρόνων) αρχαίας πόλης Δρήρου στα βορειοανατολικά της
σημερινής της θέσης.Η νεότερη πόλη συναρτάται με τον γνωστό συνοικισμό
Καρές ως η φυσική συνέχεια του τελευταίου.Οι πρώτοι οικιστές ήταν μυλω-
νάδες που προσπάθησαν να αξιοποιήσουν τα τότε άφθονα νερά της πηγής του
Βιγλιού εγκαθιστώντας κατά μήκος της πλαγιάς μύλους. Από τον οικισμό αυτό
λέγεται ότι προέρχεται και ο Πέτρος Φίλαργης ή Φιλαργος, ο μετέπειτα Πάπας
Ρώμης Αλέξανδρος ο Ε΄.Οι πρώτοι αυτοί κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν στη
συνέχεια σε έναν νέο οικισμό πιο κοντά στις παραγωγικές πηγές της περιοχής,
δημιουργώντας την Απάνω Γειτονιά.Παράλληλα με τον οικισμό αυτό και την
ίδια περίπου χρονική περίοδο ένας άλλος οικισμός, το Λιβάδι, όπως είναι γνω-
στός και σήμερα, άρχισε να αναπτύσσεται σημαντικά. Η παράδοση αναφέρει
ότι ο οικισμός αυτός κτίστηκε από κολίγους κάποιας μονής (της Μεγάλης Πα-
ναγίας) που βρισκόταν στα βόρεια του συνοικισμού Λιβάδι, μάλλον προς την
πλευρά του βουνού Αφέντης Χριστός.
ΟΙ ΔΥΟ ΠΡΩΤΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΊ & "ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΧΩΡΙΟ"
Με τον καιρό οι δύο αυτοί οικισμοί, της Απάνω Γειτονιάς και του Λιβαδιού,
επεκτείνονταν μέχρι που σχεδόν ενώθηκαν και κατά την Βενετοκρατία υπήρχε
ένα μικρό χωριό με το όνομα Καρές, που σημαίνει Καρυδιές στην Κρητική
διάλεκτο,που καταστράφηκε και χτίστηκε εξαρχής από τους Ενετούς, οι οποίοι
το ονόμασαν Καινούργιο Χωριό, και κατά την Τουρκοκρατία αναπτύχθηκε πολύ
και εξελίχθηκε σε μια σπουδαία πόλη καθώς κατείχε και στρατηγική θέση στο
μέσο του περάσματος από το Ηράκλειο στο Λασίθι.Την περίοδο όλες οι Ανα-
τολικές Επαρχίες υπάγονταν στη Διοίκηση Ηρακλείου με φρούρια στη Σητεία,
τη Ιεράπετρα, τον Άγιο Νικόλαο και τη Φουρνή. Με το οργανικό νόμο 1868 οι
Διοικήσεις της Κρήτης άλλαξαν σε πέντε από τρεις που ήταν και οι επαρχίες
Μεραμβέλλου,Ιεράπετρας, Σητείας, Βιάννου και Λασιθίου αποτέλεσαν ξεχω-
ριστό νομό με έδρα το «Καινούργιο Χωριό» και πρώτο Διοικητή τον Αδοσίδη
Κωστή Πασά,που ανέλαβε ως ο πρώτος χριστιανός Διοικητής Λασιθίου, εγκα-
ταστάθηκε στο Καινούργιο Χωριό μετονομάζοντας το σε «Νεάπολη», που
διατήρησε τα πρωτεία του νομού μέχρι το 1904, οπότε και τα πήρε ο Άγιος
Νικόλαος.
ενετοκρατίας,όπως φανερώνουν οι ημερομηνίες που αναγράφονται στα λιθό-
γλυπτα υπέρθυρα τους.Στην άκρη της μεγάλης πλατείας βρίσκεται ο επιβλητι-
κός και μεγαλοπρεπής ναός (δεύτερος σε μέγεθος στην Κρήτη) της Μεγάλης
Παναγίας που κτίστηκε στη θέση του τούρκικου τζαμιού.Σημείο χριστιανικής
και ιστορικής αναφοράς αποτελείο χώρος που βρισκόταν η εκκλησία του Αγίου
Γεωργίου, όπου λειτουργούσε οργανωμένο "κρυφό σχολειό».Κτίριο ιδιαίτερης
ιστορικής και αρχιτεκτονικής αξίας αποτελεί η Ηλιάκειος Δημοτική βιβλιοθήκη
που στεγάζεται σε ένα διώροφο κτίριο που αποτέλεσε κατοικία και διοικητήριο
του Κωστή Αδοσίδη πασά, (του 1ου διοικητή του Νομού Λασιθίου και μετέπει-
τα Κρήτης επί Τουρκοκρατίας), αφού χαρακτηρίζεται ως τυπικό δείγμα δόμησης
δημόσιων κτηρίων επί Τουρκοκρατίας. Το ίδιο κτήριοαπό το 1924 και μέχρι το
τέλος της δεκαετίας του 1980 είχε χρησιμοποιηθεί ως ορφανοτροφείο αρένων
του Νομού Λασιθίου. Ακόμα και σήμερα όμως αποτελεί σημαντικό διοικητικό,
κοινωνικό και εκκλησιαστικό κέντρο συγκεντρώνοντας διάφορες υπηρεσίες
όπως το Ειρηνοδικείο και η Μητρόπολη Πέτρας και Χερσονήσου.
Η ομάδα μας λοιπόν μετά την επιστροφή από Βουλισμένη περιπλανήθηκε στα
δρομάκια της "επάνω γειτονιάς" της Νεάπολης.Περάσαμε δίπλα από παλιά αρχο-
ντικά με όμορφους πολύχρωμους κήπους.παλιά εγκαταλελλημένα σπίτια με
την φθορά του χρόνου εμφανή, παλία μαγαζιά με μόνιμα πια κατεβασμένα ρολά
στους μικρούς εμπορικούς δρόμους αλλά και από δύο εντυπωσιακά πυργόσπι-
τα που σώζονται από τα χρόνια της τουρκοκρατίας κουβαλώντας την δικιά του
ιστορία το καθένα .Μάλιστα το ένα αυτά είναι ο πύργος του Μασλούμ Καρα-
κάση γενίτσαρου εκείνης της εποχής :
Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΛΟΥΜ ΚΑΡΑΚΑΣΗ
Στην Νεάπολη, στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου, πάνω από το παλιό υδρα-
γωγείο, βρισκόταν το κονάκι του γενιτσαρου Μασλούμ Καρακάση, που απο-
τελούσε και τον πύργο του. Είχε κατά την παράδοση 100 πόρτες, μια κεντρική
(την πορτέλα) και 30 καμάρες. Η πορτέλα έκλεινε με τον τρόπο που κλείνει
στην Κωνσταντινούπολη το κάστρο της Ρούμελης (Ρούμελη Χισάρ). Είναι
κτίσμα Ενετικής κατασκευής του φεουδάρχη Ενετού Rasqualigo. Ο θυρεός
που βρίσκεται και σήμερα, επάνω δεξιά της Πορτέλλας μας επιβεβαιώνει το
αδιάψευστο της Βενετικής κατασκευής όπως και το οικόσημο, το οποίο βρέ-
θηκε σχεδόν ανέπαφο λαξεμένο κατά την εκσκαφή ενός χώρου του Πύργου.
Στον Πύργο φιλοξενήθηκε κατά την παραμονή του στην Νεάπολη ο σπουδαίος
Χασάν Πασάς, γνωστός σαν Κωσταντίνος Αδοσίδης Πασάς. Ο Αδοσίδης Πα-
σάς ήταν ο πρώτος Έλληνας που είχε διοριστεί ως Βαλής της Κρήτης, επιτυ-
γχάνοντας αφενός την ειρήνευση στη νήσο και θέτοντας αφετέρου τα θεμέλια
της αυτονομίας με τη Σύμβαση της Χαλέπας. Μάλιστα, ο πύργος είναι γνωστός
στους ντόπιους ως σεράι του Αδοσίδη Πασά, κι όχι του Μασλούμ Καρακάση.
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ
ΜΟΝΗ ΦΡΑΡΩ-ΠΑΣΧΑΛΙΓΟ-ΒΙΓΛΙ-ΒΟΥΛΙΣΜΕΝΗ-ΝΕΑΠΟΛΗ at EveryTrail
EveryTrail - Find trail maps for California and beyond
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου